نکات روزانه حقوقی

بارداری در ازدواج موقت

قانون در مورد بارداری در ازدواج موقت چه میگوید ؟

ازدواج موقت، ازدواجی است که بر خلاف ازدواج دائم برای مدت مشخصی بر آن صیغه عقد جاری می شود ، در این نوع از ازدواج که ماهیت آن با ازدواج دائم متفاوت است، هدف نه تشکیل خانواده بلکه رفع نیازهای جنسی طرفین در مواقع ضروری است.

حکم قانونی بارداری در ازدواج موقت چیست ؟

از این رو افراد خواهان تشکیل خانواده باید ازدواج دائم کنند ، از آنجا که ازدواج موقت همواره به صورت پنهانی و بیشتر توسط افراد متاهل صورت می پذیرد ، لذا چنین ازدواجی در دفاتر ثبت ازدواج و شناسنامه ها ثبت نمی گردد و در صورت بارداری در ازدواج موقت مسائل مشکلات فراوانی برای مادر و فرزند ایجاد خواهد شد .

اگر فرزندی از ازدواج موقت حاصل گردد ، این فرزند از نظر حقوقی هیچ گونه تفاوتی با فرزند حاصل از ازدواج دائم ندارد و باید حقوق او پرداخت گردد

همان طور که نفقه و مراقبت از فرزند حاصل از ازدواج دائم بر عهده ی پدر است ، پدر باید از کودک خود که حاصل از ازدواج موقت است ، مراقبت کرده و نفقه ی او را پرداخت نماید .

بارداری در ازدواج موقت

اگر چه ثبت نشدن ازدواج موقت ، غیر قانونی نبوده و مجازاتی ندارد اما در مواردی که زن باردار شود ، جهت تعیین هویت فرزند متولد شده ، قانون حمایت از خانواده مرد را مجبور به ثبت ازدواج موقت کرده است .

این مسئله در ماده ۲۱ قانون جدید حمایت از خانواده چنین آمده است ؛ در جهت استواری روابط خانوادگی ، مطابق با نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران ، ازدواج دائم مبنای تشکیل خانواده است و مورد حمایت قرار دارد و ازدواج موقت با تابعیت از قوانین شرعی و مدنی در مواردی چون ؛ باردار شدن زن ، توافق زوجین و شرط ضمن عقد ثبت آن الزامی خواهد بود .

عدم ثبت ازدواج موقت و بارداری

در صورت عدم ثبت ازدواج موقت و بارداری در ازدواج موقت ، اثبات نسب فرزند به پدر مشکل خواهد بود و ممکن است که مرد زیر بار نرفته و مشکلات حیثیتی و حقوقی بسیاری برای زن ایجاد گردد .

مطابق با ماده ی ۱۲۵۸ قانون مدنی ، زن جهت اثبات دعوی نسب فرزند به پدر ، باید ۵ دلیل را دارا باشد ؛ اقرار ، اسناد کتبی ، شهادت ، امارت و قسم ، لذا در این راستا اگر ازدواج موقت ثبت نشده باشد ، اسناد کتبی که از ۵ دلیل اثبات هر دعوی هستند ، موجود نبوده و اثبات نسب فرزند به پدر با مشکل مواجه می شود .

حضانت فرزند در ازدواج موقت

مطابق با ماده ی ۱۱۶۸ قانون مدنی ، نگهداری از فرزندان تکلیف والدین بوده و هزینه های آنان برعهده پدر خانواده است .

هنگامی که زنی در ازدواج موقت باردار شد این فرزند مشروع و حلال می باشد ، اگر چه مدت عقد پایان یابد ، بهتر است که جهت بهره مندی فرزند از محبت پدر و مادر ، مدت عقد برای چند سال تمدید گردد .

در صورت عدم تمدید زمان ازدواج موقت ، مرد تنها موظف به پرداخت نفقه ی فرزند خواهد بود و زن هیچ گونه حقی نخواهد داشت .

ازدواج موقت هیچ گونه حق و حقوقی را برای زن ایجاد نمی کند :

مطابق با ماده ی ۱۱۵۸ قانون مدنی طفل متولد شده در زمان زوجیت به شرطی که از تاریخ نزدیکی تا زمان تولد کمتر از ۶ ماه و بیشتر از ۱۰ ماه نگذشته باشد ، متعلق به شوهر است ، لذا در صورت انکار مرد ، زن می تواند به دادگاه مراجعه نماید و درخواست زوجیت داده تا نسب فرزند به پدر اثبات گردد .

