سردردهای کودکان
● مگه بچه‌ها هم سردرد می‌گیرند؟
این اولین سوالی است که بلا‌فاصله بعد از خواندن این تیتر در ذهن پدر و مادرها ایجاد می‌شود. بزرگترها معمولا سردرد بچه‌ها را یا ندیده می‌گیرند یا به تومورهای مغزی و علل بدخیم دیگر نسبت می‌دهند. اما با سردرد بچه‌ها واقعا چطور باید برخورد کرد؟ به طور کلی، در بیشتر موارد، سردردهای بچه‌ها ناشی از علت‌های ساده هستند، مثلا در اثر شب دیر به رختخواب رفتن یا بازی کردن به مدت طولانی زیر آفتاب یا ضربه به سر ایجاد می‌شوند. اما گاهی هم ممکن است طولانی بوده و با علایم دیگر همراه باشد. سردرد می‌تواند در اثر عوامل بسیار متعددی ایجاد شود و خفیف و کوتاه مدت یا شدید باشد.
نکته‌ای که درباره سردرد در بچه‌ها بسیار اهمیت دارد این است که بتوانیم تشخیص دهیم این سردردها چه زمانی کم‌اهمیت و گذرا هستند و چه زمانی نیاز به توجه بیشتری دارند.
● چه عواملی باعث سردرد در بچه‌ها می‌شود؟
بچه‌ها هم درست مثل بزرگترها دچار سردرد می‌شوند و تا حدی می‌توان گفت که سردرد ماهیت ارثی هم دارد. یعنی اگر شما و همسرتان هر چند وقت یکبار دچار سردرد می‌شوید، فرزند شما هم ممکن است سردرد بگیرد. عوامل بسیار مختلفی می‌توانند باعث ایجاد سردرد شوند مثلا بعضی افراد نسبت به خوابشان بسیار حساس هستند و اگر کمی، کمتر از معمول بخوابند یا ناگهان از خواب بپرند، دچار سردرد می‌شوند. بعضی بچه‌ها هم هستند که اگر تشنه بمانند یا ضربه کوچکی به سرشان بخورد یا بیش از حد جلوی تلویزیون یا کامپیوتر بنشینند، سردرد می‌گیرند. گاهی هم برخی از عفونت‌ها مثل سرماخوردگی، عفونت‌های گوش یا سینوس‌ها یا عفونت‌های ادراری، می‌تواند باعث ایجاد سردرد در بچه‌ها شود.
به طور کلی در حدود ۹۰ درصد از سردردهای بچه‌ها ناشی از علت مهمی نیستند و نیاز به پیگیری ندارند، ولی در ۱۰ درصد موارد ناشی از عفونت‌ها یا سایر بیماری‌ها هستند و باید به دنبال علت آنها بود.
● انواع سردردهای کودکان
بچه‌ها اغلب به دو نوع سردرد مبتلا می‌شوند:
۱) سردردهای تنشی
۲) میگرن
▪ سردردهای تنشی
یکی از سردردهای نسبتا شایع در کودکان هستند که اغلب در اثر خستگی عضلات سر و گردن ایجاد می‌شوند و بچه اغلب از یک درد فشارنده و مبهم در قسمت جلو، بالا و اطراف سر شکایت دارد. یک تفاوت عمده که بین سردردهای تنشی و میگرن در بچه‌ها وجود دارد این است که سردردهای میگرنی در بیشتر موارد همراه با سایر علایم مثل تهوع، استفراغ هستند و خستگی و فعالیت بدنی می‌تواند باعث تشدید آنها شود، در حالی که سردردهای تنشی این‌طور نیستند.
