نحوه صحیح مصرف امپرازول

قرص امپرازول (Omeprazole) نوعی مسدود‌کننده‌ٔ پمپ پروتون است که ترشح اسید معده را مهار می‌کند. این دارو برای درمان بیماری‌هایی به‌کار می‌رود که موجب ترشح بیش‌ازحد اسید معده می‌شوند. در این مقاله شما را با انواع امپرازول، مقدار و روش مصرف قرص امپرازول، عوارض امپرازول، تداخل دارویی، هشدارها و نکات مهم مصرف قرص امپرازول آشنا خواهیم کرد.

قرص امپرازول چیست؟

قرص خوراکی امپرازول، دارویی تجویزی است که فقط به‌ شکل ژنریک در دسترس است و برند تجاری ندارد. همچنین این دارو به‌صورت سوسپانسیون خوراکی نیز موجود است و بدون نسخه به فروش می‌رسد. قرص خوراکی امپرازول، دارویی با ویژگی آهسته‌رهش است. مواد درمانی این قرص‌ها، تا زمانی که از معده عبور کنند، از دارو جدا نمی‌شوند. این تأخیر باعث می‌شود که دارو در معده از کار نیفتد.

موارد مصرف قرص امپرازول

امپرازول برای درمان بیماری‌هایی که موجب ترشح زیاد اسید معده می‌شوند، به‌کار می‌رود. بیماری‌هایی همچون:

رفلاکس معده یا بازگشت اسید به مری
ازوفاژیت فرسایشی (زمانی که بازگشت اسید معده به مری صدمه می‌زند)
زخم معده یا زخم اثنی‌عشر (زخم اثنی‌عشر در اولین بخش از روده‌ٔ کوچک، که به معده متصل است، رخ می‌دهد)
سندرم زولینگر-الیسون (نوعی بیماری که مشخصه‌ٔ اصلی آن افزایش ترشح اسید معده در اثر تومور ترشح‌کنندهٔ گاسترین است و باعث ایجاد زخم‌های شدیدی در دستگاه گوارش می‌شود)
عفونت‌های معده ناشی از وجود باکتری‌ هلکیوباکتر پیلوری

این دارو ممکن است همراه با داروهای دیگر تجویز شود.

چگونگی تأثیر قرص امپرازول

قرص امپرازول به طبقه‌ای از داروها به نام مسدودکننده‌های پمپ پروتون تعلق دارد. وظیفهٔ اصلی این گروه از داروها، کاهش اسید معده به صورت پایدار است. این داروها به یک شکل عمل کرده و اغلب بیماری‌های شبیه به هم را درمان می‌کنند. امپرازول، از مقدار اسید تولیدشده در معده می‌کاهد. درواقع، این کار را با مسدود کردن سلول‌هایی به نام پمپ پروتون در معده، انجام می‌دهد. مسدود شدن این پمپ‌ها، باعث می‌شود اسید کمتری در معده تولید شود.

عوارض امپراوزل

قرص خوراکی امپرازول باعث خواب‌آلودگی نمی‌شود، اما عوارض جانبی دیگری دارد که درادامه به آنها اشاره شده است. درضمن، عوارض این دارو در کودکان و بزرگسالان به‌شکل متفاوتی بروز می‌کند.

عوارض جانبی در بزرگسالان

سردرد
معده درد
حالت تهوع
اسهال
استفراغ
نفخ

عوارض جانبی در کودکان

تب

این عوارض معمولا خفیف هستند و ممکن است چند روز یا چند هفته پس از توقف مصرف دارو، برطرف شوند. اما اگر این عوارض شدیدتر از حد معمول باشند و رفع نشوند، باید با پزشک مشورت کرد.

