پیشگیری از اختلال کار کلیه در مبتلایان به دیابت

مواد زائد بدن از طریق رگ های خونی کلیه به صورت ادرار از بدن خارج می شوند. رگ های خونی مثل یک صافی برای بدن عمل می‌‌کنند قند خون بالا و دیابت می‌تواند این صافی را تخریب کند.

اولین مرحله مشکل کلیوی در مبتلایان به دیابت، دفع آلبومین و ادرار  است که ابتدا مقدار آن کم است و اگر زود تشخیص داده شود با مراقبت می‌توان از بدتر شدن آن جلوگیری کرد. ولی اگر تشخیص داده نشود میزان دفع پروتئین در ادرار افزایش پیدا می‌کند و به دنبال آن کلیه‌ها نارسا شده و عملکرد خود را از دست می‌دهند و کلیه‌ها دیگر توان دفع مواد زائد بدن(مثل کراتینین و اوره) را ندارند و این مواد در داخل بدن جمع می‌شوند و برای خروج آنها باید بیمار دیالیز شود یا پیوند کلیه دریافت کند.

در بیشتر مبتلایان به دیابت نوع ۱، اولین نشانه‌های گرفتاری کلیه ۱۰ – ۵ سال بعد از شروع بیماری مشاهده می‌شوند. ولی در بیماران دیابتی نوع ۲، به علت معلوم نبودن زمان شروع بیماری، زمان بروز این واقعه هم قابل پیش بینی نبوده و ممکن است در ابتدای تشخیص بیماری نیز مشکل کلیوی وجود داشته باشد.

عوامل موثر در پیشگیری از ایجاد یا پیشرفت بیماری کلیه

چند عامل در پیشگیری از ایجاد یا پیشرفت بیماری کلیه موثر هستند:

*کنترل نگه داشتن قند خون در محدوده طبیعی مهمترین نکته در پیشگیری یا به تاخیر انداختن عوارض کلیوی است. قندخون ناشتای کمتر از ۱۳۰ و قندخون دو ساعت پس از غذای کمتر از ۱۸۰ قابل قبول است. همچنین از شاخصی به نام هموگلوبین A1c (که وضعیت قند خون در سه ماه گذشته را نشان می دهد) می توان استفاده کرد که مقدار آن (در اغلب بیماران) باید کمتر از ۷% باشد.

*کنترل فشار خون: فشارخون بالا از عوامل بسیار مهم در ایجاد مشکلات کلیوی است. همچنین سابقه خانوادگی فشار خون بالا در فرد دیابتی احتمال ابتلا به بیماری های کلیوی را زیادتر می کند. فشار خون مطلوب برای یک بیمار دیابتی کمتر از ۸۰/۱۳۰  است.

اگر مبتلا به فشار خون بالا هستید با رعایت نکات زیر می‌توانید آن را به حد طبیعی برسانید:

۱/ مصرف بسیار کم نمک: استفاده از مقادیر کم نمک در هنگام طبخ غذا، پرهیز از مصرف غذاهای شور نظیر چیپس، ترشی،فست فود و …

۲ / کاهش وزن: در صورت اضافه وزن،وزن خود را کاهش دهید.

۳/عفونت ادراری: توجه داشته باشید که شیوع عفونت ادراری در خانم ها بیشتر از آقایان و در خانم های دیابتی بیشتر از خانم های غیردیابتی است. در ضمن بیماران دیابتی ممکن است علی‌رغم داشتن عفونت ادراری، علائم خاصی نداشته باشند بنابراین با مشاهده علائم زیر، برای تشخیص یا رد عفونت ادراری به پزشک مراجعه کنید: سوزش ادرار ،تکرر ادرار (نیاز مکرر به دفع ادرار)، ادرار کدر یا خونی رنگ، کمردرد

۴/مصرف کم پروتئین: مصرف گوشت قرمز،مرغ، ماهی،پنیر و دیگر غذاهای پروتئینی را تحت نظر کارشناس تغذیه محدود کنید.

۵ / مصرف سیگار و الکل را ترک کنید: سیگار کشیدن علاوه بر تأثیر روی فشارخو ن، سایر عوارض بیماری دیابت را نیز سرعت می‌بخشد.

۶/ از توصیه‌های بسیار ضروری و مهم: انجام تمرینات ورزشی منظم و مداوم به مدت ۲۰ دقیقه الی نیم ساعت در روز می‌باشد. فعالیت بدنی و ورزش روزانه به کنترل فشار خون، کاهش قند خون و چربی خون کمک می کند و در  برطرف کردن احساس کسالت و بی‌حوصلگی شما بسیار موثر است.

* بررسی عملکرد کلیه در ابتدا و به صورت دوره ای: در بیماران دیابتی نوع یک پنج سال بعد از تشخیص دیابت آزمایش ادرار ۲۴ ساعته جهت تعیین وجود آلبومین در ادرار داده می‌شود و بعدها در فواصل زمانی معینی تکرار می شود. اما در بیماران دیابتی نوع دو این آزمایشات از بدو تشخیص بیماری انجام می شوند.

بیماران دیابتی برای جلوگیری از بروز آسیب های جدی به کلیه باید افزون بر مصرف داروهای تجویزی، بیماری خود را کنترل کنند تا به عوارض دیابت دچار نشوند. از این رو تغذیه مناسب، تحرک کافی و ورزش روزانه، پرهیز از استرس و کنترل مرتب قند خون به آنان توصیه می‌شود.

مجله اینترنتی زندگی سالم/ ناهید شاهقلیان مربی دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی

لادن سلطانی