تدابير طب سنتي براي فصل تابستان
فصل تابستان تا چند روز دیگر فرا می‌رسد. این فصل مانند فصول دیگر غذاها و پرهیزهای مخصوص خود را دارد.
سبك زندگي افراد در فصول مختلف متفاوت است و غذاهايي كه فرد در فصول مختلف مي‌خورد بايد متفاوت باشد وگرنه بيمار خواهد شد. حتي حالت خواب و ميزان فعاليت‌هاي بدني و… نيز بايد تفاوت داشته باشد.
كاهش بوي بد بدن
كاهش بوي بد بدن با اصلاح تغذيه ارتباط دارد. همان طور كه ذكر شد در طب سنتي بهترين خوراك‌هاي تابستانه خوراك‌هايي است كه ضمن برخورداري از اعتدال و لطافت و سبكي، طبع سرد و‌تر داشته و نيز غلبه بر صفرا باشند تا بتوانند محيط داخلي بدن را در حالت تعادل نگه دارند. در تابستان همه اخلاط به ويژه خلط صفرا برانگيخته مي‌شوند و توليد آن نسبت به ديگر فصول سال افزايش مي‌يابد، بنابراين آسايش بدن و دوري از گرما و در خانه خنك نشستن از ديگر توصيه‌هاي حكما براي تابستان است. همان طور كه اشاره شد ورزش و حركت خود باعث ايجاد گرمي در بدن مي‌شود و اين گرمي كه به طبع فصل ياري مي‌رساند محرك اخلاط به ويژه خلط صفراست و مي‌تواند به سوء مزاج منجر شود.
براي كاهش بوي بد بدن در تابستان بايد از هر نوع خوردني و آشاميدني گرم و خشك پرهيز كرد. شربت سكنجبين، ليمو، غوره، هندوانه يا آب آن، آبغوره و ميوه‌هاي‌تر (ترش و شيرين) مانند آلو و آلبالو و گيلاس را مي‌توان به افراد توصيه كرد. برخي افراد هم از زاج سفيد استفاده مي‌كنند اما بايد بدانيد كه استفاده نادرست از زاج سفيد در زير بغل مي‌تواند باعث سوختگي پوست شود.
پرهيز‌هاي غذايي
در فصل تابستان از نظر غذا، بايد بدانيم از چه مواد غذايي پرهيز كنيم. توجه داشته باشيد كه در طب سنتي پرهيز بر درمان مقدم است و آغاز كار حفظ سلامتي و درمان بيماري‌ها پرهيز است، به اين صورت كه از مصرف مواد غذايي مضر پرهيز شود.
در فصل تابستان افراد با مزاج گرم و خشك، بيشتر در معرض آسيب هستند، زيرا به دليل گرم و خشك بودن مزاج اين افراد و همچنين فصل تابستان، احتمال خطر در اين افراد بيشتر است؛ بنابراين در اين فصل بايد از تمام خوردني‌ها و نوشيدني‌هايي كه حرارت بدن را بالا مي‌برند و باعث خشكي مي‌شوند، پرهيز كرد، مخصوصاً مواد غذايي تند از قبيل فلفل و زنجبيل، دارچين، زعفران، سس‌هاي تند، خردل، سبزيجات تند مانند سير، پياز، ترخون، نعناع، تره، شاهي، شويد و… در نتيجه بايد از غذاهاي پخته ساده بدون ادويه‌جات استفاده شود.
اين افراد بايد در مصرف نمك و غذاهاي شور و تنقلات مانند چيپس شور، آجيل شور و… در فصل تابستان احتياط نمايند. مثلاً در صورت مصرف بادام يا فندق، از انواع خام آن و به مقدار كم استفاده كنند. اكثر مغزها مزاج گرم و خشك دارند و همه افراد به ويژه كساني كه مزاج گرم و خشك دارند، نبايد در مصرف آن زياده‌روي كنند.
سرخ كردن، بو دادن و تفت دادن باعث گرم و خشك شدن مزاج مي‌شوند، بنابراين نبايد در مصرف غذاهاي تهيه‌شده به اين روش‌ها زياده‌روي شود.
در مورد شيريني‌ها نيز به همين ترتيب است، چون پايه مزاج اين مواد هم گرم است، بنابراين نبايد در مصرف شيريني‌ها، شكلات‌ها و حتي شيريني‌های طبيعي مانند عسل، كشمش، مويز و ميوه‌هاي شيرين مانند انجير، نارگيل، موز، خربزه، آناناس و… در فصل تابستان زياده‌روي شود.
