روز جهانی ماما / حقایق تلخ و شیرین سزارین و زایمان طبیعی برای مادران

روز جهانی ماما / حقایق تلخ و شیرین سزارین و زایمان طبیعی برای مادران

در میان دهها موضوع یا درحقیقت مشکلات مربوط به زنان «بارداری و زایمان» ازعمده ترین موضوعاتی است که در اکثرمحافل زنانه راجع آن بحث و گفتگو می‌شود، از درد و ویارهای دوران بارداری گرفته تا زایمان و دردهای ناشی ازآن والبته انتخاب نوع آن. آن‌ها که زایمان طبیعی را تجربه کرده‌اند ازدردهای دلهره آورحین انجام آن می گویند والبته راحتی بعدش وآن ها که سزارین را تجربه کرده‌اند از زایمانی راحت اما پروسه پردرد بعد از آن تعریف می‌کنند به هرحال به قول آن بزرگوار «درد را ازهرطرف بنویسی درد است». اما با عبورازدیدگاههای مختلف مردمی پیرامون این دوروش زایمانی، نظرات واقدامات انجام شده متولیان درمانی و بهداشتی راجع مضرات، فواید همچنین فرهنگ سازی روش برترزایمان نیز قابل تأمل است. روز جهانی ماما بهانه‌ای بود تا به درج صحبت‌های دکتر حمید رضا شتابی معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ودکتررضا خدیوی معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان پیرامون وضعیت زایمان طبیعی و سزارین در اصفهان بپردازیم. گفتنی است درحال حاضر تورهای زایمانی در کلاس‌های آمادگی زایمان استان برگزار شده و مربیان کلاس‌ها مادران را به بیمارستان‌های منطقه خود می‌برند. تورهای زایمانی در حقیقت برنامه بازدید اززایشگاه هستند که با هدف آشنایی مادران باردار با محیط و امکانات زایشگاه انجام می‌شوند. برگزاری این تورها بخشی از برنامه آموزشی کلاس‌های آمادگی زایمان است که عمدتاً برای مادران باردار شکم اول اجرا می‌گردد.

روز جهانی ماما / حقایق تلخ و شیرین سزارین و زایمان طبیعی برای مادران

رضا خدیوی معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان:

 عدم آگاهی و ترس از ناشناخته‌های دوران بارداری باعث ایجاد اضطراب می‌شود

• عدم آگاهی و ترس از ناشناخته‌های دوران بارداری باعث ایجاد اضطراب می‌شود. ترس و اضطراب حس نگرانی به مغز داده و سبب افزایش ترشح هورمون‌های استرس می‌شود و در نتیجه منجر به زایمان زودرس یا حتی عدم پیشرفت زایمان می‌شود و این موارد منجر به مداخلات پزشکی غیر ضروری می‌شود. توانمندسازی و حمایت مادران باردار و خانواده‌های آنها با فراهم نمودن شرایط برگزاری کلاس‌های آمادگی دوران بارداری می‌تواند راه حل مناسبی برای این معضل باشد.
• در کلاس‌های آمادگی برای زایمان، مادران آمادگی لازم برای رویارویی با تغییرات دوران بارداری و زایمان را کسب می‌کنند و می‌توانند نقش موثری در روند زایمان خود داشته باشند و قادر خواهد شد تا زایمان را هدایت کرده و بر درد،‌ ترس و نگرانی خود غلبه کنند و زایمان طبیعی خود را به یک خاطره خوشآیند تبدیل کنند.
• هدف نهایی این کلاس‌ها بهبود سبک زندگی در بارداری، حین زایمان و تولد نوزاد است که بر پایه حفظ حقوق طبیعی مادر و جنین استوار است. بنابر این شرکت در این کلاس‌ها منجر به از بین رفتن درد زایمان نخواهد شد. زیرا طبیعت زایمان درد است. آموزش‌ها به مادر کمک می‌کند تا بارداری سالم‌تر و با عارضه کمتری داشته باشد ضمن اینکه مادر با کسب مهارت‌های خودمراقبتی و مدیریت ذهن و جسم قادر خواهد شد تا از پویایی جسمی و روانی برخوردار گردد. همچنین با ذهنیت مثبتی که از درد زایمان کسب خواهد کرد نگرانی‌های وی در بارداری کاهش یافته و در مهم‌ترین تجربه زندگی خود نقش فعال خواهد داشت.
• روز جهانی ماما / حقایق تلخ و شیرین سزارین و زایمان طبیعی برای مادران
• کلاس‌های آمادگی زایمان طی ۸ جلسه در دوران بارداری و از هفته ۲۱ بارداری آغاز شده و در هفته ۳۷ بارداری به پایان می‌رسند. مدت زمان آموزش در هر جلسه ۹۰ دقیقه است که شامل ۱۵ دقیقه معارفه و پرسش و پاسخ، ۳۰ دقیقه مباحث تئوری، ۴۵ دقیقه تمرینات ورزشی، تکنیک‌های تنفسی و پاسخ به سؤالات، فیلم است.
• در این کلاس‌ها نکات لازم آموزشی در زمینه بارداری، زایمان و پس از زایمان، ورزش‌های دوران بارداری، تکنیک‌های تنفسی صحیح با روش‌های مختلف تدریس و استفاده از ماکت و مولاژ و فیلم و تصویر آموزش داده می‌شود. وضعیت‌های غیر صحیح جسمانی مادر اصلاح می‌گردد، تمرینات تقویتی و کششی ویژه بارداری و پس از زایمان و تمرینات تن آرامی انجام می‌شود. آموزش‌های ارائه شده باعث می‌گردد که مادران، بارداری سالم‌تر و زایمان راحت‌تری با کاهش ترس و اضطراب و درد داشته باشند.
• مادر می‌تواند درهنگام زایمان، دردهای حاصل از انقباضات رحمی را از طریق تمرین‌های تنفسی و تن آرامی به طور ارادی کنترل کند. این آموزش‌ها به مادر کمک می‌کند تا آگاهانه در خصوص انتخاب روش زایمان تصمیم بگیرد و بهترین روش زایمان با کمترین عوارض برای خود و نوزادش را انتخاب کند. انتخاب آگاهانه زایمان طبیعی سبب پذیرش و کنترل درد زایمان می‌شود. مادر می‌تواند با انتخاب خود روشی برای کم دردی زایمان را انتخاب کند.
• آموزش تمرین‌های اسکلتی – عضلانی، تکنیک صحیح تنفس، تن آرامی، تمرکز و اصلاح وضعیت به مادرکمک می‌کند تا دوران بارداری و مراحل مختلف لیبر را با کمترین عوارض سپری کند.
• روز جهانی ماما / حقایق تلخ و شیرین سزارین و زایمان طبیعی برای مادران
• تمامی زنان باردارصرف نظرازسن، سواد، تعداد زایمان، سابقه قبلی زایمان طبیعی یا سزارین می‌توانند دراین کلاس‌ها شرکت کنند.
• مهم‌ترین عناوین تئوری که در کلاس‌ها آموزش داده می‌شوند عبارتند از: بهداشت فردی و روانی، تغذیه و رژیم‌های غذایی، رشد و تکامل جنین، شکایات شایع بارداری، طرق صحیح نشستن، ایستادن، راه رفتن و… در بارداری، علائم خطر بارداری، ویژگی دردهای زایمان، روش‌های کاهش درد زایمان، باروری سالم و شیردهی.
• همچنین در این کلاس‌ها، مهارت‌های عملی: شامل تمرین‌های کششی و تقویتی، تن آرامی، ماساژ و الگوهای تنفسی هنگام زایمان آموزش داده و تمرین می‌شود. به منظور آموزش همسران در زمینه بارداری و کمک به مادران در طی دوره، یک یا دو جلسه آموزشی نیز برای همسران برگزار می‌شود.
• خوشبختانه کلاس‌های آمادگی زایمان در استان اصفهان نیز طی سال‌های اخیر راه اندازی شده است. این کلاس‌ها در ابتدای امر در برخی بیمارستان‌ها تشکیل گردید و پس از آن، از سال ۱۳۹۴ در بخش بهداشت و در تعدادی از مراکز بهداشتی درمانی راه اندازی گردید. در حال حاضر کلاس‌های آمادگی زایمان در کلیه شبکه‌های بهداشتی درمانی و تعدادی از بیمارستان‌ها بطور رایگان برگزار می‌گردد.