عوارض جانبی وخیم قرص امپرازول

گاهی‌اوقات عوارض جانبی امپرازول، بسیار وخیم و جدی است که در این صورت باید فورا با پزشک مشورت کنید. عوارض جانبی وخیم این دارو به‌ اَشکال زیر بروز می‌کنند:

کاهش شدید منیزیم

استفاده از قرص امپرازول به‌مدت ۳ ماه یا بیشتر می‌تواند موجب کاهش شدید منیزیم در بدن شود. اگر هر یک از علائم زیر را داشتید، منیزیم بدن‌تان به‌شدت کم شده است:

تشنج
ضربان قلب نامنظم یا بسیار تند
لرزش
اضطراب
ضعف ماهیچه
گرفتگی دست و پا
انقباض یا دردهای ماهیچه‌ای
گرفتگی صدا و حنجره

کمبود ویتامین B۱۲

مصرف امپرازول بیش از سه سال، جذب ویتامین B۱۲ را سخت می‌کند. از علائم کمبود این ویتامین در بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

عصبانیت
نوریت (التهاب عصب)
بی‌حسی یا سوزش در دست‌ها و پاها
هماهنگی ضعیف عضلات
تغییر در قاعدگی

اسهال شدید

اسهال می‌تواند ناشی از عفونت کلستریدیوم دیفیسیل (Clostridium difficile)، در روده‌ها باشد و علائم آن به‌شکل زیر بروز می‌کنند:

اسهال آبکی
معده درد
تب مداوم

التهاب پوشش داخلی معده

علائم آن عبارتند از:

معده درد
تهوع
استفراغ
کاهش وزن

ترک و شکستگی استخوان‌ها

صدمه به کلیه

علائم آن عبارتند از:

درد پهلو (در پشت و پهلوها، درد احساس می‌شود)
تغییر در رنگ ادرار

اریتماتوز لوپوس پوستی

علائم این بیماری به‌شکل زیر بروز می‌کنند:

تب
خستگی
کاهش وزن
لخته‌های خون
سوزش معده

پولیپ‌های غدهٔ فوندوس

این پولیپ‌ها روی پوشش داخلی معده شکل می‌گیرند و معمولا بدون علائم هستند.

توجه

هدف این مقاله فراهم آوردن اطلاعاتی کلی درمورد قرص امپرازول و معرفی آن به شماست. اما از آنجا که این دارو می‌تواند روی افراد مختلف، اثرات متفاوتی بگذارد، نمی‌توانیم تضمین کنیم که این اطلاعات دربرگیرندهٔ تمام عوارض جانبی موجود این دارو باشد. این اطلاعات جایگزین مشورت‌های پزشکی با پزشک معالج‌تان نیست و شما همیشه باید با توجه به سابقه‌ی پزشکی‌تان با متخصص مشورت کنید.

تداخل امپرازول با داروهای دیگر

قرص خوراکی امپرازول می‌تواند با داروهای دیگر، ویتامین‌ها یا داروهای گیاهی تداخل ایجاد کند. تداخل دارویی به این معناست که ماده‌ای نحوه‌ٔ عملکرد دارویی خاص را تغییر دهد. این موضوع یا بدن بیمار را در خطر قرار می‌دهد یا جلوی اثربخشی دارو را می‌گیرد. بنابراین پزشک هنگام تجویز دارو باید به این موضوع کاملا توجه نشان دهد. شما هم باید درمورد داروهای دیگری که مصرف می‌کنید، با پزشک‌تان صحبت کنید.

داروهایی که نباید با امپرازول مصرف شوند

داروهای زیر را همراه با قرص امپرازول مصرف نکنید؛ زیرا ممکن است عوارض خطرناکی ایجاد کنند:

آتازاناویر(Atazanavir)، ریلپیویرین (rilpivirine) و نلفیناویر (nelfinavir). امپرازول می‌تواند به‌مرور زمان و با شدت هرچه تمام‌تر از اثربخشی این داروها بکاهد. بنابراین نباید همراه با این داروها امپرازول مصرف کنید.
کلوپیدوگرل (Clopidogrel). امپرازول، اثربخشی داروی کلوپیدوگرل را نیز کم کرده و در بدن لخته‌خون ایجاد می‌کند. بنابراین مصرف هم‌زمان این داروها بسیار خطرناک است.

تداخل‌های دارویی که خطر عوارض جانبی را شدت می‌بخشند

مصرف قرص امپرازول با برخی از داروها می‌تواند خطر عوارض جانبی امپرازول را شدت بخشد. زیرا این داروها باعث می‌شوند تا مقدار امپرازول در بدن‌ افزایش یابد. یکی از داروهایی که عوارض امپرازول را پررنگ می‌کند، داروی وریکونازول (Voriconazole) است.

وریکونازول: این دارو می‌تواند سطح امپرازول را در بدن افزایش دهد. بنابراین هنگام مصرف امپرازول و وریکونازول، باید نسبت به مقدار مصرف امپرازول با پزشک مشورت کنید.

