گوجه‌فرنگی‌ها به 2 صورت کاملا رسیده یا رسیده تا مرحله بلوغ برداشت می‌شوند.

به تازگی محمدعلی باغستانی، رئیس سازمان حفظ نباتات کشور از مصرف نوعی گاز اتیلن چینی با نام تجاری Finish برای عمل‌آوری برخی محصولات کشاورزی مانند گوجه‌فرنگی در نقاطی از کشور خبر داده و گفته: «با وجود اینکه وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفظ نباتات تاکنون مجوزی برای واردات این ماده شیمیایی به کشور صادر نکرده‌اند، هم‌اکنون هورمون اتفون (گاز اتیلن) به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود.
چندی پیش برای جلوگیری از مصرف این ماده، سازمان حفظ نباتات نامه‌ای برای سازمان غذا و دارو ارسال کرد و قرار شد با پیگیری و بررسی‌های وزارت بهداشت، تاییدیه مصرف گاز اتیلن برای تولید گوجه‌فرنگی صادر یا برای مصرف نکردن این گاز، تعیین‌تکلیف شود. این ترکیب باید به وسیله هیات نظارت بر سموم کشور آزمایش و در صورت امکان استفاده، ثبت شود». به گفته او، در حال حاضر مسئولان وزارت بهداشت در حال پیگیری این موضوع هستند…

انتشار همین سخنان در برخی نشریات و خبرگزاری‌ها کافی بود تا موجی از نگرانی در بین مردم برای مصرف این صیفی پرخاصیت، راه بیفتد. تا اعلام نظر رسمی سازمان غذا و دارو در مورد گاز اتیلن Finish، تصمیم گرفته‌ایم با دکتر عباس یداللهی، متخصص بیوتکنولوژی و اصلاح درختان و عضو هیات‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس در این زمینه گفت‌وگو کنیم تا بدانیم آیا می‌توانیم به سلامت گوجه‌فرنگی‌‌های موجود در بازار اعتماد کنیم یا نه.

به ‌تازگی شایعه شده گوجه‌فرنگی‌ها را رنگ می‌کنند! آیا این شایعه صحت دارد؟
نه، گوجه‌فرنگی‌ها رنگ نمی‌شوند. شایعه‌ای که این روزها در مورد رنگ شدن آنها مطرح شده است، به استفاده از ترکیبی چینی با نام تجاری Finish (که به‌صورت قاچاق وارد کشور شده است) برمی‌گردد که بعضی‌ها از آن برای تبدیل رنگ سبز گوجه‌ها به رنگ قرمز استفاده می‌کنند.

یعنی این ترکیب، فقط به گوجه‌های کال زده می‌شود یا از آن برای بهبود رنگ گوجه‌های قرمز و رسیده هم استفاده می‌شود؟
این ترکیب برای رسیدن و ایجاد رنگ به گوجه‌های کال زده می‌شود و نیازی به افزودن آن به گوجه‌فرنگی‌های رسیده نیست.

مگر می‌شود گوجه‌فرنگی را کال برداشت کرد و بعد از برداشت، آنها را قابل مصرف کرد؟
بله، گوجه‌فرنگی‌ها به 2 صورت کاملا رسیده یا رسیده تا مرحله بلوغ برداشت می‌شوند. زمانی که گوجه‌ها در مرحله بلوغ برداشت می‌شوند، هنوز سبز یا به اصطلاح کال هستند و قرمز نشده‌اند. از آنجا که گوجه‌فرنگی هم مانند موز، کیوی یا خرمالو جزو محصولات فرازگراست، امکان رسیدن کامل آن بعد از چیده شدن در مرحله بلوغ وجود دارد بنابراین بعضی‌ها گوجه‌فرنگی‌های سفت و سبز را قبل از رسیدن کامل برداشت می‌کنند، داخل انبار می‌برند و در آنجا به آن گاز اتیلن می‌دهند تا برسند و قرمز شوند.

عملکرد گاز اتیلن چگونه است؟
زمانی که گاز اتیلن را به گوجه‌فرنگی می‌زنند، کلروفیل آن شروع به تجزیه می‌کند. در این صورت، روند تشکیل لیکوپن و ایجاد رنگ قرمز در گوجه‌فرنگی هم شکل می‌گیرد و گوجه‌های سبز کم‌کم قرمز می‌شوند. گاز اتیلن، نوعی گاز طبیعی و بی‌خطر است که از برخی محصولات باغی مانند سیب هم متصاعد می‌شود. به ‌همین دلیل زمانی که کیوی یا خرمالوی نرسیده و کال را در نایلونی دربسته کنار یکی دو سیب قرار می‌دهید، روند رسیدن این میوه‌های کال به دلیل متصاعد شدن گاز اتیلن از سیب، سریع‌تر می‌شود بنابراین مردم نباید در مورد استفاده از گاز اتیلن برای رساندن گوجه‌فرنگی‌های سبز نگران باشند. بهتر است بدانید اصلا امکان رنگ کردن یا افزودن هر نوع ماده رنگی به بافت گوجه‌فرنگی وجود ندارد.

