به صفرا کم توجه نباشیم
شناسایی عوامل ایجاد سنگ کیسه صفرا
کیسه صفرا، کیسهای کوچک است که صفرای تولیدشده در کبد در آن نگهداری میشود. این کیسه در زیر کبد قرارگرفته و در پاسخ به غذایی که ما میخوریم، مخصوصاً غذاهای پرچرب، مقداری صفرا را از طریق مجاری صفراوی به داخل روده کوچک میریزد و نقش بسیار مهمی در هضم و جذب چربیهای غذایی بر عهده دارد. این عضو از بدن تا وقتی کارش را درست انجام میدهد، کسی متوجه حضور آن نمیشود و به آن اهمیت نمیدهد. خیلی وقتها همین کمتوجهیها به کیسه صفرا و خواستههای اوست که با دردهای شدید، ناراحتی خود را اظهار میکند. آنوقت است که دیگر زندگی فرد مختل شده و تمام حواسش به همین کیسه صفرا جمع میشود. به عبارتی کیسه صفرا اندامی کوچک و بیآزار است که باعث ناراحتی و بیماری خاصی در فرد نمیشود، مگر زمانی که مشکل خاصی آزادسازی صفرا از آن را کاهش دهد و یا مجاری را مسدود کند. عوامل متعددی وجود دارند که میتوانند منجر به ایجاد این مشکلات کیسه صفرا شوند. ازجمله عواملی که باعث بروز این مشکلات در کیسه صفرا میشود سنگ کیسه صفرا است. درباره علائم این بیماری و درمان آن گفتوگویی انجامشده است با دکتر محسن شریفی، فوق تخصص گوارش که در ادامه میخوانید.
درباره شیوع و انواع سنگهای صفراوی توضیح دهید.
در مطالعات جوامع غربی شیوع سنگهای صفراوی حدود ۱۰-۲۰ درصد گزارش شده است و شایعترین آنها سنگهای کلسترولی و در درجه بعد سنگهای پیجویی کردنمانی یا رنگدانهای است.
فاکتورهای خطرساز جهت تشکیل سنگهای کلسترولی کدماند؟
سن بالای ۴۰، جنسیت مؤنث، نژاد و قومیت، چاقی یا کاهش سریع وزن و رژیمهای سخت جهت کاهش وزن بدن و چند زایی و حاملگی مکرر و بیحرکتی و افزایش تری گلیسیریدهای خون ازجمله عوامل خطرساز هستند. رژیمهای پرکربوهیدرات و کم فیبر و با پروتئینهای گیاهی کم، شانس ایجاد سنگ را افزایش میدهند. عامل دیگر مستعد کننده داروها هستند مثل داروهای پروژسترون، داروهای ضدبارداری و استروژن.
لجن صفراوی و اهمیت آن چیست؟
رسوبات کلسترول یا کلسیم بیلیروبینات میتواند خود را به شکل لجن صفراوی نشان دهد که بعداً در صورت تراکم میتواند به شکل سنگ درآید. اهمیت لجن در این است که نسبت به سنگ شانس حرکت آن به داخل مجاری و احتمال ایجاد التهاب لوزالمعده بیشتر از سنگهای درشت است، لذا ما همیشه از سنگهای ریز بیشتر از سنگهای درشت نگران میشویم.
سنگهای صفراوی با چه علائمی ظاهر میشوند؟
اکثراً سنگها بدون علامت و بدون درد هستند و نیاز به جراحی ندارند فقط باید علل زمینهساز برطرف شود، درصورتیکه سنگ حرکت کرده و داخل مجرا شود و دهانه مجرای لوزالمعده را مسدود نماید باعث التهاب لوزالمعده شده و درد شدید طاقتفرسا ایجاد میکند که بیمار را به بیمارستان میکشاند، شروع درد معمولاً ناگهانی و به دنبال غذا خوردن حادث میشود.
بهترین روش تشخیصی سنگهای صفراوی چیست؟
سونوگرافی در شرایط ناشتا با حساسیت و اختصاصیت بیشتر از ۹۰ درصد بهترین روش تشخیصی است.
درباره روشهای درمانی سنگهای صفراوی توضیح دهید.
در موارد بدون علامت معمولاً جراحی توصیه نمیشود مگر رسوبات کلسیمی در دیواره کیسه صفرا مشاهده شود یا اینکه همزمان پولیپ صفراوی وجود داشته باشد. درباره درمان دارویی هم باید گفت این نوع درمان میتواند در بیمارانی که شرایط ذیل را دارند مؤثر واقع شود که البته آنهم صد در صد نیست و میتواند بیاثر باشد. افرادیکه فقط یک سنگ دارند و اندازه سنگ زیر یک سانتیمتر است میتوانند تحت درمان دارویی قرار گیرند. در این افراد پس از درمان احتمال عود نیز وجود دارد.
لادن سلطانی