مصرف امپرازول به‌همراه برخی دیگر از داروها، عوارض جانبی آنها را تشدید می‌کند. از این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

ساکویناویر (Saquinavir): امپرازول، مقدار این دارو را در بدن افزایش می‌دهد. بنابراین پزشک باید دوز مصرف ساکویناویر را کمتر کند.
دیگوکسین (Digoxin): امپرازول، مقدار این دارو را در بدن افزایش می‌دهد. بنابراین پزشک باید دوز مصرف دیگوکسین را کمتر کند.
وارفارین (Warfarin): مقدار این دارو نیز با مصرف امپرازول افزایش می یابد. بنابراین پزشک برای اطمینان از مصرف صحیح این دارو، علائم خونریزی در بدن‌تان را بررسی می‌کند.
فنی‌توئین (Phenytoin): امپرازول، مقدار این دارو را در بدن افزایش می‌دهد. بنابراین پزشک دوز این دارو را کم می کند.
سیلوستازول (Cilostazol)، تاکرولیموس (Tacrolimus)، متوتروکسات (Methotrexate)، دیازپام (Diazepam) و سیتالوپرام (Citalopram): وضعیت این داروها نیز مانند داروهای پیشین است. البته اگر سیتالوپرام، همراه با امپرازول مصرف شود، ممکن است ضربان قلب را تا حد خطرناکی افزایش دهد. بنابراین پزشک باید درهنگام درمان مراقب مقدار مصرف این دارو باشد.

داروهایی که اثربخشی امپرازول را کم می‌کنند

اثربخشی برخی از داروها در همراهی با امپرازول کم می‌شود و به این ترتیب به‌خوبی کار نخواهند کرد، زیرا ممکن است از مقدار آنها در بدن کاسته شود. از این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

استرهای آمپی‌سیلین (Ampicillin esters)، کتوکونازول (Ketoconazole)، مایکوفنولات موفتیل Mycophenolate mofetil (MMF) و ارلوتینیب (Erlotinib) و نمک‌های آهن.

داروهای آمپی‌سیلین و کتوکونازول برای درمان عفونت تجویز می‌شوند. داروی مایکوفنولیک نیز داروی سرکوب‌کننده‌ٔ ایمنی است و برای جلوگیری از رد پیوند اعضا استفاده می‌شود. ارلوتینیب هم در درمان برخی از سرطان‌ها به کار می‌رود. امپرازول جلوی جذب تمام این داروها و همچنین داروهای حاوی آهن را می‌گیرد.

مصرف داروی گیاهی گل راعی و آنتی‌بیوتیک ریفامپین (Rifampin) نیز از اثربخشی امپرازول می‌کاهند.

توجه

هدف این مقاله فراهم آوردن اطلاعاتی کلی در مورد قرص امپرازول و معرفی آن به شماست. اما از آنجا که این دارو می‌تواند روی افراد مختلف، اثرات متفاوتی بگذارد، نمی‌توانیم تضمین کنیم که این اطلاعات دربرگیرندهٔ تمام عوارض جانبی موجود این دارو باشد. این اطلاعات جایگزین مشورت‌های پزشکی با پزشک معالج‌تان نیست و شما همیشه باید با توجه به داروها، ویتامین‌ها و داروهای گیاهی و مکمل‌ها و دیگر داروهای مصرفی‌تان، با متخصص مشورت کنید.

روش مصرف امپرازل

در این بخش، درمورد مصرف مقدار امپرازول صحبت خواهیم کرد. البته مقادیر این دارو در اشکال مختلف آن متفاوت است و مجال مطرح کردن تمام آنها در این بحث نیست. بااین‌حال می‌توان گفت که مقدار مصرف دارو، شکل آن و تعداد دفعات مصرف، به موارد زیر بستگی دارد:

سن بیمار
نوع بیماری
شدت بیماری‌
بیماری‌های احتمالی دیگر
نوع واکنش بدن نسبت به اولین قرص مصرف‌شدهٔ امپرازول

انواع مختلف امپرازول و مقدار مصرف آنها

ژنریک: امپرازول
نوع: کپسول خوراکی آهسته‌رهش
مقدار: در مقدارهای ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم

