روش های درمان سرطان سینه

مراحل چهارگانه سرطان سینه که یکی از بیماری‌های نسبتاً شایع است در هر مرحله از این بیماری علائم و روش‌های درمانی متفاوتی دارد. پزشک با استفاده از روش تی‌اِن‌اِم (TNM staging) تشخیص می‌دهد که بیماری در کدام‌یک از مراحل ۰ تا ۴ است و بعد روش درمانی مناسب را برای بیمار تعیین می‌کند.

در ادامه این مطلب زندگی سالم با این مراحل و روش‌های درمان سرطان سینه در هر مرحله آشنا می‌شوید.

هرکدام از حروف TNM معنی خاصی دارد که در زیر به آن اشاره شده است:

• حرف تی (T) از کلمهٔ تومور گرفته شده است و نشان می‌دهد که چه مقدار از بافت سینه درگیر بیماری شده است؛
• حرف اِن (N) از واژهٔ گره گرفته شده است و نشان می‌دهد که آیا سرطان در گره‌های لنفاوی منتشر شده است یا خیر؛
• حرف اِم (M) از واژهٔ متاستاز یا مهاجرت می‌آید و نشان می‌دهد که آیا سرطان به سایر مناطق بدن منتشر شده است یا نه.

در این روش از اعداد هم استفاده می‌شود. در واقع اعداد بین ۰ تا ۴ میزان پیشرفت سرطان را تعیین می‌کند.

کمیتهٔ مشترک آمریکا در حوزه سرطان بر روی این سیستم نظارت دارد. به‌همین‌دلیل سرطان‌شناسان مراحل سرطان را با روش یکسانی تعیین و طبقه‌بندی می‌کنند.

پزشک برای تعیین مرحلهٔ بیماری در فرد مبتلا به سرطان سینه از آزمایش‌های مخصوصی استفاده می‌کند که شامل آزمایش خون، سی‌تی اسکن و پت اسکن (CT and PET scan)، اِم‌آرآی (MRI)، اشعهٔ ایکس در ماموگرافی و اولتراسوند است.

مرحلهٔ صفر

نوع سرطان در فردی که در مرحلهٔ صفر سرطان سینه قرار دارد، نوع غیرتهاجمی است. درواقع سرطان در هیچ نقطهٔ دیگری از بدن منتشر نشده است و سلول‌های سرطانی در همان‌جایی که ایجاد شدند، باقی مانده‌اند.

سرطان سینه غیرتهاجمی به نام کارسینومای داکتال در محل (DCIS) هم شناخته می‌شود. یعنی سرطان در مجرای شیری باقی مانده است.

تشخیص زودهنگام سرطان در مرحله صفر سبب می‌شود که فرد درمان‌های سریع را دریافت کند. این‌کار از ایجاد سرطان تهاجمی جلوگیری می‌کند.

درمان مرحلهٔ صفر

روش‌های مختلفی برای درمان سرطان سینه در مرحله صفر وجود دارد که موارد زیر را شامل می‌شود:

جراحی

جراحی سینه یا لامپکتومی (lumpectomy) شامل برداشتن سلول‌های سرطانی از بافت سینه است. از این روش زمانی استفاده می‌شود که سلول‌های سرطانی در جای خودشان باقی مانده باشند. لامپکتومی روشی کوتاه و ساده است و بیمار می‌تواند در همان روز جراحی مرخص شود و به خانه برود.

اگر سلول‌های سرطانی در خارج از سینه مشاهده شود، احتمالا پزشک مَستِکتومی (mastectomy) را پیشنهاد می‌کند که در آن تمام سینه خارج می‌شود. جراحان پلاستیک می‌توانند در همان زمان یا در تاریخی دیگر بافت سینه را بازسازی کنند.

پرتو درمانی

پرتو درمانی می‌تواند سلول‌های سرطانی را از بین ببرد و از انتشار آنها جلوگیری کند. هر فرد مبتلا به‌طور معمول برای التیام محل جراحی سینه تحت پرتو درمانی قرار می‌گیرد که معمولا ۴ تا ۶ هفته پس از جراحی است.

