در دوران بارداری، دهانه رحم به طور طبیعی بسته باقی می‌ماند و با نزدیک شدن به زمان زایمان، به تدریج نازک شده و باز می‌شود. اما در برخی موارد، این دهانه پیش از موعد باز می‌شود که به این وضعیت نارسایی دهانه رحم یا دهانه رحم ناتوان گفته می‌شود. این مشکل می‌تواند در برخی موارد منجر به زایمان زودرس یا سقط جنین شود و از جمله عارضه‌های شایع در دوران بارداری به شمار می‌رود.

نارسایی دهانه رحم در بارداری چیست؟

نارسایی دهانه رحم که با اصطلاح پزشکی Incompetent Cervix شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که دهانه رحم در مراحل اولیه بارداری بدون درد و علامت خاصی شروع به باز شدن یا نرم شدن کند. این اتفاق می‌تواند پیش از هفته ۳۷ بارداری باعث زایمان زودرس یا حتی از دست رفتن جنین شود.

اگر در دوران بارداری با علائمی مواجه شدید که نشان از باز شدن زودهنگام دهانه رحم دارد، مشورت سریع با پزشک امری حیاتی است. در چنین شرایطی پزشک می‌تواند با اقدامات پیشگیرانه از بروز سقط یا زایمان زودرس جلوگیری کند.

خطرات ناشی از نارسایی دهانه رحم

دهانه رحم، مسیر ارتباطی رحم با واژن است. در یک بارداری طبیعی، این دهانه در حالت بسته باقی می‌ماند تا زمان زایمان. اما در صورت نارسایی، این ناحیه زودتر از موعد نرم و باز می‌شود. این اتفاق ممکن است باعث به دنیا آمدن جنین در شرایطی شود که بدن او هنوز به رشد کامل نرسیده است یا حتی منجر به سقط جنین گردد.

علل بروز نارسایی دهانه رحم در دوران بارداری

اگرچه علت دقیق این مشکل به‌طور قطعی مشخص نشده است، برخی عوامل می‌توانند خطر بروز آن را افزایش دهند:

• شکل غیر طبیعی یا ناهنجار دهانه رحم
• آسیب‌دیدگی دهانه رحم در زایمان‌های پیشین
• سابقه جراحی روی دهانه رحم
• تجربه زایمان زودرس یا سقط جنین در سه ماهه دوم
• برخی اختلالات ژنتیکی مثل سندرم اهلرز-دنلوس
• همچنین زنانی که بارداری چندقلویی دارند بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند.

علائم نارسایی دهانه رحم

در بیشتر مواقع این مشکل هیچ نشانه واضحی ندارد و معمولا پس از وقوع سقط جنین در سه ماهه دوم تشخیص داده می‌شود. با این حال، برخی از نشانه‌های احتمالی آن عبارت‌اند از:

• لکه‌بینی
• کمردرد
• احساس فشار در ناحیه لگن
• گرفتگی خفیف شکم
• خونریزی واژینال
• تغییر در نوع و مقدار ترشحات واژن
• ارتباط میان نارسایی دهانه رحم و سقط جنین

در صورتی که دهانه رحم پیش از موعد باز شود، جنین ممکن است پیش از رشد کامل از رحم خارج شود. این وضعیت می‌تواند منجر به زایمان زودرس یا سقط شود. طبق آمار، حدود ۲۵ درصد سقط‌های سه ماهه دوم به دلیل ناتوانی دهانه رحم رخ می‌دهد. خوشبختانه با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، می‌توان از این اتفاق پیشگیری کرد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

در صورت تجربه علائمی مانند خونریزی، درد لگن یا گرفتگی‌های شکمی در دوران بارداری، باید سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید. معاینه و تشخیص زودهنگام نقش مهمی در پیشگیری از خطرات جدی برای مادر و جنین ایفا می‌کند.

اگر در بارداری‌های قبلی به نارسایی دهانه رحم دچار شده‌اید، احتمال تکرار آن در بارداری‌های بعدی نیز وجود دارد.

روش‌های تشخیص نارسایی دهانه رحم

تشخیص این مشکل به ویژه در بارداری اول دشوار است. متخصص زنان معمولاً بر اساس سوابق پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش‌هایی مانند سونوگرافی ترانس واژینال اقدام به بررسی وضعیت دهانه رحم می‌کند.

در این سونوگرافی، میله‌ای باریک به درون واژن وارد می‌شود تا طول و وضعیت باز شدن دهانه رحم اندازه‌گیری شده و از طریق تصویرهای به‌دست‌آمده، پزشک بتواند وضعیت را ارزیابی کند.

درمان نارسایی دهانه رحم

رایج‌ترین و مؤثرترین درمان نارسایی دهانه رحم، سرکلاژ (Cervical Cerclage) است. در این روش، پزشک با بخیه زدن دهانه رحم از باز شدن آن جلوگیری می‌کند. این عمل معمولاً بین هفته‌های ۱۲ تا ۱۴ بارداری انجام می‌شود و بخیه‌ها نزدیک هفته ۳۷ برداشته می‌شوند تا زایمان طبیعی انجام شود.

پیشگیری از نارسایی دهانه رحم

هیچ روش قطعی برای پیشگیری از این عارضه وجود ندارد، اما با رعایت نکات زیر می‌توان خطر آن را کاهش داد:

• انجام معاینه‌های منظم پیش از زایمان
• پیروی از رژیم غذایی متعادل و مغذی
• حفظ وزن مناسب در دوران بارداری
• پرهیز از مصرف دخانیات و الکل
• تامین ویتامین‌ها و مواد مغذی مورد نیاز بدن

خلاصه مقاله: نارسایی دهانه رحم