چه موقع مفصل زانو باید تعویض شود؟

زانو بزرگ‌ترین مفصل بدن است. این مفصل، ساق را به ران متصل کرده و تمام وزن بدن را تحمل می‌کند. درد زانو یکی از شایع‌ترین علت مراجعه مردم به دلیل مشکلات سیستم حرکتی به پزشکان است. به جز درد، مشکلاتی مانند خشکی و محدودیت حرکتی، تورم، قفل شدن، خالی شدن، تغییر شکل یا آسیب‌های خارجی به مفصل زانو می‌توانند علت مراجعه به متخصصان باشند. در برخی مواقع زانو  به حدی  آسیب می بیند که چاره ای جز تعویض مفصل نیست.

دکتر مهران رادی، فوق تخصص جراحی زانو  در یک گفتگوی اختصاصی به سوالاتی در خصوص علت انجام عمل تعویض مفصل زانو و مراحل جراحی و همچنین آخرین روش های جراحی زانو در ایران و سایر کشورها پاسخ داده است که در ادامه  می خوانید:

*علت آسیب های زانو چیست؟

عمده ترین علت آسیب زانو استفاده ناصحیح از مفصل زانو است. وزن زیاد، پله روی زیاد، نشستن بر روی زمین و آسیب های ورزشی، آسیب لیگامان، مینیسک و غضروف نیز می توانند در طولانی مدت سبب آسیب مفصل زانو شوند.

*چه موقع نیاز به انجام عمل تعویض مفصل زانو است؟

زمانی که درد بیمار به علت هریک از موارد ذکر شده باعث کاهش عملکرد مفصل و محدودیت حرکت شود به صورتی که بیمار کمتر از ۲۰۰ متر در روز بتواند راه برود یا اینکه مجبور به مصرف مسکن (بیش از ۱۰ قرص در طول روز) شود نیاز  به عمل تعویض مفصل است.

*عمل تعویض مفصل در هر سنی می تواند انجام شود؟

عمل تعویض مفصل معمولاً از سن ۵۵ سال به بالا انجام می شود ولی در صورت نیاز، درد شدید و محدودیت حرکت می تواند در افراد جوان تر نیز انجام شود.

*مراحل و مدت زمان انجام تعویض مفصل زانو را به صورت مختصر توضیح دهید.

معمولاً عمل تعویض مفصل بین ۲ تا ۳ ساعت انجام می شود. مراحل انجام عمل بدین شرح است:

در ابتدا با برش مستقیم، مفصل زانو باز می شود. سپس روی استخوان ران، استخوان ساق و در صورت نیاز استخوان کشکک، برش هایی ایجاد می شود. سپس  بعد از خون گیری، پروتز ساق و ران همراه با سیمان گذاشته می شود.

*چه بیمارانی نمی توانند تعویض مفصل زانو انجام دهند؟

 برای بیمارانی که وزن زیاد دارند (بالای ۱۲۰ کیلو) یا قند خون ناشتای شان بالای ۲۰۰ است یا دچار عفونت مفصل هستند و همچنین افرادی که از لحاظ قلبی و عروقی و ریوی کاندید مناسبی برای عمل جراحی نیستند نمی توان عمل تعویض مفصل انجام داد.

*چه مراقبت هایی پس از عمل باید انجام شود؟

مراقبت از زخم، انجام فیزیوتراپی صحیح و به موقع، انجام ورزش هایی که پزشک معالج توصیه می کند و استفاده از داروهایی که ضد ایجاد لخته خون هستند ضروری است.

* در چه صورت ممکن است پس از عمل، عفونت ایجاد شود؟

عفونت علل مختلف دارد: در صورتی که بیمار، دیابتی باشد که کنترل نشود یا اینکه وزن زیاد داشته باشد یا دارای سابقه بیماری روماتیسم یا کشیدن سیگار باشد، احتمال عفونت در این افراد بیشتر است. همچنین شرایط اتاق عمل نیز در ایجاد عفونت نقش دارد. مثلاً ترافیک اتاق عمل، تعداد افرادی که در اتاق عمل رفت و آمد می کنند، رعایت اصول استریلیته، شرایط تهویه اتاق عمل، همه در ایجاد عفونت موثرند. اما در عین حال و در بهترین مراکز درمانی علی رغم کنترل هایی که انجام می شود باز هم ۱ تا ۳ درصد احتمال عفونت وجود دارد. لازم به یاد آوری است بعد از عمل جراحی تعویض مفصل، هرگونه عمل جراحی دیگر مثل جراحی های دهان و گوارش می تواند باعث ایجاد عفونت گردد. لذا  قبل از هرگونه عمل جراحی در افرادی که عمل پروتز زانو داشته اند بهتر است بیمار آنتی بیوتیک دریافت کند.

*چه مدت پس از عمل جراحی، فرد می تواند به فعالیت های روزمره بپردازد؟

روز بعد از عمل جراحی، بیمار با عصا راه اندازی می شود. از روز دوم شروع به حرکت و خم و راست کردن زانو می کند. به مدت ۳ تا ۴ هفته زانوبند دارد و با عصا راه می رود. بعد از ۴ هفته زانوبند و عصا را کنار می گذارد. بعد از ۶ هفته بیمار قادر به رانندگی است. پس از ۲ ماه از پله بالا می رود و بعد از ۳ تا ۴ ماه  می تواند ورزش های عادی مثل پیاده روی، دوچرخه سواری و گلف انجام دهد.

*درباره آخرین روش های جراحی زانو که در مراکز درمانی مطرح در کشورهای مختلف انجام می شود توضیح دهید.

اخیرا روش های  navi geishen یا همان جراحی با روش کامپیوتری در بعضی مراکز  درمانی در کشورهای مختلف مرسوم شده است که در این روش ها از بیمار، ام آر آی  و سی تی اسکن سه بعدی گرفته می شود و تمام سایز پروتز و زوایای مورد نیاز روی کامپیوتر اندازه گیری می شود و حین عمل اجرا می گردد که به این نوع عمل، جراحی با روبات گفته می شود. البته در مطالعات مختلف تفاوتی بین این روش و روش متداول دیده نمی شود.

مجله اینترنتی زندگی سالم

لادن سلطانی