هورمون‌ درمانی

هورمون استروژن به‌طور معمول در بدن وجود دارد و می‌تواند بعضی از انواع سرطان سینه را هدف قرار دهد. اگر در فردی برای سرطان سینه گیرندهٔ استروژن مثبت (+ER) یا گیرندهٔ پروژسترون مثبت (+PR) باشد، ممکن است پزشک علاوه‌بر جراحی، هورمون درمانی را پیشنهاد کند.

همچنین شاید فرد برای مدیریت سطح هورمون‌ها در بدن به پرتودرمانی نیاز داشته باشد.

مرحلهٔ اول

مرحلهٔ ۱ سرطان سینه به این معنی است که سلول‌های سرطانی به اطراف بافت سینه هجوم بردند که دو زیرمجموعه (۱A) و (۱B) دارد.

علائم سرطان سینه در مرحله ۱A:

• اندازهٔ تومور بیشتر از ۲ سانتی‌متر نیست و به خارج از بافت سینه منتشر نمی‌شود.

افراد مبتلا به مرحله ۱B، سرطان سینهٔ تهاجمی دارند، در این حالت:

• هیچ توموری در سینه وجود ندارد، اما سلول‌های سرطانی به صورت گروه‌هایی هستند که ابعاد بین ۰/۲ تا ۲ میلی‌متر دارند و همچنین می‌توانند در گره‌های لنفی وجود داشته باشند.
• یک تومور با ابعاد کمتر از ۲ سانتی‌متر در سینه وجود دارد و در کنار آن، گروه‌های کوچکی از سلول‌های سرطانی با اندازهٔ بین ۰/۲ تا ۲ میلی‌متر در گره‌های لنفی یافت می‌شود.

درصورتی‌که این مورد باشد و سرطان +ER یا +PR باشد، پزشک همچنان آن را به‌عنوان مرحله ۱A سرطان دسته‌بندی می‌کند.

تهاجم میکروسکوپی جایی است که سلول‌های سرطانی به خارج از مجاری یا لوله‌های شیری منتشر می‌شود. اگر تهاجم میکروسکوپی باشد، پزشک همچنان سرطان را در مرحلهٔ ۱ قرار می‌دهد؛ البته به شرطی که اندازه این سلول‌ها بیشتر از ۱ میلی‌متر نباشد.

درمان مرحلهٔ اول

هرچند که جراحی، درمان اولیه در این مرحله است، اما پزشک می‌تواند انواع روش‌های درمانی را پیشنهاد دهد.

جراحی

لامپکتومی یا مَستِکتومی گزینه‌های ممکن برای افراد در مرحلهٔ ۱ سرطان سینه است. پزشک براساس محل اولیهٔ تومور، اندازهٔ تومور، اندازهٔ سینه، سابقهٔ خانوادگی، ژنتیک و اولویت فرد تصمیم می‌گیرد که از کدام روش جراحی استفاده کند.

پرتو درمانی

پرتودرمانی یکی از روش‌های استاندارد برای درمان مرحلهٔ ۱ سرطان سینه است. بااین‌حال ممکن است پزشک این روش را برای افراد بالای ۷۰ سال پیشنهاد کند؛ به‌خصوص اگر هورمون‌درمانی مناسب باشد.

هورمون‌ درمانی

اگر سرطان سینه +ER یا +PR باشد، احتمالا هورمون‌درمانی مؤثر است. هورمون‌درمانی از افزایش استروژن که کمک‌کننده سرطان است، جلوگیری می‌کند. هورمون‌درمانی می‌تواند به سلول‌های سرطانی سینه و سایر مناطق بدن برسد و از بازگشت سرطان جلوگیری می‌کند.

شیمی درمانی

پزشک قبل از پیشنهاد شیمی درمانی میزان پاسخ سرطان به هورمون را بررسی می‌کند.

درصورتی‌که نتایج آزمایش نشان دهد که سرطان به استروژن یا پروژسترون یا پروتئین دیگری به نام گیرندهٔ فاکتور رشد اپیدرمی انسان (HER2) پاسخ نمی‌دهد، به‌عنوان سرطان سینهٔ سه ‌گانهٔ منفی (TNCB) شناخته می‌شود.

هورمون‌درمانی بر این نوع از سرطان مؤثر نیست و افرادی دارای TNCB معمولا به شیمی‌درمانی نیاز دارند.