تعیین مدت ازدواج موقت

متعه (صیغه) شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با ازدواج دارد. مهم‌ترین ویژگی آن تعیین مدتی است که با اتمام آن ازدواج بدون نیاز به طلاق به پایان می‌رسد.

این مدت حداقل و حداکثری ندارد اما برخی معتقدند در صورتی که مدت ازدواج موقت از طول عمر معمول انسان فراتر باشد ازدواج به دائم تبدیل می‌شود.

مدت عقد را می‌توان تمدید کرد، هم‌چنین مرد می‌تواند از ادامهٔ آن صرف‌نظر کرده و به اصطلاح مدت باقی‌مانده را بذل کند و زوجیت را به پایان برساند یا طرفین می‌توانند پس از پایان مدت آن را به ازدواج دائم تبدیل کنند.

شرایط عاقد در ازدواج یا صیغه موقت

ماده‌ ۱۰۶۴ قانون‌ مدنی‌ عاقد باید عاقل‌ و بالغ‌ و قاصد باشد

عاقد به‌ کسی‌ گفته‌ می شود که‌ صیغه‌ عقد ازدواج‌ را جاری می سازد و کسی که‌ صیغه‌ را جاری‌ می سازد باید دارای سه‌ ویژگی باشد:

  • عاقل‌ باشد: کسی‌ که‌ صیغه‌ عقد ازدواج‌ موقت‌ را جاری‌ می‌سازد باید عاقل‌ باشد، پس‌ اگر شخص‌ دیوانه‌، صیغه‌ عقد را جاری‌ سازد عقد باطل‌ است‌.
  • بالغ‌ باشد: کسی‌ که‌ صیغه‌ عقد ازدواج‌ موقت‌ را می‌خواند باید بالغ‌ باشد. به‌ استناد تبصره‌ ۱ ماده‌ ۱۲۱۰ قانون‌ مدنی‌ سن‌ بلوغ‌ در پسر پانزده‌ سال‌ تمام‌ قمری و در دختر نه‌ سال‌ تمام‌ قمری است‌. بنابراین‌ چنانچه‌ طفل‌صغیری صیغه‌ را جاری سازد عقد باطل‌ است‌.
  • قاصد باشد: یعنی‌ قصدش‌ از جاری کردن‌ صیغه‌ ازدواج‌ موقت‌ این‌ باشد که‌ در مدت‌ معین‌، پیمان‌ زناشویی را منعقد می‌نماید. بنابراین‌ اگر شخصی از روی مزاح‌ و یا در حال‌ مستی، صیغه‌ عقد را جاری سازد این‌ عقد باطل‌ است‌.

در نتیجه‌ کسی که‌ صیغه‌ عقد ازدواج‌ موقت‌ را جاری می نماید، چه‌ برای خودش‌ چه‌ به‌ وکالت‌ از طرف‌ زوجین‌ یا از طرف‌ یکی از زوجین‌ یا ولی‌ یکی‌ از زوجین‌، باید دارای‌ شرایط مذکور در ماده‌ ۱۰۶۴ قانون مدنی باشد.

لذا اگر دختر و پسری که‌ نابالغ‌ هستند یا عاقل‌ نیستند و یا قصد نداشته‌ باشند، صیغه‌ عقد ازدواج‌ موقت‌ را جاری نمایند، این‌ عقد باطل‌ است‌.

تعیین مهریه در ازدواج موقت

در ازدواج موقت نیز مثل ازدواج دائم بایستی مهریه ای تعیین گردد و مقدار آن بسته به توافق طرفین است، اما برخلاف ازدواج دائم که تعیین مهریه را می‌توان به بعد از ازدواج موکول کرد یا اصولاً توافقی بر آن نکرد، در ازدواج موقت عدم تعیین مهریه در زمان عقد موجب باطل شدن قرارداد می‌شود.

در نکاح دائم عدم وجود مهر یا ذکر نشدن مهر جایز است، اما در نکاح منقطع، عدم وجود مهر موجب بطلان عقد می‌شود. قانون بر وجود و مشخص بودن مهریه‌ی زن در ازدواج موقت تاکید فراوان کرده و مطابق مواد ۱۰۹۵ تا ۱۰۹۸ قانون مدنی ترتیباتی داده که مهریه‌ی زن در ازدواج موقت به هر ترتیب به وی تسلیم شود.

