علت زردی نوزاد چیست؟ روشهای پیشگیری و درمان + ویدئو
زردی نوزاد یکی از شایعترین مشکلات دوره اطفال است که معمولاً به دلیل افزایش سطح بیلیروبین در خون رخ میدهد و با زرد شدن پوست و سفیدی چشم نوزاد شناخته میشود. این وضعیت اگر به موقع تشخیص داده و کنترل شود، در اغلب موارد بدون عارضه برطرف میشود. هدف این مقاله، توضیح زردی در کودکان، علتها، روشهای تشخیص، راههای پیشگیری و پاسخ به پرسشهایی مانند برای زردی نوزاد چه باید کرد و زردی نوزاد چگونه درمان میشود، است.
اگر نوزادتان علائم زردی دارد، برای آگاهی از روند تشخیص و درمان همراه زندگی سالم باشید.
مصاحبه اختصاصی زندگی سالم با دکتر گلاندام عبدالهی، متخصص کودکان و نوزادان
زردی در کودکان چیست؟
زردی در کودکان حالتی است که در آن بیلیروبین، که یک رنگدانه زرد حاصل از تجزیه گلبولهای قرمز است، در خون افزایش پیدا میکند و باعث زرد شدن پوست، چشم و گاهی کف دست و پا میشود. زردی در کودکان به خصوص در نوزادان تازه متولد شده بسیار شایع است و در بسیاری از موارد، ناشی از تطبیق بدن نوزاد با شرایط خارج از رحم و تغییرات طبیعی متابولیسم بیلیروبین است. وقتی درباره بیماری زردی در کودکان صحبت میشود، بیشتر منظور همان زردی نوزادان و زردی بچه در روزهای اول تولد است.
علت زردی در کودکان و نوزادان
دلیل زردی کودکان چیست؟ مهمترین علت زردی در کودکان تازه متولد شده، زردی ناشی از کمبود شیر مادر است که به آن زردی تغذیهای یا زردی ناشی از ناکافی بودن تغذیه گفته میشود. در این حالت، نوزاد در روز دوم یا سوم تولد دچار زردی میشود و زردی در کودکان معمولاً تا حدود روز هفتم تولد ادامه مییابد. علت زردی در کودکان تازه متولد شده فقط کمبود شیر نیست و عوامل دیگری هم نقش دارند.
از جمله مهمترین علتها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیماریهای کبدی که باعث اختلال در دفع بیلیروبین میشوند.
- بیماریهای خونی مانند همولیز و ناسازگاریهای گروه خونی بین مادر و نوزاد.
- عفونتها که میتوانند عملکرد کبد یا خون را تحت تأثیر قرار دهند.
- برخی اختلالات مغزی و متابولیک که روند طبیعی دفع بیلیروبین را بههم میزنند.
با این حال، در بسیاری از نوزادان سالم، شایعترین علت زردی نوزاد همان کمبود شیر مادر و تغذیه ناکافی است که باعث میشود بیلیروبین از طریق مدفوع و ادرار بهخوبی دفع نشود.
زردی نوزاد چگونه است و چه زمانی بروز میکند؟
زردی در کودکان، بهویژه نوزادان، معمولاً از روی صورت شروع میشود و به تدریج به سمت سینه، شکم، دستها و پاها گسترش پیدا میکند. زردی بچه غالباً در روز دوم و سوم تولد ظاهر میشود، زمانی که تغذیه ممکن است هنوز کامل و منظم نشده باشد. اگر علت زردی در کودکان تازه متولد شده، کمبود شیر باشد، معمولاً این وضعیت تا حدود روز هفتم تولد ادامه دارد و با بهبود شیردهی، بهتدریج برطرف میشود.
والدین باید بدانند که زردی در کودکان چگونه است؛ یعنی علاوه بر رنگ پوست، سفیدی چشم نوزاد نیز قابل بررسی است. هرگونه زردی واضح در سفیدی چشم یا پایین آمدن رنگ زرد تا سمت شکم و اندامها میتواند نشانه افزایش بیشتر بیلیروبین باشد و نیاز به بررسی توسط پزشک دارد.
علائم زردی در کودکان و نقش پایش والدین
علائم زردی در کودکان چیست؟ مهمترین علامت، زردی پوست و سفیدی چشم است. والدین میتوانند در نور طبیعی روز، پوست صورت، سینه و همچنین سفیدی چشم نوزاد را بررسی کنند. در برخی موارد، علت زردی کف پا در کودکان افزایش سطح بیلیروبین به حدی است که زردی از صورت به اندامها، از جمله کف پا، نیز گسترش یافته است؛ در این شرایط، مراجعه سریعتر به پزشک اهمیت بیشتری پیدا میکند.
از دیگر مواردی که والدین باید به آن توجه کنند، وضعیت عمومی نوزاد است. بیحالی شدید، بیمیلی به شیر خوردن، یا گریههای غیرعادی همراه با زردی میتواند نشانه جدیتری باشد. توصیه میشود روز سوم تولد، نوزاد حتماً توسط پزشک معاینه شود تا زردی در اطفال به موقع تشخیص داده شده و در صورت نیاز اقدامات لازم انجام شود.
