آیا غذا نخوردن موجب زخم معده ( stomach Ulcers) می‌شود؟
زخم معده یکی از شایع‌ترین بیماری‌های گوارشی است که بسیاری افراد هنگام تجربه دردهای معده یا استرس به آن فکر می‌کنند. جمله‌ی آشنای «از بس حرص خوردم زخم معده گرفتم» را تقریباً همه شنیده‌ایم. اما آیا واقعاً غذا نخوردن یا عصبانیت می‌تواند معده را زخم کند؟ برای یافتن پاسخ، با دکتر احمدرضا همت، متخصص داخلی گفت‌وگو کرده‌ایم.
زخم معده چیست؟
زخم معده به جراحات دردناک در جداره داخلی معده یا بخش ابتدایی روده کوچک (اثنی‌عشر) گفته می‌شود. افزایش ترشح اسید معده یکی از عوامل مهم ایجاد زخم گوارشی است و طبق آمار، حدود ۱۰ درصد افراد جامعه در طول عمر خود حداقل یک‌بار دچار زخم معده یا اثنی‌عشر می‌شوند.
آیا غذا نخوردن موجب زخم معده می‌شود؟
به گفته دکتر همت، معده بر اثر غذا نخوردن زخم نمی‌شود. این باور یک ذهنیت عمومی است و پایه علمی ندارد. آنچه می‌تواند باعث ایجاد زخم شود، استرس و سایر عوامل آسیب‌زننده به دیواره معده است. همچنین تصور «سوراخ‌شدن معده» نیز نادرست است.
عوامل ایجاد زخم معده
- باکتری هلیکوباکترپیلوری: شایع‌ترین عامل عفونی، منتقل‌شونده از طریق آب، غذا و حتی بزاق.
- مصرف نابجای مسکن‌ها: داروهایی مانند بروفن، دیکلوفناک و آسپرین با تضعیف سد مخاطی معده موجب زخم می‌شوند.
- تغذیه نامناسب و فست‌فودها: به‌ویژه غذاهای حاوی نیترات مانند سوسیس و کالباس.
- سیگار و الکل: از دیگر عوامل مهم آسیب به مخاط معده هستند.
- استرس شدید و طولانی‌مدت: باعث افزایش ترشح اسید معده می‌شود.
آیا آب یخ خوردن در زمان عصبانیت از زخم معده جلوگیری می‌کند؟
خیر. این باور هم مانند بسیاری از ذهنیت‌های عمومی اشتباه است. مصرف آب یخ هیچ نقشی در پیشگیری یا ایجاد زخم معده ندارد.
چه زمانی زخم معده به سرطان تبدیل می‌شود؟
متأسفانه بسیاری از بیماران در ایران دیر به پزشک مراجعه می‌کنند. زمانی که سرطان معده پیشرفته و به کبد یا صفاق سرایت کرده باشد، درمان دشوار می‌شود. توصیه دکتر همت این است که در صورت بروز علائم زیر حتماً به پزشک مراجعه کنید:
- سوءهاضمه شدید
- درد معده
- بی‌اشتهایی
- کاهش وزن
- سیری زودرس و ترش کردن
- نقش مسکن‌ها در زخم معده
مسکن‌ها با مهار سنتز پروستاگلاندین، لایه محافظتی معده را ضعیف می‌کنند. در نتیجه اسید به مخاط نفوذ کرده و زخم ایجاد می‌شود. نکته مهم اینکه:
- حتی مصرف یک عدد مسکن می‌تواند باعث خونریزی شود.
- نوع تزریقی یا شیاف این داروها نیز همان عوارض را دارند.
- زخم ناشی از مسکن‌ها ممکن است بدون درد باشد و نخستین نشانه آن خونریزی باشد.
آیا سرطان معده در گروه خونی A شایع‌تر است؟
طبق گفته دکتر همت، گرچه ژن خاصی شناسایی نشده، اما سرطان معده در برخی خانواده‌ها بیشتر دیده می‌شود. وجود هلیکوباکترپیلوری در کنار سابقه خانوادگی سرطان معده، خطر را افزایش می‌دهد.
نقش فست‌فودها در سرطان معده
یکی از دلایل مهم سرطان معده، نیترات موجود در سوسیس و کالباس است. این ماده پس از ورود به بدن تبدیل به نیتروزامین می‌شود که خاصیت سرطان‌زایی دارد. بنابراین مصرف مداوم فست‌فودها می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
آیا باید وعده‌های غذایی بیماران مبتلا به زخم معده بیشتر شود؟
این باور نیز نادرست است. افزایش تعداد وعده‌ها اسید بیشتری ترشح می‌کند و کمکی به بهبود زخم نمی‌کند. سه وعده غذای اصلی در روز مناسب‌تر است.
جمع‌بندی
غذا نخوردن موجب زخم معده نمی‌شود، اما استرس، باکتری هلیکوباکترپیلوری، مصرف نابجای مسکن‌ها، تغذیه ناسالم، سیگار و الکل از عوامل اصلی هستند.
باورهایی مانند آب یخ خوردن یا افزایش وعده‌های غذایی پایه علمی ندارند.
توجه به علائم گوارشی، مراجعه به پزشک و انجام آندوسکوپی در صورت لزوم، بهترین راه پیشگیری از پیشرفت زخم و ابتلا به سرطان معده است.