علائم سرطان خون چیست؟
سرطان خون یا لوسمی یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌های خونی است که به دلیل تکثیر غیرطبیعی سلول‌های خونی در مغز استخوان ایجاد می‌شود. این بیماری اغلب بر گلبول‌های سفید تأثیر می‌گذارد و باعث اختلال در عملکرد طبیعی آن‌ها می‌شود. در نتیجه بدن در دفاع در برابر عفونت‌ها، تأمین اکسیژن و جلوگیری از خونریزی با مشکل روبه‌رو می‌شود.
سرطان خون چیست؟
خون از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
- گلبول‌های سفید: وظیفه دفاع از بدن در برابر عوامل بیماری‌زا
- گلبول‌های قرمز: انتقال اکسیژن به بافت‌ها و دفع مواد زائد
- پلاکت‌ها: نقش اصلی در انعقاد خون
در سرطان خون روند تولید سلول‌های خونی غیر عادی شده و سلول‌های سرطانی جای سلول‌های سالم را می‌گیرند. این مسئله به بروز علائمی منجر می‌شود که شناخت آن‌ها می‌تواند به تشخیص زود هنگام کمک کند.
انواع سرطان خون
سرطان خون به سه دسته کلی تقسیم می‌شود:
- لوسمی: ایجاد در خون و مغز استخوان
- لنفوم: در سیستم لنفاوی
- میلوم: در سلول‌های پلاسما
لوسمی نیز به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- حاد: پیشرفت سریع بیماری
- مزمن: پیشرفت کندتر و طولانی‌تر
مهم‌ترین علائم سرطان خون
شناخت نشانه‌های لوسمی اهمیت زیادی دارد. برخی از رایج‌ترین علائم سرطان خون عبارتند از:
۱. خونریزی و کبودی بدون دلیل
- کاهش پلاکت‌ها باعث می‌شود خون به راحتی لخته نشود.
- کبودی‌های ناگهانی و تیره، خون دماغ مکرر، خونریزی لثه و طولانی شدن خونریزی قاعدگی از نشانه‌های شایع هستند.
۲.لکه‌های بنفش یا جوش‌های ریز قرمز روی پوست
این نقاط خوشه‌ای نشانه کاهش پلاکت خون هستند.
۳.درد استخوان و مفصل
ناشی از انباشت سلول‌های سرطانی در مغز استخوان، به ویژه در استخوان‌های بلند دست و پا.
۴. سردردهای شدید و مکرر
گاهی همراه با رنگ‌پریدگی و حتی تشنج در برخی بیماران.
۵. کم‌خونی و خستگی مفرط
کاهش گلبول‌های قرمز منجر به ضعف، بی‌خوابی و ناتوانی در انجام کارهای روزانه می‌شود.
۶. تب‌های مکرر و عفونت‌های پی‌درپی
به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن و کاهش گلبول‌های سفید سالم.
۷. کاهش وزن و بی‌اشتهایی
بدون دلیل مشخص، همراه با حالت تهوع یا استفراغ در موارد شدید.
۸. تنگی نفس
ناشی از کمبود اکسیژن در خون.
۹. ورم کبد یا طحال
باعث احساس پری و درد در شکم یا زیر دنده‌ها می‌شود.
اولین علائم سرطان خون در زنان
علائم اولیه سرطان خون در زنان معمولا خاص و واضح نیستند و در بسیاری از موارد می‌توانند شبیه بیماری‌های ساده‌تری مثل کم‌خونی یا عفونت‌های ویروسی باشند. همین موضوع باعث می‌شود تشخیص بیماری در مراحل نخست دشوار باشد. با این حال، توجه به شدت و ماندگاری علائم می‌تواند در شناسایی زودهنگام نقش مهمی داشته باشد.
برخی از نشانه‌های عمومی و اولیه سرطان خون در زنان شامل موارد زیر است:
- خستگی و بی‌انرژی بودن مداوم: احساس ضعف همیشگی که حتی با خواب و استراحت کافی هم برطرف نمی‌شود.
- رنگ‌پریدگی و پوست کمرنگ: نشانه‌ای از کاهش گلبول‌های قرمز و کم‌خونی ناشی از اختلال در خون‌سازی.
- تب‌های مکرر و لرزهای ناگهانی: به دلیل کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها.
- تعریق شدید شبانه: یکی از علامت‌های رایج که به‌ویژه در ابتدای بیماری بروز می‌کند.
- کاهش وزن بدون دلیل مشخص: کم شدن وزن بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت بدنی.
- درد استخوان و مفاصل: ناشی از تجمع غیرطبیعی سلول‌های سرطانی در مغز استخوان که فشار ایجاد می‌کند.
عوامل خطر سرطان خون
عواملی که احتمال ابتلا به لوسمی را افزایش می‌دهند شامل:
- وراثت و سابقه خانوادگی
- افزایش سن
- تماس با سموم (آفت‌کش‌ها، مواد شیمیایی و بنزین)
- پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی برای سایر سرطان‌ها
- آلودگی هوا و مشاغل مرتبط با صنایع نفت و پتروشیمی
- رژیم غذایی ناسالم و چاقی
روش‌های تشخیص
برای تشخیص سرطان خون از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
- معاینه و بررسی غدد لنفاوی، کبد و طحال
- آزمایش خون برای شمارش سلول‌های نابالغ
- نمونه‌برداری از مغز استخوان یا مایع نخاع
- تصویربرداری (اشعه ایکس، سونوگرافی و سی‌تی اسکن)
درمان سرطان خون
انتخاب روش درمان بسته به نوع سرطان خون، مرحله بیماری و سن بیمار متفاوت است. روش‌های درمانی شامل:
- شیمی‌درمانی (روش اصلی)
- پیوند مغز استخوان و سلول‌های بنیادی
- پرتودرمانی (رادیوتراپی)
- درمان‌های بیولوژیکی
- تزریق خون و داروهای حمایتی
✅ جمع‌بندی
سرطان خون یا لوسمی با نشانه‌هایی مانند خونریزی‌های بی‌دلیل، کبودی ناگهانی، تب مکرر، خستگی شدید و درد استخوان شناخته می‌شود. تشخیص زودهنگام علائم سرطان خون و مراجعه سریع به پزشک می‌تواند شانس موفقیت درمان را افزایش دهد.