مقدار مصرف قرص امپرازول برای درمان زخم اثنی‌عشر یا عفونت معده

مقدار مصرف در بزرگسالان (۱۸ سال به بالا) و در کودکان (۱۶ تا ۱۷ سال)

زخم اثنی‌عشر فعال: روزی ۲۰ میلی‌گرم تا ۴ هفته. برخی از افراد به بیش از ۴ هفته درمان نیاز دارند.
زخم اثنی‌عشر ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری:

۱. روزی ۲ عدد قرص ۲۰ میلی‌گرمی به‌مدت ۱۰ روز، به‌همراه داروهای آموکسی‌سیلین و کلاریترومایسین (اگر هنگام شروع مصرف، مبتلا به زخم اثنی‌عشر بودید، باید تا ۱۸ روز بعد نیز، روزانه یک عدد قرص امپرازول۲۰ میلی‌گرمی مصرف کنید.)

۲. روزی یک عدد قرص ۴۰ میلی‌گرمی تا ۱۴ روز، به‌همراه داروی کلاریترومایسین (اگر هنگام شروع مصرف، مبتلا به زخم اثنی‌عشر بودید، باید تا ۱۴ روز بعد، روزانه یک عدد قرص امپرازول۲۰ میلی‌گرمی مصرف کنید.)
مقدار مصرف در کودکان (۰ تا ۱۵ سال)

تأثیر دارو بر این کودکان هنوز بررسی نشده است و نباید هرگز برای کودکان زیر ۱۶ سال، قرص امپرازول تجویز شود.
مقدار مصرف دارو برای زخم معده
مقدار مصرف در بزرگسالان (۱۸ سال به بالا) و کودکان (۱۶ تا ۱۷ سال)

مقدار دارو: روزانه یک عدد قرص امپرازول ۴۰ میلی‌گرمی به‌مدت ۴ تا ۸ هفته
مقدار مصرف در کودکان (۰ تا ۱۵ سال)

تأثیر این دارو در کودکان هنوز بررسی نشده است و نباید هرگز برای کودکان زیر ۱۶ سال، قرص امپرازول تجویز شود.
مقدار مصرف دارو برای درمان بیماری بازگشت اسید به مری
مقدار مصرف در بزرگسالان (۱۸ سال به بالا) و کودکان (۱۷ سال)

بیماری بازگشت اسید به مری: یک عدد قرص امپرازول ۲۰ میلی‌گرمی به‌مدت ۴ هفته
بیماری ازوفاژیت که دارای علائم بازگشت اسید به مری است: روزانه یک عدد قرص ۲۰ میلی‌گرمی به مدت ۴ تا ۸ هفته.

مقدار مصرف در کودکان (۱ تا ۱۶ سال)

مقدار مصرف در این کودکان براساس وزن آنها تعیین می‌شود:

کودکان دارای وزن ۱۰ تا تقریبا ۲۰ کیلوگرم : روزانه یک عدد قرص ۱۰ میلی‌گرمی
کودکان دارای وزن ۲۰ کیلوگرم به بالا: روزانه یک عدد قرص ۲۰ میلی‌گرمی

مقدار مصرف در کودکان (۰ تا ۱ سال)

امپرازول در این گروه سنی بررسی نشده است و نباید برای آنها تجویز شود.
مقدار مصرف دارو برای درمان بیماری ازوفاژیت فرسایشی

مقدار مصرف این دارو در بزرگسالان (۱۸ سال به بالا) و کودکان (۱۷ سال)

روزانه یک عدد قرص امپرازول ۲۰ میلی‌گرمی
مقدار مصرف در کودکان ۲ تا ۱۶ ساله

مقدار مصرف در این کودکان براساس وزن آنها تعیین می‌شود:

کودکان دارای وزن ۱۰ تا تقریبا ۲۰ کیلوگرم: روزانه یک عدد قرص ۱۰ میلی‌گرمی
کودکان دارای وزن ۲۰ کیلوگرم به بالا: روزانه یک عدد قرص ۲۰ میلی‌گرمی

مقدار مصرف در کودکان (۰ تا ۱ سال)

این دارو هنوز روی کودکان زیر ۲ سال بررسی نشده است و نباید برای آنها تجویز شود.

مجله اینترنتی زندگی سالم

نادیا زکالوند