با‌این‌حال بعضی از افرادی که سرطان سینه +ER یا +PR دارند، تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند. پزشک باید از آزمایشی استفاده کند که نشان دهد آیا شیمی‌درمانی مناسب است یا خیر.

گاهی‌اوقات پزشک برای افرادی که سرطان سینهٔ +HER2 دارند، استفاده از هرسپتین (Herceptin) را پیشنهاد می‌کند که درمانی هدفمند در کنار شیمی‌درمانی است.

مرحلهٔ دوم

مرحلهٔ ۲ سرطان سینه هم با دو زیرمجموعه ۲A و ۲B شناخته می‌شود.

مرحله ۲A سرطان سینه یک سرطان تهاجمی است که:

• هیچ توموری در سینه به صورت خودبه‌خود رشد نمی‌کند، بلکه توده‌های سرطانی که ابعادی بیشتر از ۲ میلی‌متر دارند، در سه گرهٔ لنفاوی زیربغل (درون و اطراف زیربغل) یا گره‌های لنفی نزدیک به جناغ سینه رشد می‌کنند.
• توموری در سینه است که ابعادی کمتر از ۲ سانتی‌متر دارد و به گره‌های لنفاوی زیر‌بغل منتشر می‌شود.
• توموری با ابعاد ۲ تا ۵ سامتی‌متر است، اما به گره‌های لنفاوی زیربغل منتشر نمی‌شود.

مرحله ۲B سرطان سینه به نام سرطان سینهٔ تهاجمی است که:

• توموری با اندازه‌های ۲ تا ۵ سانتی‌متر است و در گره‌های لنفاوی همراه با خوشه‌ای از سلول‌های سرطانی رشد می‌کند. سلول‌های سرطانی گروه‌هایی با اندازه‌ای بین ۰/۲ تا ۲ میلی‌متر را تشکیل می‌دهند.
• توموری با ابعاد ۲ تا ۵ سانتی‌متر است و سلول‌های سرطانی به یک یا سه گره لنفاوی زیربغل یا گره‌های لنفی نزدیک جناغ سینه منتشر می‌شوند.
• تومور از ۵ سانتی‌متر بزرگ‌تر است، اما سلول‌های سرطانی به گره‌های لنفاوی زیربغل منتشر نشدند.

درمان مرحلهٔ دوم

جراحی متداول‌ترین روش درمانی برای مرحلهٔ ۲ سرطان سینه است.

جراحی

در بیشتر موارد روش درمانی، برداشتن و از بین بردن توده سرطانی است.

فردی که در مرحله ۲A یا ۲B سرطان سینه است، احتمالا باید لامپکتومی یا مستکتومی انجام دهد. پزشک و فرد بیمار براساس اندازه و محل قرارگیری تومور تصمیم‌گیری می‌کنند.

درمان ترکیبی

ممکن است پزشک ترکیبی از پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و هورمون‌درمانی (درصورت پاسخ سرطان به هورمون) را به فردی که در مرحله ۲A یا ۲B سرطان سینه است، پشنهاد دهد.

مرحلهٔ سوم

به‌طورمعمول شیمی‌درمانی اولین مرحله برای درمان مرحلهٔ ۳ سرطان سینه است.

۳A، ۳B و ۳C زیرمجموعه‌های مرحلهٔ ۳ سرطان سینه هستند.

مرحله ۳A سرطان سینه نوع تهاجمی سرطان سینه است که:

• هیچ توموری در سینه نیست یا تومور با هر اندازه‌ای در کنار سرطان یافت می‌شود که در چهار تا نه گرهٔ لنفاوی زیربغل یا گره‌های لنفاوی نزدیک جناغ سینه وجود دارد.
• فرد توموری بزرگ‌تر از ۵ سانتی‌متر دارد. همچنین خوشه‌هایی از سلول‌های سرطانی در گره‌های لنفاوی هستند که ابعادی بین ۰/۲ تا ۲ میلی‌متر دارند.
• تومور بزرگ‌تر از ۵ سانتی‌متر است و همچنین سرطان به یک تا سه گرهٔ لنفاوی زیر‌بغلی یا گره‌های لنفی نزدیک جناغ سینه منتشر شده است.