نقش تغذیه در پیشگیری از زردی نوزاد
یکی از مهمترین راههای پیشگیری از زردی در کودکان، شروع زودهنگام و منظم شیردهی است. هر چه شیردهی زودتر پس از تولد آغاز شود و نوزاد بهطور مکرر از شیر مادر تغذیه کند، احتمال ابتلا به زردی نوزادی کمتر میشود. در واقع، برای زردی نوزاد چه باید کرد یکی از اساسیترین پاسخها، تنظیم تغذیه صحیح و کافی نوزاد است.
پایش دفع ادرار و مدفوع نوزاد یکی از بهترین راهها برای ارزیابی کافی بودن شیر مادر است. هر چه نوزاد دفع ادرار و مدفوع منظمتری داشته باشد، دفع بیلیروبین از بدن راحتتر صورت میگیرد و این امر از بالا رفتن زردی نوزاد جلوگیری میکند. بنابراین، توجه به تعداد پوشکهای خیس و دفعات دفع مدفوع، بخشی از مراقبت روزانه برای پیشگیری از زردی در کودکان است.
روشهای تشخیص زردی نوزاد و کودکان
تشخیص دقیق بیماری زردی در کودکان نیازمند معاینه پزشک و گاهی انجام آزمایش است. پزشک ابتدا با مشاهده رنگ پوست و چشم، شدت احتمالی زردی را ارزیابی میکند. در ادامه، برای بررسی دقیقتر سطح بیلیروبین، از روشهای زیر استفاده میشود:
- تست پوستی با دستگاههای مخصوص که میزان تقریبی بیلیروبین را از روی پوست اندازهگیری میکنند.
- تست کف پایی که در آن با نمونهگیری مختصر خون از کف پا، وضعیت بیلیروبین بررسی میشود.
- آزمایش خون کامل که دقیقترین روش برای اندازهگیری سطح بیلیروبین است و به تشخیص علت زردی در کودکان کمک میکند.
زردی نوزاد چگونه درمان میشود؟
چگونه زردی کودک را درمان کنیم یکی از رایجترین پرسشهای والدین است. در بسیاری از موارد که زردی خفیف است و علت آن کمبود شیر مادر است، با اصلاح تغذیه و شیردهی مکرر، زردی بهتدریج کاهش پیدا میکند. در این حالت، تشویق نوزاد به مکیدن بیشتر، آموزش وضعیت صحیح شیردهی به مادر و اطمینان از کافی بودن دفعات تغذیه بسیار مهم است.
اما در مواردی که سطح بیلیروبین بالاتر است یا علت زردی در کودکان، بیماریهای کبدی، خونی یا عفونی باشد، ممکن است نیاز به درمانهای تخصصی وجود داشته باشد.
برای زردی نوزاد چه باید کرد؟
اگر والدین متوجه زردی در کودکان، بهویژه در روزهای اول تولد شدند، اقدامات زیر بسیار اهمیت دارد:
- بررسی منظم رنگ پوست و سفیدی چشم نوزاد در نور مناسب
- توجه به تعداد دفعات شیردهی و تلاش برای تغذیه مکرر و منظم
- پایش دفعات ادرار و مدفوع نوزاد بهعنوان نشانهای از کافی بودن شیر
- مراجعه به پزشک، بهخصوص در روز سوم تولد یا در صورت تشدید زردی
نتیجهگیری
زردی در کودکان، بهویژه نوزادان، اگرچه شایع و در بسیاری موارد طبیعی است، اما نیازمند توجه دقیق والدین است. شناخت علائم زردی در کودکان، آگاهی از دلیل زردی در کودکان، شروع زودهنگام و منظم شیردهی و مراجعه بهموقع به پزشک، مجموعه اقداماتی است که میتواند از عوارض زردی جلوگیری کند. زردی نوزاد چگونه درمان میشود، تا حد زیادی به علت آن و زمان مراجعه بستگی دارد؛ هر چه تشخیص زودتر صورت گیرد، روند درمان سادهتر و ایمنتر خواهد بود.
پرسشهای متداول درباره زردی در کودکان
زردی در کودکان چیست؟
زردی در کودکان حالتی است که به دلیل افزایش بیلیروبین خون، پوست و سفیدی چشم نوزاد به رنگ زرد در میآید و بیشتر در روزهای اول تولد دیده میشود.
زردی نوزاد چگونه درمان میشود؟
در موارد خفیف، با شیردهی مکرر و منظم و دفع مناسب ادرار و مدفوع، زردی کاهش مییابد و در موارد شدیدتر، ممکن است فتوتراپی یا درمانهای بیمارستانی نیاز باشد.
برای زردی نوزاد چه باید کرد؟
باید تغذیه نوزاد سریع و منظم شروع شود، وضعیت رنگ پوست و چشم هر روز چک شود و در صورت تداوم یا شدت زردی، نوزاد توسط پزشک معاینه گردد.
علت زردی کف پا در کودکان چیست؟
وقتی سطح بیلیروبین بالا میرود، زردی از صورت به سمت تنه و اندامها گسترش پیدا میکند و زردی کف پا میتواند نشانه شدت بیشتر زردی باشد.
چگونه زردی کودک را درمان کنیم؟
با شروع سریع شیردهی پس از تولد، تغذیه مکرر، پایش دفع نوزاد و در صورت نیاز مراجعه به پزشک برای بررسی و انجام درمانهایی مانند فتوتراپی میتوان زردی کودک را کنترل و درمان کرد.
