حکمت بیستم و یکم نهج البلاغه: نکوهش ترس و حیای نابجا + فایل صوتی

حکمت ۲۱ نهج البلاغه : نکوهش ترس و حیای بیجا ، ارزش ها و ضد ارزش ها (اخلاقى)

متن عربی

وَ قَالَ قُرِنَتِ الْهَیْبَهُ بِالْخَیْبَهِ وَ الْحَیَاءُ بِالْحِرْمَانِ وَ الْفُرْصَهُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ فَانْتَهِزُوا فُرَصَ الْخَیْرِ .

ترجمه

امام العالمین حضرت علی (ع) فرمودند:ترس (نابجا) با ناامیدى و شرم (کم‌رویی) با محرومیت همراه است. و فرصت‌ها همچون ابرِ بهاری مى‌گذرند ، پس فرصت‌هاى نیک را غنیمت شمارید.

شرح و تفسیرحکمت ۲۱ نهج البلاغه 

امام (ع) در این حکمت خاص به ۳ نکته ظریف اشاره می‌کنند:

۱- ترس؛ که دو نوع است

اول «ترس بجا» که پسندیده و خوب است.

مثل: ترس از خطرِ سرعت زیاد در هنگام رانندگی، ترس از حمله حیوانات وحشی، ترس از عذاب الهی.

دوم «ترس نابجا» که مذموم و نکوهیده است و ناشی از نادانی، عقاید خرافی، سوء تربیت مربیان و والدین، ضعف و عدم مقاومت در برابر مشکلات، توهم بی اساس و استرس های درونی است.

مثل: ترس و فرار از کارهای پر منفعت، اما مشکل و پر دردسر، (که باعث از دست رفتن موقعیت‌های طلایی و ترقی می شود)، ترس بیهوده از اداره کردن زندگی، (که موجب تنهایی انسان می شود)، ترس نابجا از جنگ و شکست (که به شجاعت لطمه می‌زند) ترس و توهم خیالی از تاریکی و…

۲- حیا (کم رویی) که دو معنا دارد

حیای ارزشمند؛ که انسان را از هر گونه تخلف و کار های قبیح، زشت، گناه و تمام آنچه که در تضاد با عرف و شرع و انسانیت است، باز دارد.
حیای ضد ارزش؛ که انسان را از یادگیری علوم مختلف و دانش و کنجکاوی مفید از مطالبی که نمی‌داند، باز می‌دارد یا احقاق حق، نزد قاضی، که این حیا انسان را گرفتار انزوا و محرومیت می کند.

در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) می خوانیم؛

الْحَیَاءُ حَیَاءَانِ حَیَاءُ عَقْل وَحَیَاءُ حُمْق فَحَیَاءُ الْعَقْلِ هُوَ الْعِلْمُ وَحَیَاءُ الْحُمْقِ هُوَ الْجَهْلُ; شرم و حیا دو گونه است حیاى عاقلانه و حیاى احمقانه; حیاى عاقلانه از علم سرچشمه مى گیرد و حیاى احمقانه از جهل»

۳- فرصت‌های زودگذر

منظور از فرصت، آماده شدن تمام مقدمات کار های نیک و پسندیده،

مثلا: شخصی استعداد ویژه‌ای در زمینه ورزشی را داراست، فرم و آمادگی خوب بدنی، هوش لازم، زمین تمرین مناسب، مربی کارآزموده و با تجربه، امکانات مالی مناسب، زمان لازم، و استعداد فراوان خدادادی، اما آن شخص بنا به هر دلیلی این فرصت عالی و مناسب را از دست می‌دهد و چون واژه (فرصت) ترکیبی از عوامل مختلف است، کافی است یکی از شرایط لازم، خراب شود تا کل این فرصت عالی و برنامه خوب، تباه و از دستش برود.

فایل صوتی قسمت اول از حکمت ۲۱ نهج البلاغه :

فایل صوتی قسمت دوم از حکمت بیست و یکم نهج البلاغه :

فایل صوتی قسمت سوم :

فایل صوتی قسمت چهارم حکمت ۲۱ نهج البلاغه :

فایل صوتی قسمت پنجم :

فایل صوتی قسمت ششم:

فایل صوتی قسمت هفتم:

فایل صوتی قسمت هشتم:

مجله زندگی سالم / فایل صوتی شرح و ترجمه حکمت‌های نهج البلاغه