چرا مصرف میوه و سبزیجات خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد؟
پژوهشی جدید نشان داده مصرف غذاهای ارگانیک ممکن است از خطر ابتلا به سرطان بکاهد؛ اما جزئیات مطالعه چیز دیگری نشان می‌دهند.
آفت‌کش‌ها، مهم‌ترین عامل خطرساز مرتبط با غذاها هستند. مردم نگران‌اند مواجهه با آفت‌کش‌های موجود در غذاها موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان در آن‌ها شود. در روده، این وضعیت کاملا مشخص است: وقتی غذاهایی مصرف می‌کنیم که آفت‌کش‌ها روی آن‌ها استفاده شده‌اند، ما نیز مقادیر بسیار کمی از این مواد شیمیایی را مصرف می‌کنیم و بسیاری از این ترکیبات به‌عنوان عوامل سرطان‌زای احتمالی شناخته شده‌اند. پس چگونه می‌شود مصرف بیشتر آفت‌کش‌ها موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان نشود؟
البته، هنوز شواهد دردسترس کاملا با این نتیجه‌گیری به‌ظاهر آشکار مطابقت ندارند. برای مثال، در سال ۲۰۱۴ مطالعه‌ی ۱۰ ساله‌ای روی بیش از ۵۰۰،۰۰۰ زن بریتانیایی نشان می‌داد احتمال ابتلا به سرطان در افرادی که همیشه غذای ارگانیک مصرف می‌کردند با افرادی برابر بود که از این نوع رژیم غذایی پیروی نمی‌کردند.
بااین‌حال، امسال مطالعه‌ای فرانسوی منتشر شد که نتایج آن برخلاف پژوهش مذکور بود. پژوهشگران رژیم‌های غذایی حدود ۷۰،۰۰۰ نفر را تجزیه‌و‌تحلیل کردند و به این نتیجه رسیدند که مصرف بیشتر غذاهای ارگانیک با کاهش خطر ابتلا به سرطان همراه است. سرانجام، مطالعه‌ای آنچه را نشان داد که همه‌ی مردم از قبل می‌دانستند: خوردن غذاهای ارگانیک ممکن است خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد.
با تمام این‌ها، جزئیات این مطالعه حکایت دیگری می‌کنند. قبل از اینکه به این موضوع بپردازیم، اجازه دهید به باوری مرتبط اشاره کنیم: مصرف مقادیر بیشتر میوه و سبزیجات خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد.
براساس برنامه‌ی نظارت بر آفت‌کش‌های سازمان غذا و داروی آمریکا، از نظر مقدار مواجهه با آفت‌کش‌ها، میوه و سبزیجات غیرارگانیک بیشترین سهم را در رژیم غذایی دارند. پس، هرچه بیشتر میوه و سبزیجات غیرارگانیک مصرف کنید، احتمال مواجهه‌ی شما با آفت‌کش‌ها بیشتر می‌شود و این آفت‌کش‌ها موجب سرطان می‌شوند، درست است؟
باوجوداین، برخی از مطالعات نشان می‌دهند افرادی که مقدار بیشتری میوه و سبزی مصرف می‌کنند، شیوع سرطان در آن‌ها کمتر است، حتی اگر از میوه‌ها و سبزیجات معمولی استفاده کنند. برای مثال، در مطالعه‌ای طولانی‌مدت که روی حدود ۲۰۰،۰۰۰ زن انجام شد، نشان داده شد احتمال ابتلا به سرطان سینه در افرادی که در روز ۵ وعده یا بیشتر میوه و سبزی مصرف می‌کردند درمقایسه با افرادی که ۲.۵ وعده یا کمتر مصرف می‌کردند، ۱۰ درصد کمتر بود. ۱۰ درصد کاهش خطر مقدار نسبتا متوسطی است. در مطالعات دیگر، ارتباط ضعیفی بین مصرف میوه و سبزیجات و خطر ابتلا به سرطان مشاهده شده است. در مطالعاتی نیز اصلا ارتباطی مشاهده نشده است. این امر موجب تعجب بسیاری از افراد شده است.
درباره‌ی مواد فیتوشیمیایی ضدسرطانی موجود در میوه‌ها و سبزیجات بسیار صحبت می‌کنیم. شما هم حتما فکر می‌کنید اثرهای ضدسرطانی آن‌ها زیاد باشد؛ اما ارتباط بین مصرف میوه و سبزیجات و خطر بُروز سرطان شاید غیرمستقیم باشد. مصرف مقدار بیشتر میوه و سبزیجات ممکن است کمک کند وزنتان را در محدوده‌ی سالم‌تری حفظ کنید و این موضوع آشکارا با خطر ابتلا به سرطان ارتباط دارد. باوجود این، نکته‌ی مهم این است که اگر مواجهه با آفت‌کش‌ها موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان می‌شود، باید انتظار داشته باشیم شیوع سرطان در میان مردمی که مقادیر زیادی میوه و سبزیجات معمولی مصرف می‌کنند، بهدلیل مواجهه‌ی بیشتر آن‌ها با آفت‌کش‌ها بیشتر باشد. این درحالی است که به‌نظر نمی‌رسد چنین چیزی واقعا وجود داشته باشد.
