انواع زانوی پرانتزی و درمان

انواع زانوی پرانتزی، علت بوجود آمدن و درمان زانوی پرانتزی | دکتر حسین اکبری اقدم، فلوشیپ جراحی زانو در گفتگو با زندگی سالم پاسخ داد:

زانوی پرانتزی درمان قطعی دارد؟

بارها دیده می شوند افرادی که عضو مهم بدنشان یعنی زانو شکلی شبیه پرانتز یا کمان دارند که وقتی دو پا در کنار هم قرار می گیرند این حالت کاملا آشکار است. این اختلال نه تنها در برخی کودکان حتی در افراد بزگسال هم وجود دارد. برای آگاهی بیشتر در مورد اختلال زانوی پرانتزی ، پیشگیری و درمان این بیماری دکتر حسین اکبری اقدم،فلوشیپ جراحی زانو و عضوهیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان توضیحاتی را در این بخش از سایت مجله زندگی سالم ارائه کرده است که در ادامه می خوانید:

به چه شکل زانویی پرانتزی گفته می شود؟

زانوی پرانتزی یا ژنو وارُم هنگامی اطلاق می شود که فرد وقتی می ایستد و پاها را کنار هم قرار می دهد زانو ها به همدیگر نمی چسبند و به سمت بیرون قوس دارند.

اختلال زانوی پرانتزی به چند دسته تقسیم می شود؟شرح دهید.

سه دسته زانوی پرانتزی داریم

دسته اول فیزیولوژیک یا طبیعی در نظر گرفته می شود.

کودکان در دو سال اول زندگی زانوی پرانتزی دارند که در اغلب موارد روند نرمالی دارد و بعد از دو سالگی از بین می رود.

دسته دوم نوع بیمار گونه یا پاتولوژیک است.اگر زانوی پرانتزی در کودکان به جای رو به بهبود به تدریج بیشتر شود یا پرانتزی یک زانو از زانوی دیگر بیشتر باشد باید به موارد بیمارگونه زانوی پرانتزی توجه کرد که در سنین کودکی بیماریهایی نظیر کمبود ویتامین D و بیماری بلانت (که اغلب در کودکان چاق رخ می دهد) را باید در نظر داشت بنابراین پیشگیری از کمبود ویتامین D باید در کودکان جدی گرفته شود.

نوع دیگری از زانوی پرانتزی در سنین بالاتر اتفاق می افتد و در اثر ساییدگی غضروف یک سمت و ایجاد آرتروز در قسمت داخلی زانو یا آسیب های رباط های سمت خارج زانو ، پای پرانتزی ایجاد یا پرانتزی قبلی بدتر می شود.

نوع سوم زانوی پرانتزی ، نوع سرشتی است که به شکل ژنتیکی در برخی اقوام دیده می شود. اغلب موارد زانوی پرانتزی در دوران نوجوانی و جوانی در این دسته قرار می گیرند که البته بیماری به حساب نمی آید و سرشتی است.

اختلال زانوی پرانتزی چه محدودیتهایی برای فرد به وجود می آورد؟

موارد زانوی پرانتزی بیمارگونه یا پاتولوژیک و موارد شدید سرشتی ممکن است برای بیمار اختلال در راه رفتن و درد در زانو ایجاد کند.مثلا بیمار با آرتروز قسمت داخل زانو و زانوی پرانتزی با درد قسمت داخلی زانو مراجعه می کند یا کودک مبتلا به راشیتیسم در راه رفتن دچار لنگش و ناتوانی هایی می شود.

آیا برای درمان نوع سرشتی این اختلال جراحی توصیه می شود؟

باید توجه داشت تا کنون مطالعات علمی ثابت نکردند که زانوی پرانتزی سرشتی به سمت بیماری و ایجاد آرتروز پیش برود بنابراین جراحان زانو و ارتوپد ها اغلب برای موارد زانوی پرانتزی نوع سرشتی جراحی توصیه نمی کنند.

درباره نحوه اندازه گیری اختلال زانوی پرانتزی توضیح دهید.

