چگونه کم‌خونی در کودکان را به موقع تشخیص داده و سریع درمان کنیم؟ + ویدئو
اگر احساس می‌کنید کودک شما بی‌قرار است، زود خسته می‌شود یا رنگ پریده به نظر می‌رسد، شاید زمان آن رسیده که سلامت خون او را جدی‌تر بگیرید. کم‌خونی در کودکان و نوزادان یکی از شایع‌ترین مشکلات تغذیه‌ای در ایران است و در صورت تشخیص و درمان به موقع، به سادگی قابل کنترل است. در این مطلب، با توصیه‌های علمی و کاربردی پزشکی درباره‌ی پیشگیری و درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن آشنا می‌شوید تا بتوانید با تغذیه‌ی درست و مکمل‌های مناسب، رشد سالم فرزندتان را تضمین کنید.
در این بخش از گفت‌وگوهای حوزه سلامت مجله «زندگی سالم»، میزبان خانم دکتر گل‌اندام عبدالهی، متخصص کودکان و نوزادان هستیم و درباره‌ی موضوع مهم کم‌خونی در کودکان و نوزادان با ایشان به گفت‌وگو نشسته‌ایم. ویدئوی زیر را با دقت نگاه کنید:
ضرورت مصرف مکمل آهن در دوران نوزادی
فقر آهن از علل اصلی کم‌خونی در کودکان به شمار می‌رود و هم در شیرخواران و هم در کودکان بزرگ‌تر مشاهده می‌شود.
طبق پروتکل‌های رایج در کشور، توصیه می‌شود تمامی شیرخواران از شش ماهگی تا پایان دو سالگی، روزانه از مکمل‌های آهن استفاده کنند. در برخی موارد خاص، بر اساس شرایط جسمی شیرخوار، ممکن است مصرف آهن حتی پیش از شش ماهگی نیز آغاز شود.
شایع‌ترین علائم کم‌خونی در کودکان
در مراحل ابتدایی، کم‌خونی ناشی از فقر آهن معمولاً بدون علامت است. در واقع بسیاری از نوزادان مبتلا به کم‌خونی هیچ نشانه‌ی واضحی ندارند.
با افزایش شدت کم‌خونی، علائم غیراختصاصی ظاهر می‌شود که والدین در هنگام مراجعه به پزشک معمولاً به موارد زیر اشاره می‌کنند:
- بی‌قراری
- بدخلقی
- اختلال در خواب
- کاهش اشتها
- خستگی و رنگ پریدگی
- کاهش دقت و تمرکز در مدرسه
با مشاهده‌ی این علائم، باید کم‌خونی ناشی از فقر آهن را مدنظر قرار داد، زیرا با تست‌های ساده‌ی خون می‌توان آن را به راحتی تشخیص داد و درمان کرد.
تشخیص کم‌خونی در کودکان
برای تشخیص کم‌خونی ناشی از فقر آهن در کودکان، آزمایش‌های خونی انجام می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها آزمایش CBC و اندازه‌گیری فریتین است. فریتین نشان‌دهنده‌ی میزان ذخیره‌ی آهن در بدن است و برای تشخیص اولیه کمک کننده محسوب می‌شود.
پیشگیری از کم‌خونی در کودکان
برای پیشگیری از کمبود آهن در بدن نوزاد و کودک، اقدامات زیر ضروری است:
- مصرف روزانه مکمل آهن تا پایان دو سالگی، به میزان تجویز شده
- پس از دو سالگی، در صورت رشد و تکامل مطلوب، رعایت توصیه‌های تغذیه‌ای
- استفاده از رژیم غذایی مناسب شامل منابع حیوانی و گیاهی
منابع حیوانی: گوشت قرمز، مرغ، ماهی، بوقلمون، جگر و تخم‌مرغ
منابع گیاهی: کرم بروکلی، اسفناج، حبوبات، دانه‌ها و مغزیجات
تمام این مواد حاوی آهن هستند و می‌توانند کمبود آن را در بدن کودک جبران کنند. با این حال، توصیه می‌شود مصرف منابع حیوانی در اولویت باشد، زیرا جذب آهن از این منابع بیشتر است.
درمان دارویی کم‌خونی در کودکان و نوزادان
در صورت تشخیص کم‌خونی ناشی از فقر آهن در آزمایش، علاوه بر رعایت رژیم غذایی، باید به مدت ۳ تا ۶ ماه از مکمل‌های آهن استفاده شود. فرآورده‌های آهنی در داروخانه‌ها به شکل قطره، شربت و قرص موجودند. نوع دارو بر اساس سن کودک و شدت کم‌خونی توسط پزشک تعیین می‌شود و از مصرف خودسرانه‌ی مکمل‌ها باید پرهیز کرد.
مدت درمان کم‌خونی در کودکان
طی کردن کامل دوره‌ی درمان بسیار مهم است. مدت درمان معمولاً بین سه تا شش ماه است و ادامه یا قطع دارو با نظر پزشک انجام می‌شود.
برخی خانواده‌ها به‌محض مشاهده‌ی بهبود علائم، رژیم غذایی را به حالت قبل بازمی‌گردانند یا داروها را خودسرانه قطع می‌کنند. در این موارد، معمولاً پس از دو تا سه ماه، علائم کم‌خونی مجدداً بازمی‌گردد.
نتیجه‌گیری
کم‌خونی ناشی از فقر آهن در بین کودکان و نوزادان، اگرچه شایع است، اما با آگاهی و توجه والدین کاملاً قابل پیشگیری و درمان است. رعایت مصرف مکمل‌های آهن از شش‌ماهگی، انتخاب صحیح منابع غذایی و پیگیری درمان زیر نظر پزشک، سه گام اصلی برای حفظ سلامت کودکان در دوران رشد هستند. فراموش نکنید که بی‌توجهی به علائم ظریف کم‌خونی می‌تواند بر یادگیری، تمرکز و نشاط کودک تأثیر بگذارد. با شناخت به موقع و اقدام به درمان، می‌توانید از سلامت جسمی و ذهنی فرزند خود به بهترین شکل محافظت کنید..