جایگاه عسل در طب سنتی اسلامی

طب سنتی اسلامی چیست ؟ و چه توصیه هایی درخصوص عسل در طب سنتی اسلامی بیان شده است ؟

مقدمه : امروزه با آلوده شدن هوا و مواد غذایی ناسالم، آمار بسیاری از بیماریها در کشور ما افزایش یافته است و تا زمانی که تغذیه و خودرن و آشامیدن انسانها کامل و صحیح نباشد، آمار کاهش بیماریها به حدقال نمی‌رسد، حالات روحی- روانی مهم‌ترین نقش را در حفظ سلامتی و درمان بیماری برعهده دارند چرا که به سرعت، نیرو و فعالیت جسمی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، برای تقویت روح هرگز، جسم را نباید فراموش کرد.

یکی از درمانها و نیازهای اولیه بهداشتی که در برخی از کشورهای آسیایی و افریقا برای پاکسازی میکروب‌های بدن و سلامت و نشاط تاثیرگذار بوده، همان طب سنتی است، طب سنتی ایران که از مکاتبت پزشکی ایران باستان اسکندریه، یونان و هند نشأت گرفته در قرن دوم هجری پایه‌گذار طب اسلامی گردید، حتی در قرآن و احادیث زیادی به تغذیه و داروهای گیاهی اشاره شده است که با مرور به آنها می‌توان گفت طب سنتی در رژیم غذایی و تهیه دارو و درمان و پیشگیری بیماریها تاثیر بسزایی دارد.

در طب سنتی اسلامی تئوری بنیاد دینی به نام اخلاط چهارگانه و نیز مفاهیم سردی و گرمی وجود دارد، صفات گرم و خشک، گرم و تر، سرد و تر و سرد و خشک همان گونه که برای اشیاء تعریف می‌شود برای انسان، گیاهان دارویی و مواد زیستی در نظر گرفته شده است که اساس این طب و همه راهکارهای بهداشتی و درمانی آن بر این تئوری بنا نهاده شده است اما متاسفانه در جوامع امروزی برخی انسانها شناخت درست و کافی از شاخه‌های طب سنتی گیاهی ندارند و با ورود داروهای شیمیایی و روشهای جدید درمانی، داروها و راهکارهای مورد استفاده در طب سنتی به تدریج به فراموشی سپرده‌اند، بنابراین بهتر است برای شناختن و درمان و پیشگیری بیماری‌ها با طب سنتی یک نمونه از آن را اشاره کرد و خواص آن داروی گیاهی را مورد بحث و بررسی قرار دهیم.

جایگاه عسل در طب سنتی اسلامی

پیامبر اسلام (ع) در خصوص عسل می‌فرماید:

بهترین آشامیدنی عسل است، زیرا محافظ قلب، و سردی سینه را از بین می‌برد. عمل شفای هر دردی است هر کس یک انگشت ناشتا عسل بخورد بلغم را دفع می‌کند و سودا را برطرف می‌کند و ذهن را صاف می‌کند . قال علی (ع) العَسَلُ نشرهٌ؛ و عسل درمان بود.

عسل غذایی خوشمزه و گوارا است که تمام آنچه بدن نیاز دارد در آن موجود است و مقوی و مغذی و مفید بودن آن مورد توجه قرار گرفته است.

کارشناسان معتقدند که بیشتر میکرب‌ها در عسل نمی‌توانند رشد کنند، عسل به خودی خود عاری از باکتری است.

آشنایی با طبع و خواص عسل

عسل یا انگبین مایع شیرین و گران رو است که توسط زنبور عسل تولید می‌شود، زنبورها عسل را از ترشحات شکری گیاهان و گل‌ها با ترشحات برخی حشرات دیگر از راه بالا آوری، فعالیت آنزیمی و تبخیر آب تولید می‌کنند، زنبورها عسل را در ساختارهایی از جنس موم به نام کندو ذخیره می‌کنند.