زانوی پرانتزی به دو روش اندازه گیری می شود. روش اول از طریق معاینه بالینی و اندازه گیری فاصله دو زانو از هم. وقتی فرد در حال ایستاده پاها را کنار هم قرار می دهد که اگر زانوها از هم فاصله داشته باشند زانوی پرانتزی است و اگر بیش از ده سانتیمتر باشد نوع شدید در نظر گرفته می شود.

روش دیگر اندازه گیری با گرفتن عکس رادیولوژی است که اندازه دقیق زاویه پرانتزی را نشان می دهد.

چگونه می توان از پدید آمدن اختلال پرانتزی پیشگیری کرد؟

پیشگیری از زانوی پرانتزی در نوع پاتولوژیک اطفال توجه ویژه به تامین ویتامین D و در سایر موارد، تشخیص زودهنگام و به دنبال آن انجام روش های ساده درمانی است.

باتوجه به دسته بندی انواع زانوی پرانتزی چه درمان هایی برای هریک از آنها موثر واقع می شود؟

درمان زانوی پرانتزی

بسته به نوع آن انجام می شود. بطوریکه در نوع فیزیولوژیک یا طبیعی ، فقط پیگیری لازم است و نیاز به درمان خاصی نیست.
در نوع بیمارگونه اختلال در کودکان ، هدف اول پیشگیری است اما در صورت ایجاد اختلال با انجام عمل جراحی کوچک و تنظیم رشد در صفحه رشد می توان در سنینی که هنوز کودک در حال رشد است و تا زمانیکه صفحات رشد باز است یعنی در دختران تا ۱۴ سالگی و پسران تا ۱۶ سالگی، زانوی پرانتزی را اصلاح کرد.

به عنوان مثال، در کودک ۱۲ ساله که دچار زانوی پرانتزی است اول از نظر کمبود ویتامین D و دیگر علل متابولیک بررسی و اصلاح انجام می شود که جراحی و تنظیم رشد صفحات رشد در جهت مناسب می تواند در درمان این اختلال موثر باشد.

اما در دیگر موارد بیمارگونه زانوی پرانتزی بعد از بلوغ اصلاح پرانتزی فقط با جراحی وشکستن استخوان(استئوتومی) و صاف کردن زانو ها امکان پذیر است و روشهای دیگر مثل دارو یا زانو بند و … بی تاثیر می باشد. به عنوان مثال، درخانم ۴۵ ساله ای که دچار زانوی پرانتزی همچنین درد و آرتروز قسمت داخلی زانو است با شکستن استخوان (استئوتومی) و صاف کردن زانو فشار وزن بدن بر قسمت داخلی زانو کمتر شده و درد بیمار کاهش می یابد.

اما در یک پسر ۲۰ ساله با زانوی پرانتزی که بیماری زمینه ای دیگری ندارد این مدل اختلال نوع سرشتی زانوی پرانتزی است. اغلب جراحان ارتوپدی و زانو این موارد را جراحی نمی کنند اما برخی بر این اعتقادند اگر پرانتزی، شدید باشد (فاصله بیش از ده سانتیمتر بین زانو ها در حالت ایستاده) می توان با جراحی اصلاح کرد.

چه ورزشها و حرکات اصلاحی برای این نوع بیماران توصیه می شود؟

ورزشهای منظم و قدرت بدنی مناسب با کاهش احتمال آرتروز قسمت داخلی زانو احتمال زانوی پرانتزی ناشی از آرتروز را کاهش می دهد.

اما حرکات ورزشی یا بریس و دارو در درمان اغلب زانو های پرانتزی بی تاثیر هستند.

چه موقع کار به جراحی می کشد و آیا احتمال برگشت زانو به حالت قبل از عمل وجود دارد؟

توجه به این موضوع است که گاهی حالت زانوی پرانتزی با ناهنجاری چرخشی در اندام تحتانی همراه است در این حالت وقتی فرد در حالت ایستاده پاها را پیش هم قرار می دهد کشکک ها به سمت داخل چرخیده اند وجود همزمان جزء چرخشی و جزء پرانتزی در برخی بیماران باید توجه شود چون در این‌‌ بیماران بعد از استئوتومی صافی کامل بدست نمی آید و قبل از جراحی باید این مورد را به بیمار گوشزد کرد.

کیمیا فرهنگ

بیشتر بخوانید : ویزیت رایگان و پاسخ به پرسش‌های پزشکی در زندگی سالم