حکمت بیستوششم نهج البلاغه: رفتار شناسى و نقش روحیات در تن آدمى + فایل صوتی
حکمت ۲۶ نهج البلاغه : رفتار شناسى و نقش روحیات در تن آدمى (علمى،اخلاقى)
متن عربی
وَ قَالَ مَا أَضْمَرَ أَحَدٌ شَیْئاً إِلَّا ظَهَرَ فِى فَلَتَاتِ لِسَانِهِ وَ صَفَحَاتِ وَجْهِهِ .
واژگان مهم
- مَا أَضْمَرَ: چیزی را در دل پنهان نکرد
- ظَهَرَ: آشکار شد
- فَلَتَاتِ: سخنان نااندیشیده، گفتار بی‌محابا
- صَفَحَاتِ: ظاهرها و حالات چهره (در اصل به پوست یا سطح بدن انسان گفته می‌شود
ترجمه
هیچ کس چیزی را در دل پنهان نمی‌کند، مگر آنکه آنچه در درون دارد، در گفتار بی‌اختیارش یا در حالت چهره‌اش آشکار می‌شود.
چکیده مفاهیم حکمت ۲۶ نهج البلاغه
در این سخن، امام علی(ع) با نگاهی دقیق و عمیق به رفتار انسان، به یکی از اصول بنیادین روان‌شناسی اشاره می‌کند:
آنچه در دل انسان نهفته است، دیر یا زود در سخن یا چهره‌اش نمایان می‌شود.
روح و جسم در وجود آدمی پیوسته‌اند؛ حالات درونی مانند خشم، حسادت، عشق یا اضطراب نمی‌توانند برای همیشه پنهان بمانند. هرچند انسان تلاش کند راز درون خود را حفظ کند، اما ناخواسته در لحن، کلام یا نگاهش، نشانه‌ای از آن دیده می‌شود.
این پیوند میان درون و برون، نشانه صدق قانون الهی است که حقیقت در نهایت خود را آشکار می‌سازد.
نکته‌های حکمت بیستوششم نهج البلاغه
۱. رفتار بیرونی آینه نیت‌های درونی است. گفتار، نگاه و حرکات چهره انسان، ناخودآگاه بازتابی از عواطف، نیت‌ها و اندیشه‌های درون او هستند. به همین دلیل است که خجالت با سرخی صورت، ترس با رنگ پریدگی، و اندوه با سنگینی نگاه همراه است.
۲. اثر روح بر جسم تنها در سطح احساسات ساده باقی نمی‌ماند؛ بلکه در مسیر رشد اخلاقی و معنوی نیز خود را نشان می‌دهد. در قرآن آمده است:
«یُعرَفُ المُجرِمُونَ بِسیمَاهُم» — مجرمان از چهره‌هایشان شناخته می‌شوند.
و نیز:
«یَومَ تَبْیَضُّ وُجوهٌ و تَسوَدُّ وُجوهٌ» — روزی که چهره‌هایی سفید و چهره‌هایی سیاه می‌گردند.
این دو آیه بیانگر آن است که سیمای انسان بازتاب اعمال و باورهای اوست، چه در دنیا و چه در آخرت.
در حقیقت، ظاهر انسان، خواه‌ناخواه، صورتگر باطن اوست.
۳. در زندگی روزمره نیز این حقیقت قابل مشاهده است؛ شخص حسود، مضطرب یا ناآرام را می‌توان از رفتار و حالت چهره شناخت، حتی اگر کلامش بر خلاف آن باشد. انسان‌هایی که در صفای باطن رشد یافته‌اند، این نشانه‌ها را دقیق‌تر درک می‌کنند.
پیام‌های حکمت ۲۶ نهج البلاغه
- برای حفظ اسرار درون باید بر زبان و هیجانات خود مسلط بود. گفتار بی‌تأمل و رفتار ناشی از هیجان، پرده از نیات درونی برمی‌دارد.
- سکوت آگاهانه و آرامش درونی از نشانه‌های خردمندی است. کسی که بر احساسات خود چیره است، به سادگی راز دل خود یا دیگران را فاش نمی‌کند.
- چهره و گفتار هر انسان آیینه‌ی روح اوست؛ هر قدر درون انسان روشن‌تر باشد، سخنان و نگاه او نیز آرام‌تر و صادق‌تر جلوه می‌کند.
- در نهایت، این سخن امام علی(ع) یادآور می‌شود که «ظاهر، تجلی باطن است» و هیچ نیتی در عمیق‌ترین لایه‌های وجود پنهان نمی‌ماند.
قسمت دوم :
قسمت سوم :
مجله زندگی سالم / فایل صوتی شرح و ترجمه حکمت‌های نهج البلاغه
