حکمت چهارم نهج البلاغه: ارزش صبر و زهد و ورع و رضا + فایل صوتی

حکمت ۴ نهج البلاغه

ارزش صبر و زهد و ورع و رضا : ارزش هاى اخلاقى و ضد ارزش ها (اخلاقى ، تربیتى)

متن عربی

وَ قَالَ الْعَجْزُ آفَهٌ وَ الصَّبْرُ شَجَاعَهٌ وَ الزُّهْدُ ثَرْوَهٌ وَ الْوَرَعُ جُنَّهٌ وَ نِعْمَ الْقَرِینُ الرِّضَى .

ترجمه

امام علی (ع) فرمودند: عجز و واماندگی، آفت و بیچارگی است. استقامت و پایداری شجاعت است. زهد و پارسائی، سرمایه و دارایی است. پاکدامنی و تقوا، سپری است در برابر گناهان. رضایت و خوشنودی به قضای الهی همدمی نیکوست.

چکیده مفاهیم حکمت ۴

در این حکمت، امام علی (ع) با عباراتی موجز و حکیمانه، مجموعه‌ای از صفات را توصیف می‌کند که برخی از آن‌ها آسیب‌زا و برخی ابزار کمال‌اند:

آسیب:

• عجز: نوعی آفت است که انسان را از رشد بازمی‌دارد.

فضائل و ابزار رشد:

• صبر: همانند شجاعت است و قدرت تحمل در برابر دشواری‌ها را نشان می‌دهد.
• زهد: ثروت حقیقی است که بی‌نیازی درون را رقم می‌زند.
• ورع: همچون سپری است که انسان را در برابر خطاها و لغزش‌ها محافظت می‌کند.
• رضا: همنشینی نیکوست که دل را آرام و انسان را در برابر حوادث زندگی مقاوم می‌سازد.

نکتــه‌های حکمت چهارم نهج البلاغه

• عجز به معنای ناتوانی در عمل است؛ خواه جسمی، ذهنی یا روحی. عجز مانع حرکت و تلاش و یک مانع جدی در برابر تعالی انسان است.

• صبر، نوعی مقاومت در برابر فشارها، وسوسه‌ها، و مشکلات است. امام علی (ع) صبر را با شجاعت برابر می‌داند؛ چرا که نیاز به ایستادگی و جرئت دارد.

• زهد، به معنای دل‌نبستن به دنیا و قناعت است، نه صرفاً نداشتن دارایی. در حقیقت، کسی که زاهد است، نیازمند کسی یا چیزی نیست و همین بی‌نیازی، ثروت واقعی اوست.

• ورع، به معنای خویشتن‌داری و دوری از امور شبه‌ناک و گناه‌آلود است. همان‌گونه که سپر در میدان جنگ از انسان محافظت می‌کند، ورع نیز انسان را از گناهان و آسیب‌های اخلاقی در امان نگه می‌دارد.

• رضا، آرامش و پذیرش درونی نسبت به مقدرات الهی است. کسی که راضی به خواست خداست، در برابر حوادث متزلزل نمی‌شود و آسوده‌خاطر است.

پیــام‌های حکمت ۴ نهج البلاغه

• ناتوانی و عجز، اولین گام در سقوط انسان است. باید برای رفع ناتوانی‌ها تلاش کرد، چه در علم، چه در اخلاق، چه در عمل.

• صبر، فضیلتی فعال است نه انفعالی. کسی که صبور است، از میدان زندگی فرار نمی‌کند، بلکه با شجاعت در آن می‌ایستد.

• ثروت حقیقی در درون انسان است، نه در دارایی‌های بیرونی. زاهد حتی اگر چیزی در اختیار نداشته باشد، احساس فقر نمی‌کند.

• پارسایی، امنیت اخلاقی می‌آورد. همان‌گونه که سپر در جنگ ابزار بقاست، ورع در زندگی معنوی موجب سلامت و آرامش است.

• رضایت به قضا و قدر الهی، بهترین همراه در زندگی است. کسی که اهل رضاست، در سختی‌ها شکایت نمی‌کند، بلکه آن را فرصتی برای رشد می‌بیند.

مجله زندگی سالم / فایل صوتی شرح و ترجمه حکمت‌های نهج البلاغه