آداب غذاخوردن در ژاپن

آداب و رسوم غذا خوردن در ژاپن بسیار زیاد و از قدمت دیرینه‌ای برخوردار است و امروزه نیز مردم ژاپن همچنان بیشتر این آداب را به جا می‌آورند.
خوردن و آشامیدن
مردم ژاپن هنگام خوردن هر وعده‌ی غذایی، قبل از شروع، عبارتی را بر زبان می‌آورند که در واقع به معنای شکرگزاری است. عبارت این است:
ee-ta-da-key-mas!
ژاپنی‌ها پس از تمام کردن غذای خود نیز عبارتی را می‌گویند که به معنی تشکر از میزبان و یا هر فرد دیگری است که غذای خوشمزه‌ای برای آن‌ها آماده کرده است:
Go-chi-so-sama de-shita!
پاک کردن بشقاب غذا، به طوری که هیچ غذایی در بشقاب غذا باقی نماند، کاری کاملاً مودبانه به حساب می‌آید و به بچه‌ها نیز از همان اوان کودکی یاد داده می‌شود که غذای خود را تا آخر بخورند تا غذای اضافه در ظرف غذای‌شان باقی نماند. در فرهنگ ژاپن، غذا کشیدن به مقدار زیاد در بشقاب و باقی ماندن بقیه‌ی آن، کاملاً به دور از ادب و نزاکت است. همچنین، غذا باید با دهان بسته جویده و خورده شود.
در دست گرفتن کاسه‌ی سوپ یا برنج و نزدیک کردن آن به دهان هنگام خوردن، به طوری که غذا نریزد، کاملا قابل قبول است. همچنین، هرت کشیدن بعضی از غذاها مانند سوپ و یا غذاهای خاصی که حاوی رشته‌‌های باریک و ریز (noodle) هستند، در ژاپن پذیرفته شده است؛ اگرچه در بسیاری از کشورها این امر نوعی بی‌نزاکتی محسوب می‌شود!
برنج معمولاً یکی از اقلام پرمصرف موادغذایی در ژاپن به شمار می‌آید و اغلب به صورت ساده و یا مخلوط با مواد دیگر خورده می‌شود. مصرف برنج در ژاپن بیش از ۲۰۰۰ سال قدمت دارد و از موادغذایی اصلی و مهم در این کشور می‌باشد. با وجود تغییرات زیادی که در الگوهای غذایی مردم ژاپن طی دهه‌های اخیر رخ داده و میزان مصرف برنج تا حدی کمتر شده است، اما این ماده‌ی غذایی همچنان یکی از مواد بسیار مهم و پرمصرف در ژاپن امروزی به شمار می‌آید. معمولاً یک کاسه برنج پخته‌شده در اکثر وعده‌های غذایی وجود دارد. حتی در وعده‌ی صبحانه برنجی که با تخم‌مرغ خام و سویا سس ترکیب شده، خورده می‌شود!
لوبیای سویا نیز یکی از اقلام مهم در آشپزی مردم ژاپن است و از لوبیای سویا محصولات بسیار متنوعی با نام‌های مختلف گرفته می‌شود که یکی از این محصولات «توفو» می‌باشد. توفو نوعی پنیر است که از شیر سویا تهیه می‌شود. مردم ژاپن اغلب از این پنیر در تهیه‌ی غذاهای خود استفاده می‌کنند و معمولا آن را در سوپ‌ها و یا آب‌گوشت‌ها می‌ریزند. این پنیر به اشکال مختلف (سرخ شده و یا تفت داده شده) نیز مصرف می‌شود.
صدها نوع ماهی مختلف که از اقیانوس، دریا، دریاچه و رودخانه گرفته می‌شود، در تهیه‌ی غذاهای ژاپنی به کار می‌رود. ژاپنی‌ها ماهی را به شکل خام، بخارپز، آب‌پز، و یا گریل شده می‌خورند. در ژاپن سویا سس، مصرف زیادی دارد؛ به این صورت که آن را درون ظرف‌های بسیار کوچکی ریخته و مواد غذایی را داخل این سس زده و می‌خورند و هرگز سویا سس را بر روی غذای خود مثلاً برنج و یا غذاهای دیگر نمی‌ریزند.