زن پس از جاری شدن عقد مالک مهر می‌شود و اتفاقاتی چون فوت زن در زمان ازدواج، عدم نزدیکی شوهر با وی تا اتمام مدت عقد و بخشیدن زمان عقد از طرف شوهر مهر را ساقط نمی‌کند.

در صورت عدم نزدیکی در زمان ازدواج٬ شوهر موظف به پرداخت نصف مهر است. اما در صورت امتناع همسر از پرداخت مهر، درخواست الزام وی از دادگاه مشروط بر اثبات وجود نکاح منقطع خواهد بود.

در مواردی که زوجین خود یا توسط عاقدین فاقد دفتر صیغه را جاری می‌کنند و مدرک کتبی معتبر بر آن نزد زوجه موجود نیست، این اثبات کاری دشوار است.

نکته دیگر این‌ که پرداخت مهریه در صیغه حتی در صورت عدم نزدیکی نیز بر مرد واجب است.

یعنی درصورتی‌ که طرفین مدت نکاح موقت را یک سال تعیین کنند و در این مدت بین آن‌ها نزدیکی صورت نگیرد مرد باید کل مهریه را به زن بپردازد.

اما در صورتی‌ که مرد با زن خود در ازدواج موقت نزدیکی نداشته باشد و مدت نیز به پایان نرسیده باشد و مرد مدت باقیمانده را بذل نماید می‌بایست نصف مهریه را پرداخت نماید.

ارث در نکاح منقطع

در ازدواج موقت ارث وجود ندارد. بنابر این با فوت هر یک از طرفین، طرف مقابل از او ارثی نمی‌برد. البته اگر صیغه منجر به تولد فرزند شود آن فرزند از پدر و مادر خود ارث می‌برد.

در مورد وضعیت ارث در ازدواج موقت اختلاف نظر زیادی وجود دارد و چهار دیدگاه متفاوت مطرح است.

  • زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند مگر اینکه در هنگام عقد شرط توارث کنند. با توجه به اصل «المسلمون عند شروطهم» و برخی احادیث هم آن را تأیید کرده‌اند. این نظر را شیخ طوسی، محقق حلی، شهید اول و شهید ثانی داشته‌اند.
  • زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند و شرط توارث هم باطل است. با توجه به اینکه ارث یک حکم شرعی است و اثبات آن به دلیل نیاز دارد. برخی احادیث هم از این دیدگاه پشتیبانی می‌کند. اکثر فقهای متأخر این نظر را داشته‌اند و برخی این را نظر مشهور دانسته‌اند.
  • زن و شوهر از یکدیگر ارث می‌برند مگر این که شرط عدم توارث کنند. شریف مرتضی این نظر را داشته‌است.
  • زن و شوهر از یکدیگر ارث می‌برند و شرط عدم توارث هم باطل است.

در قانون مدنی ایران با توجه به مادهٔ ۹۴۰ قانون مدنی که گفته « زوجین که زوجیت آن‌ها دائم بوده و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می‌برند.» مشخص می‌شود که در ازدواج موقت ارث وجود ندارد اما این‌ که آیا می‌توان شرط ضمن عقد توارث را کرد مشخص نیست.

برخی حقوق‌دانان چنین شرطی را با توجه به اصل صحت صحیح ولی برخی سکوت قانون را به معنی نبود این امکان می‌دانند و تغییر در مقررات ارث را با توجه به اینکه به منافع افراد دیگر و مصلحت اجتماعی مربوط است از طریق قرارداد ممکن نمی‌دانند.

لذا مفهوم ماده فوق آن است که در نکاح منقطع، زوجین از هم ارث نمی‌برند.

فرزندان حاصل از ازدواج موقت، مشروط بر ثبت شدن قانونی و محضری ازدواج، حقوقی درست همانند فرزندان حاصل از ازدواج دائم دارند، یعنی فرزندان مشروع پدر شناخته می‌شوند، پدر موظف به دادن نفقه و نگهداری آنان است و از پدر ارث می‌برند.

اما مساله این‌جا است که با توجه به عدم ثبت ازدواج موقت در محضر در اکثر موارد، جاری شدن صیغه‌ی آن توسط زوجین یا عاقدان گم‌نام و فاقد دفتر، اثبات نسب برای فرزند حاصل از ازدواج موقت بسیار مشکل و اکثرا غیرممکن خواهد بود.

در حال حاضر به وفور شاهد بی‌شناسنامه ماندن این فرزندان یا تضییع حقوق آنان مانند ارث هستیم.

منبع : مجله اینترنتی دلگرم

همچنین بخوانید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا