پیشگیری از ابتلا به آندومتریوز | راهکارهای کاهش احتمال اندومتریوز
آندومتریوز یکی از عارضه‌های داخلی بدن زنان است که در صورت پیشرفت می‌تواند اندام‌های مختلفی را درگیر کند. این بیماری در واقع از رشد غیرعادی بافت رحم در بیرون از رحم به‌وجود می‌آید. این بافت که به طور طبیعی در داخل رحم قرار دارد، در صورت ابتلا به آندومتریوز در نواحی دیگر بدن نیز شروع به رشد می‌کند. علائمی مانند درد در ناحیه شکم و کمر، خونریزی‌های شدید و نامنظم قاعدگی، درد در حین رابطه جنسی و ناباروری از نشانه‌های احتمالی این عارضه هستند.
آندومتریوز همانند بسیاری دیگر از بیماری‌ها، روش قطعی برای پیشگیری ندارد زیرا منشأ دقیق بروز آن هنوز به درستی شناسایی نشده است. با این حال، رعایت سبک زندگی سالم و تغذیه مناسب، نقش مؤثری در کاهش خطر ابتلا و کنترل علائم بیماری دارد.
شناخت آندومتریوز و عوامل ایجاد آن
آندومتریوز یک عارضه مربوط به دستگاه تناسلی زنان است که به دلایل کاملاً مشخصی ایجاد نمی‌شود. بسیاری از متخصصان بر این باورند که وراثت یا سبک زندگی ناسالم ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند. اگر چه هنوز راهکاری دقیق برای جلوگیری کامل از آندومتریوز مشخص نشده، اما با رعایت برخی نکات ساده، می‌توان خطر ابتلا را کاهش داد یا روند پیشرفت آن را کند کرد.
آندومتریوم، بافتی است که دیواره داخلی رحم را می‌پوشاند. در شرایط طبیعی، این بافت در طول دوره قاعدگی تخریب شده و از بدن دفع می‌شود. اما در موارد ابتلا به آندومتریوز، این بافت در خارج از رحم و نواحی دیگری مانند تخمدان رشد می‌کند و در همان جا دچار تغییر و تجزیه می‌شود. چون امکان خروج آن از بدن وجود ندارد، چسبندگی‌هایی در ناحیه لگن به‌وجود می‌آید که باعث درد شدید می‌شوند.
راهکارهای خانگی برای کاهش خطر ابتلا به آندومتریوز
با اینکه راه مطمئنی برای پیشگیری قطعی از آندومتریوز وجود ندارد، اما تغییراتی در سبک زندگی می‌توانند خطر بروز این بیماری را کاهش دهند. اگر سابقه خانوادگی آندومتریوز دارید، مانند خواهر یا مادر، به اصلاح سبک زندگی خود توجه ویژه‌ای داشته باشید.
۱. فعالیت بدنی منظم داشته باشید
ورزش روزانه یکی از پایه‌های اصلی زندگی سالم است و می‌تواند احتمال ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها از جمله آندومتریوز را کاهش دهد. شروع تمرین با ورزش‌های سبک و شاد مانند رقص یا یوگا در بازه‌های زمانی کوتاه (مثلاً ۳۰ دقیقه در روز) پیشنهاد می‌شود. با گذشت زمان، می‌توانید شدت و مدت زمان ورزش را افزایش دهید.
ورزش همچنین با کاهش چربی بدن و متعادل‌سازی سطح استروژن، می‌تواند در مدیریت علائم آندومتریوز مؤثر باشد. تمرین‌هایی مانند دویدن، دوچرخه‌سواری و ایروبیک به تسکین دردهای لگنی نیز کمک می‌کنند.
۲. از نوشیدن الکل خودداری کنید
مصرف الکل، به ویژه در حجم زیاد، می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و موجب افزایش سطح استروژن شود؛ عاملی که با رشد آندومتریوز مرتبط است. پرهیز از مصرف الکل، گامی مهم در پیشگیری از بروز این عارضه است.
۳. مصرف کافئین را محدود کنید
بررسی‌ها نشان داده‌اند که دریافت کافئین زیاد، به ویژه از منابعی مانند نوشابه‌های گازدار و چای سبز، ممکن است موجب افزایش استروژن شود. اگرچه ارتباط مستقیم آن با آندومتریوز اثبات نشده، اما مصرف متعادل کافئین پیشنهاد می‌شود. در صورت امکان، نوشیدنی‌های بدون کافئین را جایگزین کرده و مصرف آب را افزایش دهید.