در فرهنگ مردم ژاپن، خوردن (اعم از غذا یا هر چیز دیگر) در حال راه رفتن در کوچه و خیابان، کاملاً بی‌ادبی محسوب می‌شود و حتی در مکان‌های عمومی مانند مترو، ترن نیز بی‌نزاکتی است.
obento: به غذایی که مادر در منزل تهیه می‌کند و آن را با سلیقه‌ی خاصی در ظرف غذای مخصوص قرار می‌دهد تا کودک با خود به مهدکودک ببرد، «obento»  می‌گویند. مادران باید نهایت سلیقه و دقت را در آماده کردن این غذا و نحوه‌ی قرار دادن آن در ظرف مخصوص غذا به کار ببرند! آن‌ها باید غذاهایی را برای کودک خود آماده کنند که مطمئن هستند کودک آن را دوست دارد و می‌خورد و چیزی در ظرف غذا باقی نمی‌ماند که بی‌نزاکتی محسوب شود! از آن‌جایی که ظاهر و آراستگی و تزئین غذا در ژاپن مهم است، مادر باید تمام تلاش خود را به کار گیرد تا غذاهایی را که برای کودک آماده می‌کند و در ظرف غذای مخصوص می‌گذارد، حداکثر آراستگی و جذابیت ظاهری را داشته باشد تا کودک را تشویق به خوردن آن کند. ممکن است در یک ظرف غذای مخصوص کودک، شش تا هفت نوع غذای مختلف، البته به میزان کم از هر کدام، دیده شود که هر چه این غذاها آراسته‌تر بوده و با دقت بیشتر آماده شده باشد، سلیقه‌ی مادر کودک را نشان می‌دهد!
این دقت و وسواس نه تنها در آماده کردن غذای کودک دیده می‌شود، بلکه در تهیه‌ی غذا برای جوانان و بزرگسالان نیز وجود دارد؛ البته نه به اندازه‌ی غذای کودک. عموماً غذا بردن به محل کار، مدرسه و یا مهدکودک در کشور ژاپن رایج است.
غذاهای آماده
زمانی که در ژاپن به رستوران می‌روید، ابتدا به مشتریان حوله کوچک و مرطوبی به نام «oshibori» داده می‌شود تا دستان خود را با آن پاک کنند. این حوله‌ی مرطوب در تابستان‌ها خنک و در زمستان‌ها گرم می‌باشد. پاک کردن گردن و صورت با این دستمال بی‌ادبی محسوب می‌شود؛ اگرچه بعضی افراد در مکان‌های غیررسمی‌تر این کار را انجام می‌دهند. مردم ژاپن زمانی که از خلال دندان استفاده می‌کنند، جلوی دهان خود را با دست دیگر می‌گیرند. فین کردن بینی در مکان‌های عمومی کاملاً بی ادبی است؛ به ویژه در رستوران‌ها هرگز نباید از دستمال‌های پارچه‌ای برای پاک کردن بینی و یا فین کردن استفاده کرد!
درژاپن رستوران‌های زنجیره‌ای که غذاهای آماده و سریع ارائه می‌دهند، همچنین دکه‌هایی برای فروش غذاهای آماده ژاپنی در ایستگاه‌های مترو و یا خیابان‌ها وجود دارد. یکی از اغذیه‌فروشی‌های زنجیره‌ای که در آماده کردن غذاهای ژاپنی سرعت عمل زیادی دارد و با ترکیب دو روش سنتی و مدرن غذاهای ژاپنی سریع و آماده‌ی تحویل می‌دهد، «Kaitenzushi» می‌باشد. در ژاپن به هر غذایی که سریع و آسان آماده می‌شود، (Fast Food) می‌گویند.
«Sushi» یکی از غذاهای سریع و آماده‌ی ژاپنی است که به روش‌های مختلفی تهیه می‌شود و ژاپنی‌ها بیشتر از آن استفاده می‌کنند و آن را همراه مواد میانی مثل گوشت یا ماهی پخته‌شده، سرخ‌شده و یا خام می‌خورند. در ژاپن مصرف ماهی خام بسیار رایج است. «Sushi» از برنج که به شکل کوفته درآمده و داخل آن با گوشت و یا نوعی ماهی پرشده، تشکیل شده است. ژاپنی‌ها جلبک دریایی هم زیاد می‌خورند. خوردن «Sushi» نیز آدابی دارد که باید رعایت شود؛ مثلاً کوفته‌ی «Sushi» را باید کاملاً داخل دهان گذاشت و از گاز زدن آن خودداری کرد. فراموش نکنید که در ژاپن باید تمام غذای خود را کامل بخورید و چیزی در بشقاب باقی نماند.
