ترجمه و شرح حکمت ۵۷ نهج البلاغه : ارزش قناعت و خودكفايى

آخرین به روز رسانی: 31 تیر 1400

0 خواندن این مطلب 2 دقیقه زمان میبرد

حکمت ۵۷ نهج البلاغه : ارزش قناعت و خودكفايى

وَ قَالَ الْقَنَاعَةُ مَالٌ لَا يَنْفَدُ .
قال الرضى و قد روى هذا الكلام عن النبى (ص) .
و درود خدا بر او ، فرمود : قناعت ، ثروتى است پايان نا پذير .(اين سخن از رسول خدا (ص) نيز نقل شده است ).

شرح و تفسیر حکمت ۵۷ نهج البلاغه : ارزش قناعت و خودكفايى

سرمايه بى پايان:

امام علی (ع) در این گفتار کوتاه و حکمت آمیز به اهمیت قناعت اشاره کرده مى فرماید: «قناعت مالى است که هرگز تمام نمى شود».

در تعریف قناعت مى توان گفت:

حالتى است که انسان با داشتن آن به حداقل ضروریات زندگى مى سازد و به دنبال زرق و برق و اضافاتى که فکر و وقت انسان را پیوسته به خود مشغول مى دارد و آلوده انواع محرمات مى کند نمى رود.

داشتن این روحیه به منزله ثروت پایان ناپذیر است، چرا که انسان را از تمام ثروت هاى دنیا بى نیاز مى سازد; همواره سربلند زندگى مى کند و با عزت و آبرو ادامه حیات مى دهد. دست نیاز به سوى دیگران دراز نمى کند و عمر خود را در مسیر تشریفات و تجملات بر باد نمى دهد.

در گفتاری حکیمانه از امام علی (ع) در فضیلت قناعت پیشگان می خوانیم: « خوشا به حال کسى که (پیوسته) به یاد معاد باشد و براى روز حساب عمل کند. به مقدار کفایت قانع گردد و از خدا راضى باشد».

در خطبه 192 نیز امام در میان اوصاف انبیا این وصف برجسته را شمرده بود: آنها داراى قناعتى بودند که دل ها و چشم ها را پر از بى نیازى مى کرد».

در بحارالانوار نیز از آن حضرت نقل شده که فرمود:

«من در جستجوى توانگرى برآمدم ولى آن را جز در قناعت نیافتم (زیرا حرص، غالب توانگران را راحت نمى گذارد) بنابراین قناعت پیشه کنید تا غنى شوید».

این نکته نیز حائز اهمیت است که:

سرچشمه بسیارى از نارضایى هاى مردم و شکایت آنها از وضع زندگى کمبودها و فقر نیست، بلکه گاه مى بینیم همه چیز دارند اما باز ناله و فریاد مى کنند. عامل اصلى آن عدم قناعت و توقعات بى حد و حساب است و اگر همگى به مقدار نیاز قانع باشند آرامش بى مانندى در جامعه حاکم مى شود و بسیارى از پرونده هاى جنایى و تجاوز بر اموال برچیده خواهد شد و کرامت انسانى و پاکى دامان از گناه فراهم مى شود.

ابن ابى الحدید در اینجا گفتار زیبایى از (سقراط) نقل مى کند که مردى او را در حال خوردن بعضى از سبزى هاى بیابان دید. به او گفت: اگر در خدمت پادشاه بودى نیاز به خوردن این نداشتى. سقراط گفت: اگر تو نیز این گونه غذا مى خوردى نیازمند نوکرى پادشاه نبودى.