مگر Finish همان عامل تولیدکننده گاز اتیلن نیست؟ پس خطرش چیست؟
هنوز هیچ منبع و مرجعی به ‌صراحت اعلام نکرده است که این ترکیب خطر دارد یا ندارد. Finish، ترکیبی است که باعث تولید گاز اتیلن می‌شود اما ظاهرا دارای ترکیب‌های جانبی دیگری جز گاز اتیلن هم است. برخی کشورها مانند کشورهای عضو اتحادیه اروپا، استفاده از ترکیب‌های مشابه Finish را مجاز اعلام کرده‌اند اما تاییدیه کاربرد این ماده در ایران هنوز صادر نشده است. با این حال، استفاده از این ترکیب به‌ شکل قاچاق در جنوب کشور رایج شده و به ‌نظر می‌رسد مسئولان سازمان غذا و دارو باید هر چه سریع‌تر با بررسی ترکیب‌های موجود در آن، یا استفاده از Finish را تایید یا دستور استفاده نکردن از آن را صادر کنند تا خیال مردم آسوده شود.

در حال حاضر، برای تمام گوجه‌فرنگی‌های موجود در بازار از Finish استفاده می‌کنند؟
نه، تعداد زیادی از کشاورزان ما، گوجه‌فرنگی‌ها را در مرحله رسیده کامل و بالغ برداشت می‌کنند و نیازی به استفاده از این ترکیب یا گاز اتیلن ندارند. از این رو، نباید به ‌خاطر اقدام نادرست برخی افراد سلامت تمام محصولات را زیر سوال ببریم و خودمان را از مصرف محصول پرخاصیتی مانند گوجه‌فرنگی محروم کنیم.

آیا ارزش تغذیه‌ای گوجه‌فرنگی‌هایی که در مرحله کاملا رسیده چیده می‌شوند، با آنهایی که در انبار می‌رسند، تفاوتی دارد؟
نه‌چندان. تنها مساله‌ای که درباره گوجه‌فرنگی مطرح می‌شود، این است که نباید کال و سبز خورده شود. گوجه‌های کال، حاوی ماده‌ای به ‌شدت آلرژی‌زا به‌نام «سولانین» هستند که در پوست سیب‌زمینی‌های سبز هم وجود دارد. از این رو، باید از مصرف گوجه کال یا قسمت‌های سبز سیب‌زمینی به دلیل آلرژی‌زا بودن خودداری کرد. رسیدن گوجه‌فرنگی هم چه روی بوته باشد و چه در انبار، تفاوتی در ارزش تغذیه‌ای آن ایجاد نمی‌کند.

گروهی از افراد ادعا می‌کنند شکستن و ترک خوردن پوست گوجه‌فرنگی‌ها، نشان‌دهنده انباری و مسموم بودن آنهاست. نظر شما درباره این ادعا چیست؟
این ادعای درستی نیست. نوسانات آبیاری در آخرین مراحل برداشت یا حتی حمل و نقل نامناسب می‌تواند باعث ترک خوردن پوست گوجه‌فرنگی شود و این مساله، ربطی به انباری یا مسموم بودن و نبودن آن ندارد. به‌طور کلی، گوجه‌فرنگی سرشار از ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌های فراوانی مانند لیکوپن است و حذف انواع تازه آن از سبد غذایی با هر بهانه‌ای توصیه نمی‌شود.

گوجه‌های سفت‌تر کلسیم بیشتری دارند

سفت‌تر بودن برخی گوجه‌فرنگی‌ها به استفاده از گاز اتیلن در انبار یا رسیدگی کامل آنها در مزرعه ربطی ندارد؟
نه! سفت بودن گوجه‌فرنگی‌ها به معنای آن است که کشاورز، کلسیم بیشتری به این صیفی رسانده بنابراین هر چه گوجه سفت‌تر باشد، یعنی از نظر وجود ماده معدنی کلسیم هم غنی‌تر است.

منبع : هفته نامه سلامت