تئاتر باید واحد درسی شود / گفت وگو با دکتر حسن دولت آبادی استاد دانشگاه
تئاتر باید واحد درسی شود / گفت وگو با دکتر حسن دولت آبادی استاد دانشگاه
تئاتر باید واحد درسی شود / گفت وگو با دکتر حسن دولت آبادی استاد دانشگاه
دکتر حسن دولت آبادی متولد 1335 ساری است. او فعالیتهای هنری را به عنوان بازیگر از سال 1350 آغاز کرد و حاصل این فعالیت چهل و شش ساله؛ بازیگری در تئاتر، رادیو تلویزیون و سینما؛ نگارش 240 نمایشنامه در 58 جلد؛ تولید 64 تئاتر است.
بخش دیگری از فعالیتهای ایشان شامل؛ تدریس از سال 1360 در مقاطع مختلف کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد است. مدیریت هنری، داوری جشنوارههای مختلف استانی، ملی و بینالمللی، نگارش و چاپ مقالات متعدد تخصصی، ارائه اثر در جشنوارههای مختلف داخلی و خارجی، ضبط دو تله تئاتر در سیمای فارس و مازندران، ارائه و اجرای چند طرح ملی موفق، ارائه مقاله در خارج از کشور، سیزده بار تقدیر از جمله به عنوان یکی از مشاهیر مازندران و …است. با این استاد فرهیخته گفت وگویی انجام دادهایم که در ادامه میخوانیم:
تئاتر باید واحد درسی شود / گفت وگو با دکتر حسن دولت آبادی استاد دانشگاه
***وضعیت تئاتر کودک در دوران حاضر چگونه است؟
از دو منظر کمی و کیفی میتوان به این سؤال پاسخ داد. به جهت کمی تعداد تئاترهایی که اجرا میشود و تعداد نمایشنامههایی که نوشته میشود، آثاری که چاپ میشود و نیز مراکزی که به تئاتر کودک توجه دارند و به تولید و اجرایش مبادرت میورزند، گسترش یافته و رو به افزایش است. ولی از جهت کیفی متاسفانه توجه بسیار کم و نگران کننده است. علت، توجه به درآمد زایی است. بسیاری از والدین به تئاتر برای فرزندانشان مثل لباس آنها اهمیت میدهند؛ اما تعداد آثار خوبی که نصیب آنها میشود، کم است و مهمتر، آثاری است که به فرزندانشان آسیب روحی میزنند و نیز بد آموز است. ترس یکی از مهمترین عوامل آسیب رسان به روح کودکان است. والدینی که کودک خود را به سالن تئاتر یا دیدن فیلمهای سینمایی به ظاهر ویژه کودکان میبرند توقع دارند تمام پیش بینیهای لازم انجام شود که متاسفانه چنین نیست.
تئاتر باید واحد درسی شود / گفت وگو با دکتر حسن دولت آبادی استاد دانشگاه
***نظرتان در مورد سینمای کودک چیست؟
از جمله فیلمهای سینمایی نامناسب برای کودکان شهر موشهای 1 و 2 است، که بسیار بد آموز و ترسناک است. ترویج دروغ و تحقیر شعور والدین، تحقیر ماموران قانون، نفهم جلوه دادن والدین و عاقل قلمداد کردن فقط یک موش کور منزوی ساکن در معدن از ویژگیهای این فیلم است. پناه بردن به کودک فرزند دشمن آن هم بدون استدلال لازم از موارد مهم بد آموزی برای کودک است. دو گربه وحشتناک و درشتتر از عروسکها با آن لباس و گریم و حرکات، مصداق بارز امکان ترسناک بودن برای کودکان است. در تئاترهای به اصطلاح کودکانه نیز چنین است.
