سوراخ شدن دستگاه گوارش
سوراخ شدن دستگاه گوارش یا همان پرفوراسیون (GP) زمانی اتفاق می افتد که یک سوراخ در معده، روده بزرگ یا روده کوچک ایجاد می شود. این عارضه می تواند به علت بیماری های مختلف، از جمله آپاندیسیت و دیورتیکولیت ایجاد شود. آسیب هایی مانند زخم چاقو یا زخم گلوله نیز از دیگر علل ایجاد پرفوراسیون در دستگاه گوارش هستند. سوراخ شدن ممکن است در کیسه صفرا اتفاق بیفتد. این بیماری می تواند علائمی داشته باشد که شبیه علائم سوراخ شدن دستگاه گوارش است.
وجود سوراخ در دستگاه گوارش یا کیسه صفرا می تواند به پریتونیت منجر شود. پریتونیت التهاب غشائی است که حفره شکم را در بر می گیرد. در ادامه این مطلب به طور مفصل در مورد نشانه ها، علل، تشخیص و روش های درمان سوراخ شدن دستگاه گوارش یا همان پرفوراسیون صحبت می کنیم.
این اتفاق زمانی می افتد که هر یک از موارد زیر وارد حفره شکمی می شود:
- باکتری ها
- صفرا
- اسید معده
- بخشی از غذای هضم نشده
- مدفوع
GP یک موقعیت اورژانسی در علم پزشکی است و نیاز به مراقبت های فوری دارد. این وضعیت حتی گاهی کشنده است. شانس بهبودی با تشخیص و درمان زودهنگام بسیار بالاست. این بیماری همچنین به نام های دیگری مانند سوراخ شدن روده یا معده نیز شناخته می شود.
علائم سوراخ شدن دستگاه گوارش چیست؟
مهمترین علائم GP عبارتند از:
- درد شدید معده
- لرز
- تب
- حالت تهوع
- استفراغ
وقتی پرفوراسیون دستگاه گوارش و پریتونیت رخ می دهد، ناحیه شکم به لمس بسیار حساس می شود. درد زمانی که شکم بیمار لمس می شود یا بیمار حرکت می کند به شدت بدتر می شود. معمولا این درد هنگام دراز کشیدن بیشتر است. شکم بیمار ممکن است بیشتر از حد طبیعی باد کرده باشد و بیمار احساس کند این بخش از بدن بیش از اندازه سفت شده است.
علاوه بر علائم عمومی پرفوراسیون، علائم پریتونیت نیز عبارتند از:
- خستگی
- دفع کمتر از معمول ادرار، مدفوع یا گاز
- تنگی نفس
- تند شدن ضربان قلب
- سرگیجه
علل پارگی دستگاه گوارش چیست؟
بیماری های مختلفی می توانند باعث سوراخ شدن دستگاه گوارش شوند. این بیماری ها عبارتند از:
- آپاندیسیت که در میان افراد مسن بیشتر شایع است
- دیورتیکولیت که یک بیماری گوارشی است
- زخم معده
- سنگ کیسه صفرا
- عفونت کیسه صفرا
- بیماری های التهابی روده مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو که کمتر رایج است
- التهاب دیورتیکولوم که یک اختلال مادرزادی روده کوچک است و مشابه آپاندیس می باشد
- سرطان در دستگاه گوارش
این بیماری همچنین ممکن است به دلایل زیر نیز رخ دهد:
- ترومای بلانت به شکم
- وارد شدن چاقو یا گلوله به داخل شکم
- جراحی شکم
- زخم معده که به علت مصرف آسپیرین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و استروئیدها و بیشتر در بزرگسالان سالمند رخ می دهد.
- مصرف اشیاء خارجی یا مواد سوزاننده مانند نفت
سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد از الکل نیز خطر ابتلا به پارگی دستگاه گوارش را افزایش می دهد. به ندرت، این بیماری ممکن است به علت آسیب های روده ای ناشی از اندوسکوپی یا کولونوسکوپی رخ دهد.
پرفوراسیون دستگاه گوارش چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص پارگی دستگاه گوارش پزشکان عمومی، احتمالا از عکس اشعه X قفسه سینه یا شکم برای بررسی هوای داخل حفره شکم استفاده می کند. آنها ممکن است اسکن سی تی را نیز انجام دهند تا بتوانند بهتر محل سوراخ شدن دستگاه گوارش را تشخیص دهند. آنها همچنین می توانند از تست های آزمایشگاهی برای تشخیص موارد زیر نیز استفاده کنند:
- علائم عفونت مانند بالا رفتن تعداد گلبول های سفید در خون
- ارزیابی سطح هموگلوبین که می تواند نشان دهنده از دست دادن خون یا همان خونریزی باشد
- ارزیابی الکترولیت ها در بدن
- ارزیابی سطح اسید در خون
- ارزیابی عملکرد کلیه
- ارزیابی عملکرد کبد
گزینه های درمانی برای سوراخ شدن دستگاه گوارش چیست؟
در اغلب موارد، جراحی برای بستن سوراخ و درمان بیماری ضروری است. اهداف جراحی نیز عبارتند از:
- رفع مشکل آناتومیک
- رفع علت پریتونیت
- خارج کردن ماده خارجی در حفره شکمی و هر نوع ماده دیگر مانند مدفوع، صفرا و مواد غذایی که ممکن است باعث مشکلاتی برای دستگاه گوارش شوند.