۴. مصرف سبزیجات و غذاهای سالم را بیشتر کنید
رژیم غذایی سالم با مصرف بیشتر میوه‌ها، سبزیجات تازه، ماهی و مغزها می‌تواند سلامت کلی بدن را بهبود دهد و احتمال بروز آندومتریوز را کاهش دهد. چربی‌های مفیدی همچون امگا ۳ که در ماهی‌های چرب و گردو وجود دارند، بسیار سودمند هستند. از سوی دیگر، مصرف گوشت قرمز و چربی‌های اشباع شده باید محدود شود؛ چرا که این مواد به افزایش التهاب و سطح استروژن منجر می‌شوند.
۵. بدن خود را گرم نگه دارید
در دوره‌های قاعدگی، گرم نگه داشتن ناحیه شکم و کمر با بطری یا کیسه آب گرم می‌تواند به کاهش درد کمک کند. استفاده از پتوی برقی، وان یا دوش آب گرم نیز می‌تواند دردهای قاعدگی را تا حدی تسکین دهد. این روش اگرچه تأثیر مستقیمی بر پیشگیری از آندومتریوز ندارد، اما در کاهش علائم مفید است.
۶. کنترل اضطراب و استرس
دردهای مزمن ناشی از آندومتریوز می‌توانند اضطراب را افزایش دهند. مدیریت استرس از طریق تمرین‌های تنفسی، مدیتیشن یا مراجعه به روان‌درمانگر، به کاهش علائم کمک می‌کند. اگرچه استرس به‌تنهایی عامل بروز آندومتریوز نیست، اما مدیریت آن برای زندگی سالم ضروری است.
۷. از ماساژ درمانی بهره ببرید
ماساژ ملایم به شل شدن عضلات و کاهش تنش کمک می‌کند. برای مبتلایان به آندومتریوز، ماساژ در نواحی غیرشکمی می‌تواند مفید باشد. توجه داشته باشید که ماساژ مستقیم شکم ممکن است علائم را تشدید کند.
درمان و مدیریت آندومتریوز
روش‌های درمانی مختلفی برای آندومتریوز وجود دارد. با این حال، بسیاری از آن‌ها با احتمال بازگشت مجدد توده همراه هستند. به عنوان نمونه، عمل لاپاراسکوپی ممکن است آندومتریوز را به طور موقت از بین ببرد اما در بسیاری از موارد، این توده دوباره رشد می‌کند. بنابراین، مراجعه منظم به پزشک و استفاده از روش‌های تکمیلی مانند مدیریت سبک زندگی اهمیت زیادی دارد.
تسکین علائم آندومتریوز
از شایع‌ترین علائم این بیماری می‌توان به درد شدید قبل، حین یا بعد از قاعدگی اشاره کرد. برای کاهش این دردها، علاوه بر موارد گفته شده، طب سوزنی نیز می‌تواند مؤثر باشد. این روش با تحریک نقاط مشخصی از بدن، موجب بهبود گردش خون و کاهش حساسیت بدن به درد می‌شود. طب سوزنی آسیایی یکی از روش‌های کم‌خطر و مؤثر برای تسکین درد آندومتریوز شناخته می‌شود.
از دیگر عوارض آندومتریوز می‌توان به اختلالات روحی مانند افسردگی یا اضطراب اشاره کرد. در چنین شرایطی، مشورت با روانشناس و شرکت در گروه‌های حمایتی زنان می‌تواند تأثیر مثبتی بر روند درمان داشته باشد. ارتباط با دیگران، انجام فعالیت‌های جدید و داشتن حمایت عاطفی از نزدیکان، از جمله راهکارهای مؤثر برای مقابله با این وضعیت روحی است.
مهار رشد آندومتریوز
آندومتریوز معمولاً به مرور زمان رشد می‌کند. حتی اگر در ابتدا کوچک باشد، ممکن است در آینده به تخمدان‌ها آسیب برساند. برای کنترل رشد آن، کاهش سطح استروژن در بدن اهمیت زیادی دارد. پزشکان معمولاً با تجویز داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضدبارداری، پچ یا حلقه واژینال، به کاهش سطح این هورمون کمک می‌کنند. این داروها علاوه بر مهار رشد توده، به کاهش دردهای ناشی از آن نیز کمک می‌کنند. اما اثر این درمان‌ها معمولاً تا زمانی ادامه دارد که داروها مصرف شوند؛ با توقف دارو، علائم ممکن است بازگردند.
مشاوره پزشکی در صورت مشاهده علائم
اگر سابقه خانوادگی آندومتریوز دارید یا برخی علائم آن را در خود مشاهده می‌کنید، بهتر است بدون تأخیر به پزشک مراجعه کنید. با انجام معاینات و آزمایش‌های لازم، می‌توان از وجود یا عدم وجود این عارضه مطمئن شد و درمان مناسب را آغاز کرد.