چوب‌های غذاخوری
آداب نانوشته و سنتی ویژه‌ای برای استفاده از چوب‌های غذاخوری در فرهنگ و مردم ژاپن وجود دارد. استفاده از این چوب‌ها ابتدا در چین مرسوم شد و سپس به کشور ژاپن نیز سرایت کرد.
هرگز از چوب‌های غذاخوری برای منتقل کردن غذا از یک بشقاب به بشقاب فرد دیگر استفاده نکنید، بلکه غذا را با چوب‌های خود داخل ظرف کوچک‌تری ریخته و به طرف مقابل اجازه دهید تا با چوب‌های غذاخوری خودش آن را از داخل بشقاب کوچک‌تر بردارد. هرگز با این چوب‌ها به کسی اشاره نکنید و یا آن را دائما در دست خود نچرخانید؛ زیرا بی‌نزاکتی محسوب می‌شود. پس از تمام کردن غذای خود، هرگز این چوب‌های غذاخوری را به طور افقی روی کاسه‌ی برنج خود قرار ندهید؛ زیرا این کار در مراسم عزاداری و تدفین مردگان رسم است.
این چوب‌ها را در کنار بشقاب غذای خود بگذارید! در ژاپن برای خوردن سوپ نیز معمولاً از قاشق استفاده نمی‌شود و باید آن را هُرت کشید و مواد داخل سوپ را با همین چوب‌های غذاخوری خورد! اگر تاکنون از این چوب‌های غذاخوری برای خوردن غذا استفاده نکرده‌اید، به تمرین زیادی نیاز دارید تا نحوه‌ی گرفتن آن‌ها را در دست خود یاد بگیرید.
اگر چند بار با این چوب‌ها غذا بخورید، به آن‌ها عادت کرده و به راحتی می‌توانید غذای خود را با آن‌ها میل کنید. این چوب‌ها را باید بین دو اگشت شست و سبابه (اشاره) گرفت و با انگشت میانی به آن حرکت داد.
آداب نوشیدن
زمانی که به مهمانی دعوت می‌شوید، اجازه دهید که میزبان برای شما نوشیدنی بریزد و اگر به رستوران می‌روید و با چند نفر همراه هستید، هرگز برای خودتان نوشیدنی نریزید، زیرا در بین ژاپنی‌ها مرسوم است که هر فرد برای دیگری نوشیدنی می‌ریزد. پس شما برای دیگران نوشیدنی بریزید و دیگران نیز برای شما! اگر دیدید که لیوان فرد همراه شما خالی شده، بطری را بردارید و لیوان وی را مجدداً پر کنید و اگر نمی‌‌خواهید مجدداً نوشیدنی بخورید، لیوان خود را کاملا خالی نکنید؛ زیرا اگر خالی شود مجدداً پر خواهد شد!
انعام دادن
در رستوران‌های ژاپنی دادن انعام مرسوم نیست؛ بنابراین کسی توقع انعام گرفتن ندارد! در حالی که در اکثر کشورهای غربی دادن انعام در رستوران‌ها و همچنین تاکسی، هتل‌ها و سایر خدمات مرسوم است. در بیشتر موارد، کسی که شما را به رستوران دعوت کرده، صورتحساب را پرداخت می‌کند.
البته بهتر است شما هم برای پرداخت صورتحساب تعارف کنید؛ اگرچه میزبان قبول نمی‌کند و در نهایت خود صورتحساب را می‌پردازد و شما باید از وی تشکر کنید.
منبع:دنیای تغذیه

لطفا نظر خود را در مورد مطلب بالا در قسمت اعلام نظرات ذکر کرده و نوع مقالات و اخبار مورد علاقه خود را بیان کنید به بهترین نظرات هدایای نفیسی تعلق خواهد گرفت . باتشکر