در موارد نادر، پزشک شما ممکن است عمل جراحی را رد کند و تنها آنتی بیوتیک ها را تجویز کند. این درمان در صورتی انجام می شود که پزشک تشخیص دهد سوراخ خود به خود بسته خواهد شد.
گاهی اوقات نیاز است که یک بخش از روده برداشته شود. برداشتن بخشی از روده کوچک یا روده بزرگ ممکن است در نتیجه کولوستومی یا ایلئوستومی انجام شود. در این روش ها محتویات روده به یک کیسه متصل به دیواره شکم وارد شده و از آن جا تخلیه می شود.
عوارض جانبی مرتبط با سوراخ شدن دستگاه گوارش چیست؟
عوارض مرتبط با GP عبارتند از:
- خونریزی
- سپسیس که یک عفونت باکتریایی در خون است و معمولا کشنده نیز می باشد.
- ایجاد آبسه در شکم
- عفونت زخم
- انفارکتوس روده که به معنی مرگ بخشی از روده است
- نیاز به ایلئوستومی یا کولوستومی دائمی
نارسایی زخم نیز در بعضی موارد ممکن است رخ دهد. “نارسایی زخم” به معنی این است که زخم نمی تواند یا نمی خواهد که بهبود پیدا کند. عواملی که خطر این عارضه را افزایش می دهند عبارتند از:
- ابتلا به سوء تغذیه و یا پیروی از یک رژیم غذایی نامناسب
- سیگار کشیدن
- مصرف بیش از حد الکل
- استعمال مواد مخدر
- عدم رعایت بهداشت
- سپسیس
- اورمی که یک بیماری ناشی از نارسایی کلیه است
- چاقی
- هماتوم، که زمانی اتفاق می افتد که خون در خارج از رگ های خونی تجمع پیدا می کند
- دیابت نوع ۲
- استروئید درمانی یا استفاده از کورتیکواستروئیدها که داروهای ضد التهابی هستند و سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کنند نیز می توانند عفونت جاری در بدن را پوشش داده و منجر به تاخیر در تشخیص شوند.
- استفاده از عوامل بیولوژیک برای بیماری هایی مانند بیماری کرون، کولیت اولسراتیو، آرتریت روماتوئید
چشم انداز دراز مدت بیماران مبتلا به سوراخ شدن دستگاه گوارش چیست؟
میزان موفقیت جراحی برای ترمیم پارگی دستگاه گوارش بستگی به اندازه سوراخ یا مدت زمانی دارد که این پارگی در بدن وجود داشته است. شانس بهبودی با تشخیص و درمان زودهنگام تا حدود زیادی بهبود می یابد. عواملی که می توانند مانع از درمان شوند عبارتند از:
- سن بیمار
- بیماری روده ای موجود
- عوارض خونریزی
- سوء تغذیه
- ماهیت اصلی علت بیماری
- سیگار کشیدن
- مصرف الکل یا مواد مخدر
- استفاده از درمان فعال برای سرطان
- شرایطی که نیاز به استفاده از استروئیدها یا عوامل بیولوژیک برای لوپوس، آرتریت روماتوئید و شرایط مشابه دارند
- سایر بیماری ها مانند بیماری های قلبی، مشکلات کلیوی یا کبدی و آمفیزم
اگر در معرض خطر سوراخ شدن دستگاه گوارش هستید و تب و درد شکم دارید، حتما این موضوع را در اسرع وقت به پزشک متخصص اطلاع دهید. هرچه زودتر دکتر شما را ویزیت کند، چشم انداز بیماریتان بهتر است.
چگونه می توانم از سوراخ شدن دستگاه گوارش جلوگیری کنم؟
همان طور که در بالا اشاره کردیم علل بسیاری برای سوراخ شدن دستگاه گوارش وجود دارد. به عنوان مثال، یک بیماری زمینه ای گوارشی می تواند خطر ابتلا به پارگی روده یا معده را افزایش دهد. می توانید در مورد سابقه بیماری هایی که داشته اید و بیماری هایی که در حال دارید با پزشک مشورت کنید و در مورد رابطه آن ها با پرفوراسیون دستگاه گوارش از او مشورت بگیرید.
اگر در معرض تغییرات قابل ملاحظه ای در بیماری های فعلی خود هستید، به ویژه اگر بیماری با تغییراتی مانند درد و تب همراه بود، با پزشک صحبت کنید.
مجله اینترنتی زندگی سالم
فرشته موسی پور