*** چندین مجموعه نمایشنامه مربوط به گروههای سنی کودک و نوجوان به چاپ رساندهاید. این ایده چگونه به ذهنتان رسید؟ این مجموعهها چه بازتابی در سطح کشور داشته است؟
پنج کتابی تاکنون نوشتم که فقط دو کتاب مجموعه نمایشنامههای بزرگسالان و بقیه برای کودکان و نوجوانان است. دو مجموعه خاص از کتابهایم چهل جلد نمایشنامههای آسان برای اجرا در کلاس و درس و صحنه تئاتر است که ده جلدش را نشر قطره و سی جلدش را نشر سوره مهر چاپ کرده است. در هر جلد، پنج نمایشنامه است و هر نمایشنامه دارای چهار بخش ضمیمه است که شامل تحلیل اشخاص، معرفی تم اثر برای کارگردانی عروسکی و کارگردانی غیر عروسکی است. به این ترتیب یک معلم و دانش آموز ناآشنا با تئاتر میتواند این آثار را برای اجرا تولید کند. این آثار با پیشفرض نبودن امکانات، سالن، و کارگردان نا آشنا با تولید تئاتردر مدارس ایران یا در خانهها نوشته شده است. علاوه بر این به تفکیک بر روی هر جلد مقطع سنی مربوط به مهد کودک و ابتدایی، دوره اول دبیرستان، دوره دوم دبیرستان نوشته شده است. همچنین دقت لازم برای رعایت همه اصول اخلاقی و آموزشی و نیازهای کودک امروز و بزرگسال آینده لحاظ شده است. به همین دلیل است که مدارس کشور استقبال بسیاری از این آثار عمل آورده. علاوه بر این در جشنوارههای داخل کشور و نیز برای شرکت در جشنوارههای خارج از کشور در سطح وسیع از این آثار استفاده میشود و بارها از اینجانب تجلیل شده است. این مجموعه رسما مورد تأیید آموزش و پرورش و کانون پرورش فکری قرار گرفته است.
تئاتر باید واحد درسی شود / گفت وگو با دکتر حسن دولت آبادی استاد دانشگاه
***وضعیت آموزش تئاتر در مدارس را چگونه تحلیل میکنید؟
مدتی عضو شورای هنر وزارت آموزش و پرورش بودهام و با پیگیریهایی که به عمل آوردم تصویب شد تئاتر، واحد درسی آموزش و پرورش شود؛ اما در نهایت عملیاتی نشد ولی جای شکرش باقی است که مقرر شد در لابه لای برخی کتب درسی، طرحهای نمایشی مرتبط با موضوعات درسی گنجانیده شود. متاسفانه اهمیت تئاتر برای پرورش کودکان مورد شناسایی مسئولان مورد نظر قرار نگرفته است. به همین دلیل است که در بزرگسالان عارضههای بسیاری را شاهد هستیم. عارضههایی که سعی میشود به کمک نیروهای انتظامی مهارش کنند.
تئاتر باید واحد درسی شود / گفت وگو با دکتر حسن دولت آبادی استاد دانشگاه
***چه پیشنهادی برای ارتقاء وضعیت هنری مدارس دارید؟
تئاتر باید واحد درسی شود. این امر در جهان پیشرفته متداول است و با وجود امکانات تکنولوژیک گوناگون کشورهایی که متوجه اهمیت موضوع هستند به تئاتر در مدارس توجه ای ویژه میکنند. آنها میدانند که توجه به بازی از کودکی تا بزرگسالی اهمیت دارد.
*سالهاست که در تلویزیون برنامه کلاه قرمزی پخش میشود. به نظر میرسد این برنامه مخاطب فراوانی دارد. جای چنین برنامههایی در تلویزیون خالی است. از حیث رویکرد آموزشی و تربیتی این برنامه را چگونه ارزیابی میکنید؟
تئاتر باید واحد درسی شود / گفت وگو با دکتر حسن دولت آبادی استاد دانشگاه
کلاه قرمزی را باید به دو بخش تقسیم کرد. روزگاری کلاه قرمزی ویژه کودکان ساخته میشد و شاهد موفقیتش هم بودیم. به ویژه کاراکتر کلاه قرمزی میتوانست به الگویی ملی و جهانی در عرصه عروسک و کاراکتر نمایشی کودک بدل شود که بنا به دلایلی این اتفاق رخ نداد. دوره دوم تولید مجموعههای کلاه قرمزی جدید است که اصلا برای کودکان نیست. تولید کنندگان و مسئولان سیما هم این را به خوبی میدانند و برای همین این برنامه را دیروقت پخش میکنند. چون رضایت والدین ملاک است نه کودکان. چون بد آموزی های فاحشی در این مجموعه مشاهده میشود.
