حکمت بیست‌وچهارم نهج البلاغه: رفع غم و گرفتاری از مردم + فایل صوتی
حکمت ۲۴ نهج البلاغه : رفع غم و گرفتاری از مردم ، روش یارى کردن مردم (اخلاقى ، اجتماعى)
متن عربی
وَ قَالَ مِنْ کَفَّارَاتِ الذُّنُوبِ الْعِظَامِ إِغَاثَهُ الْمَلْهُوفِ وَ التَّنْفِیسُ عَنِ الْمَکْرُوبِ .
واژگان مهم
- کَفَّارَاتِ: پوشاننده‌ها، چیزهایی که اثر گناه را می‌زدایند.
- الْعِظَامِ: گناهان بزرگ و سنگین.
- إِغَاثَهُ: کمک کردن، فریادرسی.
- الْمَلْهُوفِ: انسان درمانده، ستمدیده یا اندوهگین.
- التَّنْفِیسُ: گشایش دادن، آرام ساختن.
- الْمَکْرُوبِ: فردی که در رنج یا اندوه شدید است.
ترجمه
از کفاره‌های گناهان بزرگ، یاری رساندن به نیازمند و گشودن غم از دل اندوهگین است.
چکیده مفاهیم حکمت ۲۴ نهج البلاغه
در نگاه امام علی(ع)، گناهان بزرگ با دو رفتار انسانی و الهی پوشانده می‌شوند:
۱. کمک به درماندگان و ستمدیدگان
۲. دلجویی و آرام‌کردن غمگینان
این سخن نورانی امام(ع) یادآور آن است که هرچند گناه، پرده سیاه بر جان انسان می‌کشد، اما نور مهربانی و دستگیری از دیگران، می‌تواند بخششی الهی را در پی داشته باشد.
همان‌گونه که در دعای کمیل می‌خوانیم:
«اللهم اغفر لی الذنوب التی تُنزل النقم، اللهم اغفر لی الذنوب التی تغیّر النعم…»
یعنی بسیاری از سختی‌ها و بلاها، نتیجه گناهان است و در مقابل، کارهای نیکو و خدمت به دیگران، راه بازگشت رحمت خداوند را می‌گشاید.
نکته‌های حکمت بیست‌وچهارم نهج البلاغه
- ملهوف به معنی هر انسان بی‌پناه، مظلوم یا گرفتار است؛ هرکسی که فریاد کمک سر دهد و نیاز به یاری دارد.
- مکروب فردی است که اندوهی عمیق دارد؛ خواه از دست دادن عزیز، یا غم فقر، شکست، تنهایی یا هر اندوه دیگر.
«إغاثه» و «تنفیس» هر دو از وظایف اخلاقی و اجتماعی مسلمانان‌اند. پیامبر اسلام(ص) فرمود:
«مَنْ سَمِعَ رَجُلًا یُنَادِی یَا لَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ»
یعنی: هرکس صدای درمانده‌ای را بشنود و به یاری او نشتابد، مسلمان واقعی نیست.
گناهان دو نوع‌اند:
- حقوق‌الناس: که تا رضایت صاحبان حق به‌دست نیاید، آمرزیده نمی‌شوند.
- حقوق‌الله: که برخی از آنها با کفارات و کارهای نیک جبران‌پذیرند.
یاری به نیازمندان و شاد کردن دل اندوهگینان، نشانه‌ی وجود صفاتی چون رحمت، سخاوت و جوانمردی در انسان است. چنین صفاتی خود به تدریج رذایل اخلاقی را از دل می‌زدایند؛ چنان‌که شاعر گفته است:
خلوت دل نیست جای صحبت اضداد / دیو چو بیرون رود، فرشته درآید.
پیام‌های حکمت ۲۴ نهج البلاغه
۱. یاری دیگران، سپری در برابر گناه و بلاست.
کمک به درماندگان، برکت و آرامش به زندگی می‌آورد و موجب پوشش گناهان بزرگ می‌شود. اگر در زندگی در تنگنا هستیم، بیاییم گره‌ای از کار دیگران بگشاییم؛ چرا که گره‌گشایی از دل‌ها، دروازه گشایش در زندگی ماست.
۲. ثواب اعمال کوچک را دست‌کم نگیریم.
گاه کاری که در نظر ما کوچک است، در پیشگاه خداوند پاداشی بزرگ دارد. مهربانی، شنیدن درد دل، یا یاری در حد توان نیز می‌تواند ترازوی اعمال را سنگین کند.
۳.خدمت به مردم، نشانه ایمان و انسانیت است.
کسی که به فریاد نیازمند نمی‌رسد، از روح اسلام بی‌بهره است. ایمان تنها در نماز و دعا خلاصه نمی‌شود، بلکه در همدلی و دادرسی جلوه می‌یابد.
۴. صلوات، کفاره گناهان ناتوانان است.
امام رضا(ع) فرمود:
«کسی که توانایی کفاره دادن برای گناهان خود را ندارد، بسیار بر محمد و آل محمد صلوات بفرستد، زیرا صلوات، گناهان را نابود می‌سازد.»
۵. پاکی درون، مقدمه پاکی عمل است.
هنگامی که انسان در دل خود رقت، رحمت و محبت نسبت به دیگران می‌پرورد، خودبه‌خود از گناه و خودخواهی دور می‌شود.
فایل صوتی حکمت ۲۴ نهج البلاغه :
قسمت دوم :
قسمت سوم :
قسمت چهارم :
قسمت پنجم :
مجله زندگی سالم / فایل صوتی شرح و ترجمه حکمت های نهج البلاغه
