حکمت بیستم و یکم نهج البلاغه : نکوهش ترس و حیای بیجا

حکمت 21 نهج البلاغه : نکوهش ترس و حیای بیجا ، ارزش ها و ضد ارزش ها (اخلاقى)

وَ قَالَ قُرِنَتِ الْهَيْبَةُ بِالْخَيْبَةِ وَ الْحَيَاءُ بِالْحِرْمَانِ وَ الْفُرْصَةُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ فَانْتَهِزُوا فُرَصَ الْخَيْرِ .

امام العالمین حضرت علی (ع) فرمودند:ترس (نابجا) با نا اميدى و شرم (کم رویی) با محروميت همراه است. و فرصت ها همچون ابرِ بهاری مى گذرند ، پس فرصت هاى نيك را غنيمت شماريد.

حکمت 21 نهج البلاغه : نکوهش ترس و حیای بیجا ، ارزش ها و ضد ارزش ها (اخلاقى)

امام (ع) در این حکمت خاص به 3 نکته ظریف اشاره می کنند:

1- ترس؛ که دو نوع است.

اول «ترس بجا» که پسندیده و خوب است

مثل: ترس از خطرِ سرعت زیاد در هنگام رانندگی، ترس از حمله حیوانات وحشی، ترس از عذاب الهی.

دوم «ترس نابجا» که مذموم و نکوهیده است و ناشی از نادانی، عقاید خرافی، سوء تربیت مربیان و والدین، ضعف و عدم مقاومت در برابر مشکلات، توهم بی اساس و استرس های درونی است.

مثل: ترس و فرار از کارهای پر منفعت، اما مشکل و پر دردسر، (که باعث از دست رفتن موقعیت های طلایی و ترقی می شود)، ترس بیهوده از اداره کردن زندگی، (که موجب تنهایی انسان می شود)، ترس نابجا از جنگ و شکست (که به شجاعت لطمه می‌زند) ترس و توهم خیالی از تاریکی و…

2- حیا (کم رویی) که دو معنا دارد.

حیای ارزشمند؛ که انسان را از هر گونه تخلف و کار های قبیح، زشت، گناه و تمام آنچه که در تضاد با عرف و شرع و انسانیت است، باز دارد.
حیای ضد ارزش؛ که انسان را از یاد گیری علوم مختلف و دانش و کنجکاوی مفید از مطالبی که نمی داند، باز می‌دارد یا احقاق حق، نزد قاضی، که این حیا انسان را گرفتار انزوا و محرومیت می کند.

در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) می خوانیم؛

الْحَیَاءُ حَیَاءَانِ حَیَاءُ عَقْل وَحَیَاءُ حُمْق فَحَیَاءُ الْعَقْلِ هُوَ الْعِلْمُ وَحَیَاءُ الْحُمْقِ هُوَ الْجَهْلُ; شرم و حیا دو گونه است حیاى عاقلانه و حیاى احمقانه; حیاى عاقلانه از علم سرچشمه مى گیرد و حیاى احمقانه از جهل»

3- فرصت های زود گذر؛

منظور از فرصت، آماده شدن تمام مقدمات کار های نیک و پسندیده،

مثلا: شخصی استعداد ویژه ای در زمینه ورزشی را داراست، فرم و آمادگی خوب بدنی، هوش لازم، زمین تمرین مناسب، مربی کارآزموده و با تجربه، امکانات مالی مناسب، زمان لازم، و استعداد فراوان خدادادی، اما آن شخص بنا به هر دلیلی این فرصت عالی و مناسب را از دست می دهد و چون واژه (فرصت) ترکیبی از عوامل مختلف است، کافی است یکی از شرایط لازم، خراب شود تا کل این فرصت عالی و برنامه خوب، تباه و از دستش برود.

فایل صوتی قسمت اول از حکمت 21 نهج البلاغه :

فایل صوتی قسمت دوم  :

فایل صوتی قسمت سوم :

فایل صوتی قسمت چهارم :

فایل صوتی قسمت پنجم :

فایل صوتی قسمت ششم:

فایل صوتی قسمت هفتم:

فایل صوتی قسمت هشتم:

مجله زندگی سالم / فایل صوتی شرح و ترجمه حکمت های نهج البلاغه