***در این رابطه پیشنهادتان چیست؟
پیشنهاد خاص من افزودن روانشناس تربیتی و آموزش کودکان و نوجوانان به مجموعه ناظرین بر تولید تئاتر و فیلم و مجموعههای تلویزیونی کودکان و نوجوانان است. کاری که من به عنوان طرح ابتکاری در جشنوارههایی که دبیر و مسئول آن بودم اعمال کردم و نیز در آثاری که برای تولید نظارت میکنم بر آن پافشاری میکنم. پیشنهاد دیگرم ایجاد رشته خاص تئاتر کودکان و نوجوان در دانشگاههای تئاتری است.
تئاتر باید واحد درسی شود / گفت وگو با دکتر حسن دولت آبادی استاد دانشگاه
***از برنامههای آتی و کتابهای جدیدتان چه خبر؟
دو کتاب ” تربیت به کمک نمایش و تئاتر در خانه و مراکز آموزشی و تربیتی و ” تربیت به کمک داستان در خانه و مراکز آموزشی و تربیتی ” نوشتم که در نمایشگاه بین المللی کتاب در سال 96 در بیست اردیبهشت در غرفه سوره مهر رونمایی میشود.
***و سخن آخر؟
کودک کم میداند؛ اما نفهم نیست. ما نیز زمانی نمیدانستیم و به مرور زمان به آگاهی امروز دست یافتیم و هر روز بیشتر از قبل میآموزیم؛ اما کودکان امتیاز و برتری خاص نسبت به بزرگسالان دارند و آن قدرت و سرعت دریافت مطالب توسط آنان است. از منظری دیگر کودک با بازی عجین است و بخش مهمی از آموزههای او از طریق بازی به ویژه بازیهای نمایشی حاصل میشود و او را برای بزرگسالی آماده میکند. این امکان فرصتی مغتنم را برای تربیت کودک و نوجوان فراهم میسازد. نکته مهم دیگر نیاز همه انسانها به ویژه کودکان و نوجوانان به نوازش است. نکتهای که “اریک برن ” روانشناس اتریشی به آن باور دارد و اشاره میکند و تاکید میکند این نیاز در همه سنین وجود دارد و فقط شکل و نوع آن تغییر میکند. بنابر این کودک نیز نیازمند نوازش است و این نوازش به نوع لمسی آن محدود نمیشود. یکی از جلوههای نوازش برای کودک (خودنمایاندن و مورد توجه قرار گرفتن است) که امری بدیهی است و اگر در خردسالی به درستی تأمین نشود در بزرگسالی به شکلی انحرافی از جمله در پوشش و آرایش یا ارتکاب جرائم گوناگون حتی جرائم فاحش بروز مییابد و جامعه را دچار عارضههای مخرب مینماید و هزینههای سنگینی بر جامعه تحمیل میکند. تئاتر یکی از بهترین امکانات برای خودنمایاندن اصولی و منطقی است. کودکی که به عنوان بازیگر در صحنه حاضر میشود و در پایان مورد تشویق قرار میگیرد؛ از طریق نمایش، نوازش میشود و بخش مهمی از نیاز طبیعی او تأمین میشود. تئاتر امتیازات و کاربردهای اثربخش دیگری هم دارد که بسیار گسترده و فراگیر است.
تئاتر باید واحد درسی شود / گفت وگو با دکتر حسن دولت آبادی استاد دانشگاه
نویسنده : رضا مهدوی هزاوه