گوشت‌هاي قرمز مخصوصاً به دليل داشتن گرما و حرارت زياد بايد كمتر مصرف شوند. به ويژه گوشت پرندگاني مانند كبك و بلدرچين كه گرماي بسيار زيادي نسبت به گوشت گوسفند دارند و همچنين گوشت شتر هم به دليل گرماي زياد نبايد زياد مصرف شوند.
از مصرف غذاهايي مانند فسنجان، گردو و كنجد نيز به دليل گرم بودن مزاجشان بايد در اين فصل پرهيز شود.
مواد غذايي مفيد
توصيه مي‌شود در فصل تابستان از خنكي‌جات (مانند آب‌دوغ خيار، ماست، خيار و كمي نان، سبزيجات خنك مانند خيار، كاهو، كدو خورشتي (سبز)، گشنيز، اسفناج، ماست و اسفناج) استفاده شود.
توصيه مي‌شود نوع غذاهايي كه در تابستان مصرف مي‌شوند، پختني و آب‌پز باشد و غذاها كباب يا سرخ نشوند. مصرف غذاهايي مانند آش، سوپ، خورش سبزيجات كه سبزي آنها سرخ نشده باشد، حبوبات آن كم بوده، مقدار زيادي گوشت نداشته باشند، كمي ترش باشند مثلاً با غوره، آبغوره، آبليمو، ليمو و نارنج تهيه‌شده باشند مخصوصاً سوپ جو و آش جو (به دليل خنك بودن) بسيار مفيد بوده و از بهترين غذاها براي رفع عطش و حرارت بدن هستند.
مصرف مركبات و ميوه‌جات ميخوش يا ملس (بين ترش و شيرين) مانند زرشك و آب زرشك، شاه‌توت، تمشك، سيب ترش، آلبالو، گوجه‌سبز، انار، هلو، زردآلو، هندوانه و گريپ‌فروت بسيار مفيد است.
مصرف سالادها در اين فصل بسيار توصيه مي‌شود، زيرا معمولاً مزاج‌هاي سرد و‌تر دارند (كاهو، خيار، آبليمو و…).
خوردن ترشيجات در اين فصل مفيد است، به شرط اينكه ترشي خيلي تند نشده باشد كه در اين صورت، حرارت آنها بالا مي‌رود.
مصرف كافي آب، لبنيات مانند دوغ و ماست مفيد است.
مصرف گوشت‌هاي سفيد نسبت به گوشت‌هاي قرمز در اين فصل مناسب‌تر است. گوشت‌هاي سفيد (مانند مرغ و ماهي) گرماي كمتري دارند، مخصوصاً ماهي كه با داشتن مزاج سرد و‌تر، براي اين فصل بسيار مناسب است به شرطي كه خيلي سرخ نشده و ادويه‌جات تند نيز خيلي به آن اضافه نشود.
كات
بايد توجه داشت كه افراد با مزاج سرد، در مصرف اين مواد غذايي مفيد ذكرشده، حتي در فصل تابستان، زياده‌روي نكنند.
در اين فصل بايد گرسنگي و تشنگي را سريع برطرف كرد، زيرا به دليل حرارت فصل و مزاج، ممكن است معده در صورت خالي ماندن آسيب ببيند.
در اين فصل بايد استراحت بيشتري داشت تا مزاج خنك شود.
استحمام كردن، دوش آب خنك، شنا كردن در آب روان با رعايت‌هاي مربوطه، پوشيدن لباس‌هاي خنك نخي و ورزش‌هاي سالني كه زير آفتاب نباشند در فصل تابستان مفيد است، ولي در انجام ورزش‌هاي گرم و خشك مانند فوتبال، دويدن و… مخصوصاً طي روز و زير آفتاب يا فضاي باز نبايد در اين فصل زياده‌روي شود.
ناهار بايد در اين فصل كم و سبك باشد، چون وسط روز هوا بسيار گرم و قوه هاضمه ضعيف است و در نتيجه غذاي وسط روز نبايد سنگين باشد.
در اين فصل بايد كلاً از غذاهاي با هضم راحت مانند ماهي‌هاي كوچك، جوجه، مرغ و… استفاده شود.
مصرف آب داغ و توقف در زير نور خورشيد نيز در فصل تابستان مضر است.
هشت صبح