▪ میگرن در بچه‌ها
در حدود ۵ درصد بچه‌های دبستانی و تا ۱۰ درصد از نوجوانان، مبتلا به میگرن هستند. میگرن هم چیزی نیست جز سردردهای تکرار شونده. در این سردردها اغلب یک عامل محرک مثل خستگی، فعالیت بیش از حد بدنی، کمبود خواب، استرس یا حتی خوردن برخی مواد غذایی وجود دارد به طوری که هر فردی نسبت به یکی از این عوامل حساس است و وقتی در آن شرایط قرار می‌گیرد دچار سردرد می‌شود. خاصیتی که سردرد میگرنی را از سایر سردردها جدا می‌کند این است که این سردرد اغلب یک‌طرفه بوده و کودک در سر خود احساس ضربانی می‌کند. علاوه بر این برخی علایم مثل سرگیجه، دل‌درد، تهوع و استفراغ، دیدن جرقه‌های نورانی یا حساسیت به نور و بو هم ممکن است وجود داشته باشند.
در اغلب موارد، میگرن چیزی در حدود نیم تا شش ساعت ممکن است طول بکشد ولی گاهی دوره آن طولانی شده و تا ۲ روز هم ادامه می‌یابد. البته میگرن در بچه‌ها همیشه هم به این شدت نیست و تمام علایم فوق را ندارد بلکه کودک ممکن است، فقط احساس کسالت کند و سروصدا، نور یا بو باعث بدتر شدن حالش شوند. در این حالت اگر کودک را مجبور کنیم که به فعالیت‌هایش ادامه دهد، مثلا حتما تکالیفش را انجام دهد و مدرسه برود، ممکن است تهوع و استفراغ برای او ایجاد شود و در مرحله بعد در صورت عدم استراحت، سردرد یک‌طرفه ضربان‌دار شروع خواهد شد.
متاسفانه در بچه‌های خیلی کوچک، چون قادر به توصیف ناراحتی‌شان نیستند، میگرن هم تشخیص داده نمی‌شود ولی گاهی بی‌قراری، ناآرامی و رنگ‌پریدگی قابل توجه آنها می‌تواند کمک کننده باشد. برخی از بچه‌ها هم دچار یک سرگیجه گذرای ناگهانی می‌شوند که باعث استرس کودک شده و تعادل او را به هم زده و گاهی در راه رفتن او هم اختلال ایجاد می‌کند که این علامت اغلب تا پنج سالگی از بین می‌رود. بعد از این زمان ممکن است کودک با تهوع‌های دوره‌ای دچار میگرن شود که این تهوع‌ها حتی ممکن است با سردرد هم دنبال نشوند و وقتی کودک به سنین نوجوانی می‌رسد، بهبود پیدا می‌کند و کم‌کم سردرد کودک از دوره نوجوانی به بعد الگوی میگرن توصیف شده را پیدا می‌کند که شبیه میگرن بزرگسالی است.
● با سردرد بچه‌ها چه کنیم؟
وقتی کودک شما با فواصل طولانی و گاهی اوقات دچار سردرد می‌شود، نباید خیلی نگران باشید و مطمئن باشید که با استراحت کردن برطرف خواهد شد. ولی اگر کودک به طور ناگهانی مبتلا به سردرد شدیدی می‌شود که با استراحت بهبود نمی‌یابد یا دفعات تکرار این سردردها بیشتر از یکبار در ماه است، بهتر است که حتما به پزشک مراجعه کنید.
علاوه بر این در صورتیکه هر یک از موارد ذیل را در کودکتان دیدید هم نباید سردرد را پشت گوش بیندازید:
▪ سردردی که هنگام بیدار شدن از خواب کودک را گرفتار می‌کند.
▪ سردردهایی که با تشنج همراه می‌شوند.
▪ در صورتیکه همراه سردرد کاهش سطح هوشیاری هم در کودک وجود داشته باشد.
▪ سردرد به همراه تب بالا.
▪ سردرد به همراه تغییر در بینایی.
▪ سردرد شدید متعاقب ضربه به سر.
▪ سردرد شدیدی که باعث شود کودک از خواب بیدار شود.
مجله اینترنتی زندگی سالم
دکتر پریسا شبانی