حمید رضا شتابی معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان:

• اگرچه سزارین یکی از اقدامات اساسی برای حفظ حیات، سلامت مادر و جنین است اما چه برای مادر چه برای جنین بدون عارضه نیست بنابراین باید در مواردی که منافعش بیشتر از زایمان طبیعی است به کار رود. امروزه آمار سزارین در کشور ما بسیار بالاتر از حد استاندارد آن است.
• در سزارین در مقایسه با زایمانهای طبیعی عوارض مادری به طور چشمگیری افزایش دارد که علل اصلی آن اندومتریت (عفونت رحم)، خونریزی، عفونت‌های ادراری و ترومبوآمبولی (تشکیل لخته خون در عروق و انسداد عروق) می‌باشند. این عوامل همراه با افزایش زمان بهبود در زایمانهای سزارین سبب افزایش هزینهای آن تا دو برابر در مقایسه با زایمان طبیعی می‌گردد. همچنین به علت بستری طولانی مدت، موجبات دوری مادر و نوزاد را فراهم می‌آورد.
• آمارسزارین دربیمارستان های استان درسال ۹۲ (قبل ازاجرای طرح تحول سلامت) ۳/۶۲ درصد بوده که پس از اجرای طرح تحول سلامت با انجام اقدامات زیر در پایان سال ۹۵ به ۳/۵۵ درصد رسیده است.
• روز جهانی ماما / حقایق تلخ و شیرین سزارین و زایمان طبیعی برای مادران

با توجه به موانع موجود جهت تمایل خانواده‌ها به زایمان طبیعی از جمله هزینه، ترس از درد زایمان و فقدان روش‌های مؤثر کاهش درد زایمان، نامناسب بودن ساختار فیزیکی بلوک‌های زایمان، کمبود تجهیزات و امکانات مورد نیاز جهت زایمان طبیعی، پایین بودن انگیزه ارائه دهندگان خدمات حین زایمان، سعی بر آن شد با ارائه راهکارهایی در قالب برنامه ترویج زایمان طبیعی طرح تحول نظام سلامت میزان سزارین کاهش یابد. انجام زایمان طبیعی رایگان دربیمارستان های دولتی دانشگاهی (از ابتدای طرح تحول نظام سلامت تا پایان سال ۹۵، ۴۵۹۷۶ مورد زایمان طبیعی رایگان در بیمارستانهای دولتی تحت پوشش دانشگاه انجام شده است.)

نویسنده : دریا وفایی