نکاتی که حتما باید در هنگام غذا خوردن رعایت کرد چیست؟
نکاتی که حتما باید در هنگام غذا خوردن رعایت کرد چیست؟
آداب خوردن غذا چیست؟
جویدن کامل غذاها باعث پیشگیری از سوءهاضمه، نفخ، یبوست و بسیاری از اختلالات دیگر خواهد شد؛ چون هضم غذا از دهان آغاز می‌شود. این کار باعث طول‌کشیدن بیشتر غذاخوردن می‌شود و از پرخوری نیز پیشگیری می‌کند. انسان باید در زمان اشتهای واقعی اقدام به غذاخوردن کند و بدون اشتهای واقعی غذا نخورد. طبق احادیث ائمه(علیهم‌السلام) قبل از اینکه کاملاً سیری اتفاق بیفتد، باید دست از غذاخوردن کشید؛ چراکه غذا برای هضم‌شدن نیاز به فضای بیشتری دارد و اجزای آن از هم فاصله می‌گیرند.
حال اگر حجم معده به‌طورکامل پرشده باشد، باعث تشویش و اختلال هضم و بروز نفخ و سوءهاضمه خواهد شد. هر چیز خوردنی که وارد بدن و فعل‌وانفعال با بدن یا شبیه بدن و جایگزین بافت و مواد ازدست‌رفته از بدن می‌شود به آن غذای مطلق می‌گویند یا اصلاً قابلیت غذایی برای بدن ندارد و بدن را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و کیفیتش را تغییر می‌دهد؛ به‌عنوان‌مثال، بدن را گرم‌تر یا سردتر از حد معمول خود می‌کند و دوای مطلق نام دارد؛ مثل زنجبیل، کافور، سیاه‌دانه و… . بعضی موارد نیز هستند که هم حالت غذایی و هم حالت دوایی دارند. حال اگر غذایی‌بودن غالب باشد، غذای دوایی نام می‌گیرند؛ مثل کاهو، اسفناج، عدس، نخود، لوبیا و… و اگر دوایی‌بودن غالب باشد، دوای غذایی نام می‌گیرند؛ مانند سیر، پیاز، تره، نعناع و… . این قانون می‌گوید فردی که سالم است و سوءمزاجی ندارد، نباید به‌طور روزمره به‌غیراز غذاهای مطلق، غذایی دریافت کند؛ چراکه در درازمدت باعث بروز سوءمزاج (خارج‌شدن از حالت اعتدال مزاج و سلامتی) خواهد شد.
بهترین غذاهای مطلق شامل نان گندم خوب پخته‌شده، گوشت‌های معتدل مثل گوسفند و بز و گوساله و ماهی، شیرینی‌های ملایم و طبیعی، میوه‌هایی مثل انجیر و انگور است. اکثر غذاهای مطلق، طبع معتدلی دارند و برای کسانی که سالم هستند و مزاجشان خیلی از اعتدال دور نیست، مناسب‌اند؛ اما کسانی که مزاجشان از اعتدال فاصله دارد و با خوردن غذاهای گرم یا سرد اذیت می‌شوند، باید غذاهای ضد مزاج خودشان را دریافت کنند؛ یعنی از غذاهای دوایی و در مرحله بعد دواهای غذایی استفاده کنند. اگر کسی دارای غلبه سردی است و با خوردن ماست، ترشی‌ها، کاهو، خیار و گوجه دچار سستی بدن، آبریزش دهان، پرخوابی و کندی ذهن می‌شود؛ اولاً باید میزان مصرف این مواد را کاهش دهد (نه اینکه کلاً حذف کند) و ثانیاً مُصلحات مناسب آن‌ها را به کار ببرد؛ به‌عنوان‌مثال، ماست را با اندکی نعناع یا پونه یا زنیان میل و در هر گروه غذایی غذاهای مناسب طبع خودش را انتخاب کند. برای نمونه به‌جای کاهو و خیار و گوجه، از هویج رنده‌شده و کرفس استفاده کند. در فردی نیز که دارای غلبه گرمی است و با خوردن ادویه زیاد (که به‌طورمعمول طبع گرمی دارند، مانند دارچین، فلفل، زنجبیل و…) و شیرینی‌ها و غذاهای پرچرب، دچار خارش بدن، خشکی دهان، تشنگی زیاد و… می‌شود، انتخاب غذاهای مناسب در هر گروه غذایی ضروری است. هرچه غذای موجود در هروعده ساده‌تر باشد، هضم آن بهتر صورت می‌گیرد.
تقسیم‌بندی غذاها به لطیف و غلیظ
یک نوع دیگر تقسیم‌بندی غذاها در طب سنتی ایرانی، تقسیم آن‌ها به غذاهای لطیف و غلیظ است. غذاهای لطیف اجزای از هم فاصله‌دارتری دارند و به‌راحتی هضم می‌شوند و زودتر هم در بدن تحلیل می‌روند؛ اما غذاهای غلیظ بافت متراکم‌تری دارند و همین‌طور بافت سفت و محکمی در بدن تولید می‌کنند و دیرتر تحلیل می‌روند. کسانی که بیشتر کارهای فکری و فعالیت بدنی کم‌تری دارند، باید بیشتر غذاهای لطیف مصرف کنند؛ چراکه دچار سوءهاضمه و مشکلات دیگر می‌شوند؛ ولی ورزشکاران و افراد دارای فعالیت بدنی زیاد مانند کارگران باید غذاهای غلیظ بیشتری دریافت کنند تا دچار ضعف جسمانی نشوند. مثال‌هایی از غذاهای لطیف: کاهو، سیب، انار، نان گندم، نان جو، گوشت گوسفند و بز، ماهی، مرغ، سوپ ساده سبزیجات، آش برنج، عسل و… .
مثال‌هایی از غذاهای غلیظ: رشته و غذاهایی که با رشته درست می‌شوند مثل آش‌رشته، ماکارونی، لازانیا، ته‌دیگ، غذاهای شیرین و چرب مثل حلوا، سس مایونز، سیب‌زمینی و تخم‌مرغ آب‌پز و سالاد الویه، گوشت گاو و گوشت‌های فریزری، غذاهای سرخ‌کرده مثل کتلت، کوکو و… .
بدترین چیز برای هضم غذا، حرکت‌های شدید است. دریافت زیاد غذاهای شور باعث خشکی بدن و مشکلات چشمی و زیاد خوردن غذاهای ترش موجب پیری زودرس و کم‌خونی می‌شود. مصرف زیاد شیرینی‌ها باعث انسداد کبدی (مثل کبد چرب) و رخوت و سستی معده می‌شود. هرچه غذای موجود در هر وعده ساده‌تر باشد، هضم آن بهتر صورت می‌گیرد؛ ولی در وعده‌های مختلف باید تنوع غذایی رعایت شود.