درحالی‌که مصرف مقدار بیشتر میوه و سبزی ممکن است به‌اندازه‌ای که انتظار دارید، از خطر ابتلا به سرطان کم نکند، مصرف آن‌ها یقینا موجب افزایش بُروز سرطان نمی‌شود. حال، با درنظرگرفتن این موضوع به جزئیات مطالعه‌ی فرانسوی اشاره می‌کنیم.
خرید موادغذایی ارگانیک از مواجهه‌ی شما با آفت‌کش‌ها کم می‌کند؟
نویسندگان همچون بسیاری از مصرف‌کنندگان فرض کرده‌اند افرادی که مقادیر زیادی از غذاهای ارگانیک مصرف می‌کنند، بهدلیل مواجهه‌ی کمتر با باقی‌مانده‌های آفت‌کش‌ها ازنظر شیوع سرطان کمتر در خطر قرار دارند. برای آزمودن این فرضیه، پژوهشگران با سنجه‌ای به‌نام «امتیاز غذای ارگانیک» دست به‌کار شدند. برای محاسبه‌ی این سنجه، آن‌ها از شرکت‌کنندگان درباره‌ی دفعات مصرف ۱۶ گروه غذایی ارگانیک سؤال کردند. اگر معمولا یک گروه از غذاهای ارگانیک را مصرف می‌کنید، دو امتیاز می‌گیرید. مصرف گاه‌گاه غذاهای ارگانیک یک امتیاز دارد و اگر هیچ‌گاه غذای ارگانیک مصرف نمی‌کنید، امتیاز شما صفر خواهد شد. حالا، امتیاز برای تمام گروه‌های غذایی باهم ترکیب می‌شود تا نمره‌ای از صفر تا ۳۲ به‌دست آید.
البته در محاسبه‌ی امتیاز، تمام گروه‌های موادغذایی ارگانیک وزن برابری داشتند؛ ولی آن‌ها ازلحاظ بار آفت‌کش احتمالی معادل نیستند. برای مثال، دو گروه از ۱۶ گروه (محصولات لبنی و تخم‌مرغ) غذاهایی هستند که معمولا بقایای آفت‌کش تشخیص‌پذیر ندارند. پرسش درباره‌ی اینکه هر فرد چند بار به‌جای غذاهای سنّتی، غذاهای ارگانیک انتخاب می‌کند، حقیقتا چیزی درباره‌ی این موضوع نمی‌گوید که هر فرد چقدر از این غذاها مصرف می‌کند. برخی از گروه‌های غذاهای ارگانیک گروه‌هایی هستند که ممکن است در مقادیر کم گاهی اوقات مصرف شوند، مانند چاشنی‌های غذایی یا چای گیاهی یا مکمل‌های ویتامینی. گروه‌های دیگر، مانند نان و شیر، غذاهایی هستند که با فراوانی بیشتر و روزانه مصرف می‌شوند. چگونه می‌توان این گروه‌ها را در امتیاز غذای ارگانیک یکسان درنظرگرفت؟
اگر فقط نوشیدنی‌های ارگانیک و ویتامین‌های ارگانیک مصرف کنید؛ اما هرگز از میوه و سبزیجات ارگانیک استفاده نکنید، نمره‌ی شما مشابه نمره‌ی کسی است که فقط از میوه‌ها و سبزیجات ارگانیک، اما از مارمالادها و قهوه‌ی معمولی استفاده می‌کند.
نویسندگان مقاله قصد داشتند فرضیه‌ی خود بیازمایند. فرضیه‌ی آن‌ها عبارت بود از: کاهش مواجهه با آفت‌کش‌ها با کاهش خطر ابتلا به سرطان همراه است. بااین‌حال، امتیاز غذای ارگانیکی که آن‌ها تعریف کردند، معیار بسیار ضعیفی از مواجهه با آفت‌کش‌ها است. شاید افرادی که بیشتر غذاهای ارگانیک می‌خرند، به‌دلایل نامرتبط به آفت‌کش‌ها خطر سرطان کمتر تهدیدشان کند. نمرات بالا در امتیاز غذای ارگانیک شاید منعکس‌کننده‌ی درآمد بیشتر و آگاهی بیشتر از سلامت و نگرانی درباره‌ی غذا و سلامتی باشد که همه‌ی این‌ها به‌نوبه‌ی خود با دیگر عادات سالم در ارتباط هستند.
