کنترل استرس دانش‌آموزان، راهکارهای مدیریت استرس و اضطراب + ویدئو
در سال‌های اخیر موضوع کنترل استرس دانش‌آموزان، کنترل استرس امتحان در دانش‌آموزان و به طور کلی مدیریت استرس و اضطراب در محیط‌های آموزشی به یک دغدغه جدی برای خانواده‌ها و متخصصان تبدیل شده است. استرس درس، فشار امتحان، مقایسه شدن با دیگران و نگرانی از شکست، اگر به درستی مدیریت نشود، می‌تواند عملکرد تحصیلی و سلامت روانی کودک را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل، آموزش مهارت کنترل استرس به دانش‌آموزان و به کارگیری راهکارهای کنترل استرس دانش‌آموزان موضوع مهمی برای هر پدر و مادر آگاه است.
مصاحبه اختصاصی مجله زندگی سالم با خانم دکتر افسانه کرباسی، فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان
تفاوت توانایی‌ها و پرهیز از مقایسه دانش آموزان
نخستین اصل در کنترل استرس در دانش‌آموزان و مدیریت اضطراب آن‌ها این است که هر کودک فقط باید با گذشته خودش مقایسه شود و به هیچ عنوان با دیگر دانش آموزان مقایسه نشود.
توانایی مغزی و استعدادها در آدم‌های مختلف متفاوت است؛ یک نفر ممکن است در هوش ریاضی قوی‌تر باشد و دیگری در ادبیات یا هنر، بنابراین معیار رشد واقعی، پیشرفت نسبت به خودِ قبلی است نه برتری نسبت به دیگران و این اصل باید در نگاه والدین باشد.
وقتی والدین این نگاه را بپذیرند، راهکارهای کنترل استرس دانش‌آموزان به‌طور طبیعی در رفتار آن‌ها جاری می‌شود؛ چون به جای فشار برای رقابت، روی غلبه بر نگرانی و تقویت اعتمادبه‌نفس کودک تمرکز می‌کنند.
نقش پیشرفت فردی در مدیریت استرس و اضطراب دانش‌آموز
کنترل استرس و اضطراب در دانش‌آموزان ابتدایی و مقاطع بالاتر تا حد زیادی به این وابسته است که کودک احساس کند نسبت به گذشته خودش رو به جلو است. اگر والدین در کارنامه یا نتیجه امتحان، قبل از هر چیز پیشرفت یا افت نسبت به عملکرد قبلی خود کودک را بررسی کنند، در واقع در حال مدیریت استرس و اضطراب او به‌صورت سالم هستند.
هر جا که افت دیده می‌شود، این نه نشانه «کم‌هوشی»، بلکه علامتی است که می‌گوید لازم است برای کمک به او چاره‌اندیشی شود؛ این رویکرد خود یکی از موثرترین روش‌های کنترل استرس در دانش‌آموزان است.
خطر مقایسه با دیگران و افزایش اضطراب دانش آموز
یک خطای رایج والدین که مستقیماً بر استرس درس و اضطراب امتحان اثر می‌گذارد، مقایسه کودک با دیگران است. سؤال‌هایی مانند «بالاترین نمره کلاس چند بود؟» یا «چندمین نفر کلاس شدی؟» در ظاهر انگیزه بخش به نظر می‌رسند، اما در عمل باعث افزایش سطح اضطراب، کاهش احساس ارزشمندی و شکل‌گیری ترس از شکست در کودک می‌شوند.
برای کنترل استرس دانش‌آموزان و غلبه بر استرس و اضطراب، ضروری است والدین این نوع مقایسه‌ها را به طور کامل کنار بگذارند و به جای آن، روی تلاش، پشتکار و روند رشد فردی تأکید کنند.
راه‌های کنترل استرس دانش‌آموزان بدون دارو
وقتی صحبت از راهکارهای کنترل استرس دانش‌آموزان و کنترل استرس امتحان در دانش‌آموزان می‌شود، برخی خانواده‌ها به‌سرعت به سراغ راه‌حل‌های سریع مثل دارو می‌روند. در حالی که آموزش مهارت کنترل استرس به دانش‌آموزان و استفاده از روش‌های ساده روان شناختی، مثل تنظیم خواب، برنامه ریزی درسی متناسب با توان کودک، تمرین تنفس عمیق و ایجاد فضای امن در خانه، در بسیاری موارد برای کنترل استرس و اضطراب کافی و مؤثر است. این روش‌ها به کودک کمک می‌کند خودش یاد بگیرد چگونه استرس خود را کنترل کند، بدون اینکه به راه‌حل‌های پرخطر متوسل شود.
ممنوعیت مصرف خودسرانه دارو برای کنترل اضطراب دانش آموزان
یکی از مهم‌ترین نکات در مدیریت اضطراب و مدیریت استرس و اضطراب، پرهیز کامل از مصرف خودسرانه دارو برای کودک است؛ چه قبل از جلسه امتحان و چه به صورت ثابت نباید انجام شود. حتی اگر کودک دچار اختلال اضطرابی باشد و نیاز به دارو وجود داشته باشد، ریزه‌کاری‌های درمان دارویی در سنین پایین بسیار زیاد است؛ از جمله نوع دارو، دوز مناسب، زمان مصرف و پایش عوارض.
به همین دلیل، کنترل اضطراب با دارو فقط باید توسط متخصص اعصاب و روان یا روان‌پزشک کودک انجام شود و هیچ‌کس دیگر، حتی با نیت خیر، نباید دارویی برای کنترل استرس و اضطراب در دانش‌آموزان تجویز کند.
نقش والدین در کنترل استرس و اضطراب دانش‌آموزان
کنترل استرس و اضطراب در دانش‌آموزان بدون نقش فعال والدین تقریباً ناممکن است. خانواده‌ای که خانه را به محیطی امن و عاری از سرزنش تبدیل می‌کند، انتظارات خود را با توان واقعی فرزند تنظیم می‌کند و او را صرفاً بر اساس نمره‌ها قضاوت نمی‌کند، عملاً مهم‌ترین راهکار کنترل استرس دانش‌آموزان را اجرا کرده است. نقش والدین در کاهش یا تشدید اضطراب کودک بسیار مؤثر است.
حمایت عاطفی، عشق بدون قید و شرط و تأکید بر اینکه ارزش فرزند به نمره و رتبه وابسته نیست، یکی از قوی‌ترین روش‌های غلبه بر استرس و اضطراب در دانش‌آموزان است.
نتیجه‌گیری
برای غلبه بر استرس و اضطراب در دانش‌آموزان، باید نگاه خود را از رقابت و مقایسه به سمت رشد فردی و سلامت روان تغییر دهیم. کنترل استرس دانش‌آموزان یعنی اینکه هر کودک بر اساس توانایی‌های خودش سنجیده شود، والدین به جای مقایسه با دیگران، روند پیشرفت او را ببینند، و به جای راه‌حل‌های سریع و خطرناک مثل داروی خودسرانه، از راهکارهای علمی مدیریت استرس و اضطراب استفاده کنند.
وقتی خانواده و مدرسه دست به دست هم می‌دهند تا مهارت‌های کنترل استرس و مدیریت اضطراب را به کودک بیاموزند، پاسخ عملی به این سؤال‌ها داده می‌شود که «چگونه استرس خود را کنترل کنیم»، آن هم به شیوه‌ای سالم، ماندگار و متناسب با دنیای کودک که برای او مناسب باشد.