بیشتر بخوانید : عسل درمان سرفه است

بهترین نوع عسل:

سرخ رنگ، شفاف، غلیظ، خوش بو و خوش طعم و بدون موم است که وقتی با انگشت برداشته می شود تار می‌بندد و عسل هرچه کهنه‌تر شود طبع آن گرم‌تر می‌باشد.

گرمی‌ها حرارت بدن را به سرعت بالا می‌برند و فرد احساس انرژی و قدرت می‌کند و از نظر جسمی، جنسی و حتی روحی آمادگی و توان بیشتری برای مقابله با مسائل و مشکلات پیدا می‌کند و عسل با طبع گرم و خشک و مغزی بودن انرژی زا و مصلح خوبی برای خوراکی‌هایی با طبع سرد می‌باشد.

مصلح به ماده خوراکی یا غیر خوراکی گفته می‌شود که مصرف همزمان آن با خوراکی‌ها از عوارض و مضرات آن ماده جلوگیری می‌کند، مصلحات در اکثر موارد، طبیعتی متضاد با طبع ماده غذایی اصلی دارند به طور کلی مصلح خوراکی‌های سرد، گرم بوده و مصلح خوراگی‌های گرم، سرد است، ترکیب صحیح مزاج غذاها بر اساس مزاج انسان از اصول مهم تندرستی است.

افراد سرد مزاج در صورت استفاده از غذاهای سرد و ترش، دچار سرگیجه، درد مفاصل و افت فشار خون می‌شوند و حتما باید عسل که مصلح آنها می‌باشد استفاده کنند.

جایگاه عسل در طب سنتی اسلامی

برای مثال میوه‌هایی مانند: آلبالو- آلوبخارا- آلو و آلوچه- آناناس- انار ترش- به- زردآلو- زغال اخته- شلیل- کیوی- گریپ فروت- گلابی- هلو- هندوانه که طبعی سرد دارند، مصلح آن عسل است و اما مصلح خود عسل: آب انار ترش، آب لیمو، آب بالنگ، سرکه و گشنیز می‌باشد.

عسل دافع بلغم لزج و رطوبات، از عمق بدن و سر است و رساننده قوای ادویه به بدن می‌باشد، عسل در درمان پیشگیری از انسداد عروق، سنگ‌های کلیه و کیسه صفرا و بیماری مجاری و ادراری، معالج بیماریهای ریه و برونشیت و … است و همچنین برای پانسمان زخم بسیار مؤثر می‌باشد.

و اما مواد تشکیل دهنده عسل شامل:

مواد ازت‌دار و اسیدهای مختلف آلی و مواد معطر و مغذی از قبیل: پتاسیم، سدیم، کلسیم و مس و کبالت و منگنز، آهن و فسفر به قدر کافی موجود است، عسل دارای مواد قندی لوولز، کلوگز دار و ویتامین‌های C و E و… می‌باشد.

قابل توجه است که مقدار ویتامین‌ها در انواع عسل‌ها بسیار متغیر بوده و به نوع شهد و گرده گل که توسط زنبور عسل جمع آوری شده است می‌‌‌باشد در عسل اسیدهای مختلف وجود دارند که به علت شیرینی زیاد عسل آشکار نیستند، بهترین اسید عسل، گلوکونیک است که از تجزیه گلوکز در مجاورت آنزیم بزاق زنبور عسل گلوکز اکسیداز بدست می‌آید.

خداوند متعال فرمودند:

از شکم آنها شرابی با رنگهای گوناگون خارج می‌شود که در آن شفای انسانها نهفته است در نتیجه می‌توان گفت شکی نیست که به کارگیری طب سنتی در زندگی روزمره، پیشگیری و درمان دردها و نشاط جسم و روح می‌باشد.

نویسنده : فاطمه احمدی

منابع : قرآن کریم- طب الائمه ص 75- خلیه المتقین 145- کلمات قصار