مرحله ۳B سرطان سینه تهاجمی است که:

• تومور با هر اندازه‌ای به درون دیوار قفسهٔ سینه یا پوست سینه منتشر شده است که منجر به تورم یا زخمِ درحالِ گسترش می‌شود.

درصورتی‌که سرطان به درون پوست سینه منتشر شود، احتمالا فرد سرطان التهابی دارد.

علائم سرطان سینهٔ التهابی شامل موارد زیر است:

• قرمز شدن پوست سینه؛
• تورم در سینه؛
• احساس گرمای غیرطبیعی درسینه.

مرحله ۳C سرطان سینه از نوع سرطان سینهٔ تهاجمی است که:

• هیچ نوع تومور واقعی در سینه وجود ندارد یا تومور می‌تواند هر اندازه‌ای داشته باشد و به درون دیوار قفسهٔ سینه یا پوست سینه منتشر شود. همچنین ممکن است سرطان در ۱۰ یا تعداد بیشتری از گره‌های لنفاوی زیربغلی وجود داشته باشد.
• سرطان به گره‌های لنفاوی بالا یا پایین ترقوه یا گره‌های لنفی زیربغلی یا گره‌های لنفی که در نزدیکی جناغ سینه هستند منتشر می‌شود.

درمان مرحلهٔ سوم

درمان برای افرادی در این مرحله شامل شیمی‌درمانی، جراحی و پرتودرمانی است. به‌طور‌معمول پزشک قبل از جراحی برای کوچک کردن تومور از شیمی‌درمانی استفاده می‌کند.

افرادی که در مرحلهٔ ۳ سرطان سینه هستند، احتمالا برای کشتن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده به پرتودرمانی نیاز دارند. درصورت لزوم برای درمانی هدفمند پزشک می‌تواند هورمون‌درمانی را هم پیشنهاد کند.

مرحلهٔ چهارم

به‌طورمعمول درمان مرحلهٔ ۴ سرطان سینه شامل مجموعه‌ای از شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و هورمون‌درمانی (بسته به نیاز) است.

درمان هدفمند درمانی است که پروتئین‌هایی که به سلول‌های سرطانی اجازه رشد می‌دهد، هدف قرار می‌گیرند. همچنین این روش از درمان به‌عنوان یک گزینه برای درمان افراد مبتلا به مرحلهٔ ۴ سرطان سینه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

هرچند که جراحی اولین روش درمانی در این مرحله نیست، اما بعضی‌اوقات جراحان از این روش برای برداشتن تومور استفاده می‌کنند.

جراحان ممکن است از جراحی برای کاهش درد و رفع مسائلی استفاده کنند که درنتیجهٔ مرحلهٔ ۴ سرطان سینه ایجاد می‌شود که می‌تواند شامل برداشتن فشار نخاع، برداشتن توده‌های تکی ناشی از متاستاز(مهاجرت) و رفع شکستگی استخوان باشد.

همچنین پزشک برای درمان علائم مرتبط می‌تواند دارو تجویز کند؛ به‌عنوان مثال:

• داروهای ضدافسردگی برای حالات روحی فرد بیمار؛
• داروی ضدتشنج برای کنترل درد یا شرایط عصبی؛
• بی‌حسی موضعی برای کنترل درد.

درمان‌های جدید همیشه در حال کشف‌شدن هستند و هر فرد مبتلا به سرطان سینه در هر مرحله‌ای از بیماری می‌تواند از این درمان‌ها استفاده کند. افراد باید در این زمینه با پزشک خود مشورت کنند تا با این درمان‌ها و مراکز ارائهٔ آن آشنا شوند.

فاز درمانی آزمایشی برای درمان جدیدی به نام ایمونوتراپی (immunotherapy) درحال انجام است. ایمونوتراپی سبب بالابردن توانایی طبیعی بدن برای مبارزه با سرطان است و نسبت به شیمی‌درمانی عوارض جانبی کمتری دارد.

سازمان غذا و دارو آمریکا هنوز به ایمونوتراپی مجوز درمانی نداده است، اما افرادی که تمایل دارند تا در این طرح آزمایشی شرکت کنند می‌توانند با پزشک خود مشورت کنند و در این طرح درمانی آزمایشی شرکت کنند.

