جنگ چهره زنانه ندارد سوتلانا الکساندرونا الکسیویچ

جنگ چهره زنانه ندارد سوتلانا الکساندرونا الکسیویچ

سوتلانا آلکساندرونا الکسیویچ روزنامه نگار حرفه­ای بلاروسی است که این کتاب را در شصت و هشت سالگی نوشت و این نگاه مستندنگاری و بی­پرده سخن­گویی برآمده از شغل به او کمک کرد تا برای اولین بار جایزه­ی نوبل در سال 2015 به اثری ناداستان تعلق بگیرد. کودکی الکسیویچ در مرور خاطرات جنگ با انسان­هایی که همیشه درباره­ی مرگ حرف می­زنند گذشت، در مدسه آموخت که مرگ را دوست داشته باشد و کتاب­های جنگی بخواند. کتاب، جنگ را از نگاه زنانی که مسلسل­چی،فرمانده ادوات ضد هوایی، خلبان، مین­روب و تک تیرانداز هستند با چاشنی هق­هق و فضای احساسی کاملا متفاوت تعریف میکند. نویسنده کتابش را با نقاشی پرتره که بسیار به وسواس احتیاج دارد تشبیه و آن را قابل رقابت با آثار کلاسیک می­داند. او می­گوید: “درباره­ی جنگ نمی­نویسم، بلکه درباره­ی انسان جنگ می­نویسم. تاریخ جنگ را توصیف نمی­کنم بلکه تاریخ احساسات را روایت می­کنم. برای من احساسات یعنی واقعیت.”

مردانی که روایت زنانه­ی جنگ را می­شنوند اولین جمله­ای که می­گویند این است: زنان داستان سرهم می­کنند!!! اما جنگ زنانه بسیار ترسناک­تر از جنگ مردانه است. زنان قابلیت دیدن آنچه بر مردان پوشیده است را دارند. زن برای زندگی بخشیدن پا به جهان گذاشته و طبیعتا کشتن برای او دشوارتر اشت. کتاب داستان­های متفاوت و یکسانی را تعریف می­کند.

جنگ چهره زنانه ندارد سوتلانا الکساندرونا الکسیویچ

زنانی که برای کشورشان، برای همراهی دوستانشان و گاهی برای عشق اما همه با اصرار خود پا به میدان جنگ می­­­­ گذارند و در عرض سه روز به یک نظامی تبدیل می­شوند، نمره­ی تک تیراندازی بهتر از مردان می­گیرند و در نهایت چاره­ای جز کشتن ندارند حتی اگر فرزند تازه به دنیا آمده­شان باشد. کتاب روایت وحشتناک­ترین صحنه­های انسانی در جنگ جهانی دوم از زبان زنانی است که در روزهای قحطی تاپاله­ی اسب می­خورند، کهنه­ی نوزاد خود را با حرارت صورتشان خشک می­کنند، برای اولین بار در جنگ عادت­ماهیانه می­شوند، عاشق می­شوند، سقط می­کنند، هر روز فرزند خود را ترک می­کنند و امیدی به دیدن دوباره­ی او ندارند، دو فشنگ برای لحظه­ی اسارت برای خود کنار می­گذارند، نیروهای خودی خائن را به رگبار می­بندند، آنقدر لباس­های یخ زده می­شویند که ناخن­هایشان می­افتد و حالا روبه­رو­ی روزنامه نگار می­نشینند و این طور می­گویند:” من هنوز نمی­تونم فیله­ی مرغ رو ببرم، حالم به هم می­خوره.” کتاب البته نمایش تناقضی انکار نشدنی نیز هست. زنان نظامی که در هر جایی جز خط مقدم احساس حقارت می­کنند و در جنگ نگران خوش اندامی خود هستند، زنانگی را فراموش می­کنند و نمی­کنند. ” می­ترسیدم وقتی من و بکشن با قیافه و سرو وضع زشت روی زمین بیفتم، صورتم و با دست موقع بمبارون می­پوشوندم تا آسیب نبینه.”” موقع گرفتن مدال سعی می­کردم زیبا باشم، ابروهامو رنگ می­زدم.”” من خواننده بودم، مواظب صدام بودم که خراب نشه.”” دوست داشتم وسط گیلاس­های وحشی یا شقایق­های وحشی و آبی رنگ سطح مرداب بمیرم نه وسط باتلاق.” شنیدن جملاتی از این دست نویسنده را وادار به اعتراف می­کند. ” فکر می­کردم زندگی زنانه در جنگ ممکن نیست. تقریبا ممنوع است.

جنگ چهره زنانه ندارد سوتلانا الکساندرونا الکسیویچ

اما اشتباه می­کردم. خیلی زود، در همان دیدارهای اولم با آن­ها متوجه شدم که زن­ها از هر چه سخن بگویند، حتی از مرگ همواره زیبایی را به­خاطر می­آورند، زیبایی بخش غیر قابل انهدام وجودشان بود.” غالب این زنان حالا بعد از گذشت چهل سال اصرار می­کنند که کسی شنونده­ی خاطرات نگفته­شان باشد. شگفت­آور است. حافظه­ی زنانه جزئیات را به خاطر می­آورد. در پایان مصاحبات، الکسیویچ هزاران متر نوار ضبط شده و صدها کاست در اختیار دارد که گاهی فقط صدای گریه و شیون هستند. زنانی که حالا کلکسیونی از مدال­های جنگی دارند، پیش از بیست سالگی مدال شجاعت گرفته­اند، موهایشان از همان زمان سفید شده، پس از جنگ با چشمان یک پیرزن به دنیا نگاه کرده­اندو در مرور خاطراتشان آنقدر گریه می­کنند که نویسنده با اورژانس تماس می­گیرد.

کتاب، حس پرسه زدن در دفتر خاطرات یک قهرمان را دارد بی­اجازه شاید… به همان اندازه سرشار از هیجان. در کنار هم قرار گرفتن نویسنده­ی زن و قهرمانان زن چهره­ای زنانه از جنگ می­سازد و این زنانگی در فصل پایانی کتاب با عنوان” نیاز به سرباز بود اما من می­خواستم زیبا هم بمانم” اوج می­گیرد. کتاب را می­بندم و بقیه­ی کتاب­های نویسنده را به لیست کتاب­های باید بخوانم اضافه می­کنم…

جنگ چهره زنانه ندارد سوتلانا الکساندرونا الکسیویچ

نویسنده ریحانه نعمتی