آیا انداختن آهن در غذا و ملاقه آهنی کم‌خونی را درمان می‌کنند؟

در گذشته‌های نه‌ چندان دور، برخی افراد برای مقابله با کم‌خونی، توصیه می‌کردند هنگام پخت برنج یا خورش، یک قاشق یا ملاقه آهنی، یا حتی چند میخ داخل غذا بیندازند تا آهن بیشتری به غذا وارد شود. امروزه هم بعضی عطاری‌ها چنین توصیه‌هایی را به مشتریانشان می‌کنند. اما آیا واقعاً استفاده از اشیای فلزی مانند میخ، سیخ، قاشق یا نعل اسب می‌تواند به جبران کمبود آهن بدن کمک کند؟

علت‌های کم‌ خونی

کمبود آهن، اسید فولیک و ویتامین B12 از مهم‌ترین دلایل بروز کم‌خونی هستند. زنان در سن باروری، خانم‌های باردار، کودکان در حال رشد، افراد گیاه‌خوار، کسانی که به‌ طور مداوم چای پررنگ می‌نوشند، مصرف‌کنندگان طولانی‌مدت آنتی‌اسیدها و داروهای ضدالتهاب، همچنین کسانی که به‌دلیل استفاده از آی‌یو‌دی، زخم معده یا بواسیر دچار خونریزی‌های مکرر هستند یا زیاد از خوراکی‌هایی مانند کیک‌های حاوی جوش شیرین استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به کم‌خونی‌اند.

از جمله علائم شایع کم‌خونی می‌توان به رنگ‌پریدگی، خشکی پوست و مو، ناخن‌های قاشقی، خستگی زیاد، بی‌اشتهایی، احساس سرما در اندام‌ها، کاهش تمرکز، ضعف حافظه، گرفتگی عضلات و استعداد بیشتر برای ابتلا به عفونت‌ها اشاره کرد. افرادی که خطوط کف دست یا رگ‌های زیر چشمشان بی‌رنگ شده‌اند نیز ممکن است با کم‌خونی مواجه باشند.

آیا قاشق فلزی و انداختن آهن در غذا واقعاً کارساز است؟

کم‌خونی ناشی از فقر آهن باید با استفاده از غذاهای سرشار از آهن یا مکمل‌های دارویی درمان شود. آهن به‌ تنهایی از اشیای فلزی وارد بدن نمی‌شود و نمی‌توان انتظار داشت با انداختن وسایل آهنی در غذا، این عنصر حیاتی جذب بدن شود.

جذب آهن گیاهی نیز چندان بالا نیست، مگر اینکه هم‌زمان با منابع حاوی ویتامین C مصرف شود. حتی در فرض محال جذب آهن از فلز، مقدار جذب‌شده به‌قدری اندک خواهد بود که پاسخگوی نیاز بدن نیست. از سوی دیگر، بسیاری از وسایل فلزی ترکیبات دیگری از جمله سرب دارند که می‌تواند برای سلامت بدن بسیار مضر باشد.

آهن؛ سمی برای کبد

جالب است بدانید آهن در عین ضرورت، اگر بیش از حد در بدن تجمع یابد، می‌تواند آسیب ‌زننده باشد. این عنصر خاصیت اکسیدکنندگی دارد و در صورت انباشت در بدن، التهاب مزمن در کبد ایجاد کرده و حتی خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد. همچنین، تجمع آهن در بدن می‌تواند خطر بیماری‌های عروق قلبی را نیز بالا ببرد.

بهترین منابع آهن، جگر، گوشت قرمز و سبزیجات برگ سبز هستند که به‌ترتیب تامین‌کننده آهن، ویتامین B12 و اسید فولیک‌اند. مردان معمولاً کمتر به مکمل آهن نیاز دارند، اما زنان در سنین قاعدگی تا زمانی که خونریزی دارند، لازم است آهن و اسید فولیک را از طریق تغذیه یا مکمل‌ها دریافت کنند.

پرسش: پخت غذا درظروف مسی یا انداختن تکه آهن درظرف به کاهش کم خونی کمک می کند؟

پاسخ: دکتر محمدحسن انتظاری:

بدن ما هم به آهن نیاز دارد و هم به مس که از هر روشی می‌توانیم این مواد را به دست بیاوریم؛ منتهی بزرگ‌ترین مشکلی که داریم بحث ناخالصی‌شان است؛ زیرا برای سفیدسازی ظروف مسی از ترکیبات قلع استفاده می شود که بعضا آلوده به سرب است و  وقتی با غذاهای اسیدی ترکیب می‌شوند درطولانی‌مدت باعث بیماری‌ می شوند.

درباره آهن(نعل،میخ و غیره) نیز به دلیل همین  ناخالصی‌ها بهتر است استفاده نشود؛ زیرا آهن صنعتی واقعا خوراکی نیست. به‌طور کلی توصیه می‌شود با مصرف غذا و درصورت کم‌خونی شدید با استفاده ازترکیبات دارویی و اقدامات درمانی که با تجویز پزشک صورت می‌گیرد، به کاهش کم خونی خودمان کمک  کنیم .