اطالاعات اضافی درمورد سیستم تصویربرداری تی‌اِن‌اِم (TNM)

معمولا یک صفر یا حرف ایکس (X) در کنار حروف T، N و M قرار می‌گیرد.

• TX یعنی پزشک هیچ اطلاعاتی درمورد فرد یا اندازهٔ تومور ندارد.
• T0 یعنی هیچ مدرکی درمورد تومور اولیهٔ تهاجمی وجود ندارد. این موضوع نشان می‌دهد که سرطان در محل خودش حضور دارد (یعنی تومور هنوز درون بافت سالم سینه وارد نشده است).
• NX یعنی پزشک اطلاعاتی درمورد گره‌های لنفی ندارد.
• N0 یعنی هیچ مدرکی از سرطان در نزدیکی گره‌های لنفاوی وجود ندارد.
• MX به این معنی است که پزشک اطلاعاتی از مهاجرت یا متاستاز سرطان ندارد.
• M0 به این معنی است که هیچ مدرکی از مهاجرت سرطان به مناطق دورتر در بدن وجود ندارد.

نکات مهم درمان سرطان سینه

درصورتی‌که افراد نزدیک در خانواده به سرطان سینه مبتلا باشند، احتمال ابتلا به سرطان سینه در سایرین بالا می‌رود.

مراحل سرطان سینه به پزشک نشان می‌دهد که سرطان چطور پیش می‌رود و گزینه‌های درمانی مؤثر کدام است.

با‌این‌حال عوامل دیگری وجود دارد که پزشک با استفاده از آنها روش درمانی مؤثر را انتخاب می‌کند.

از جملهٔ آنها موارد زیر است:

• سن: افراد زیر ۴۰ سال بیشتر سرطان سینهٔ تهاجمی دارند.
• بارداری: پزشک احتمالا شیمی‌درمانی را تا سه ماهه‌ٔ دوم و سوم بارداری و هورمون‌درمانی و پرتودرمانی را تا بعد از به دنیا آمدن نوزاد به تأخیر می‌اندازد.
• سرعت رشد و انتشار سرطان: بیشتر سرطان‌های تهاجمی به درمان‌های تهاجمی احتیاج دارند.
• سابقه‌ٔ خانوادگی: افرادی که خویشاوندان نزدیک‌شان سرطان سینه را تجربه کردند با احتمال بیشتری به این بیماری مبتلا می‌شوند.
• جهش‌های ژنتیکی: درصورتی‌که فردی ژن‌های مربوط به سرطان سینه مانند BRCA1 (ژن سرطان سینه ۱) و BRCA2 (ژن سرطان سینه ۲) را داشته باشد، به‌طور مشخصی، احتمال ابتلا به سرطان سینه در آنها افزایش می‌یابد. در بعضی از افراد لازم است تا سایر ژن‌های مرتبط با سرطان سینه نیز بررسی شود.

درمان برای هر فرد با توجه به زمان تشخیص (تشخیص به‌موقع) و مرحلهٔ سرطان متفاوت است. هرچقدر فرد زودتر درمان را دریافت کند، نتیجه بهتری می‌گیرد.

افراد باید با آزمایش‌های ماهیانه به‌طور مرتب علائم سرطان سینه را بررسی و باید با پزشک خود در مورد انجام ماموگرافی منظم صحبت کنند.

بعضی از افراد براساس عوامل خطری که دارند، باید زودتر از سایرین بررسی‌های لازم را انجام دهند. در این مورد با پزشک صحبت کنید. بعضی از افراد دیرتر به بررسی نیاز دارند، اما بهتر است با پزشک مشورت کنید تا پزشک بهترین راه پیش‌ِ رو را به آنها ارائه دهد.

درمان به عوامل زیادی بستگی دارد که شامل مرحلهٔ سرطان سینه، سابقهٔ خانوادگی، ژن‌ها و عوامل شخصی است. پزشک درمان شخصی برای هر فرد را درنظر می‌گیرد و با توجه به این‌که فرد به چه درمانی پاسخ می‌دهد، روش‌های درمانی مناسب را استفاده می‌کند.

فرناز تاج بخش