پژوهشگران این مقاله در عنوان خود به این موضوع اشاره کردند که خطر ابتلا به سرطان در افرادی که بیشترین امتیاز غذای ارگانیک را داشتند، درمقایسه با افرادی که حداقل امتیاز را گرفته بودند، ۲۵ درصد کمتر است.
باوجوداین، نگاهی دقیق به داده‌های این مطالعه نشان‌دهنده‌ی نتایج عجیبی است. اگر مصرف غذاهای ارگانیک یا مواجهه با آفت‌کش‌ها با خطر ابتلا به سرطان همراه باشد، انتظار دارید نوعی «اثر مقدار» را شاهد باشید: هرچه غذای ارگانیک بیشتری مصرف کنید، مقدار خطر کم خواهد شد.
البته، برای انواع خاصی از سرطان‌ها این درست بود. برای مثال، درباره‌ی سرطان پوست با افزایش امتیاز غذای ارگانیک، خطر ابتلا کم می‌شد. بااین‌حال، برای دیگر انواع سرطان نظیر سرطان کلورکتال و پروستات و سرطان سینه‌ی قبل از یائسگی، افرادی که امتیاز غذای ارگانیک متوسطی داشتند، در مقایسه با کسانی که امتیاز غذای ارگانیک کمی داشتند، در معرض خطر بیشتری قرار داشتند.
شاید عجیب‌ترین نکته، لنفوم غیرهاجکین باشد. خطر ابتلا به سرطان در افرادی که در بالاترین رده قرار داشتند با متوسط امتیاز غذای ارگانیک ۱۹، در مقایسه با افرادی که در پایین‌ترین رده حضور داشتند با امتیاز غذای ارگانیک کمتر از یک، ۸۶ درصد کمتر بود. باوجوداین، خطر ابتلا در کسانی که در گروه رده‌ی دوم قرار داشتند و میانگین نمره‌ی آن‌ها ۱۰ بود، در مقایسه با افرادی که امتیاز کمتر از یک داشتند، ۲۰ درصد بیشتر بود. این امر نشان می‌دهد یک جای کار می‌لنگد.
اگر به این موضوع توجه کنید که چگونه امتیاز غذای ارگانیک محاسبه شده، مشاهده‌ی چنین ارتباطی بین آن امتیاز و خطر ابتلا به سرطان دورازانتظار نیست. پرسش از مردم درباره‌ی اینکه چندبار نوشیدنی یا قهوه‌ی ارگانیک می‌خرند، راه مؤثری در زمینه‌ی ارزیابی میزان مواجهه‌ی آن‌ها با آفت‌کش‌های موجود در غذا نیست.
همچنین، این پژوهشگران یک امتیاز ساده را براساس ۶ گروه از غذاهایی محاسبه کردند که معرف منابع عمده‌ی مواجهه با آفت‌کش بود: میوه‌ها، سبزیجات، محصولات سویا، حبوبات، نان‌ها و غلات و آرد. متأسفانه نتایج این تجزیه‌و‌تحلیل ثانویه نیز همان‌قدر مشکل‌ساز بود: افرادی که امتیاز ارگانیک بیشتری داشتند (مواجهه‌ی کمتر با آفت‌کش‌ها)، خطر ابتلا به سرطان بیشتر تهدیدشان می‌کرد.
حرف آخر
با وجود هیاهویی که این مطالعه ایجاد کرده، این نتایج بعید است بتواند ارتباط حقیقی بین مصرف غذاهای ارگانیک و خطر ابتلا به سرطان را نشان دهد. مطمئن‌ترین پژوهش‌ها در‌این‌زمینه نشان داده‌اند مصرف مقدار زیادی میوه و سبزی (معمولی یا ارگانیک) اثر محافظت‌کننده‌ای دارد. البته، ممکن است دلایل قانع‌کننده‌ی دیگری نیز برای مصرف محصولات ارگانیک وجود داشته باشد، مانند کاهش مقدار آفت‌کش‌های مصنوعی که حیات‌وحش و کشاورزان با آن مواجه می‌شوند یا حمایت از کشاورزان محلی که محصولات ارگانیک پرورش می‌دهند.
به‌هر‌حال، اگر غذاهای ارگانیک همچون محصولات سنّتی در دسترس و ارزان و تازه باشند، آن‌ها را بخرید. یادتان باشد هرگز به‌خاطر ترس از آفت‌کش‌ها از مقدار مصرف میوه و سبزی خود کم نکنید. اگر هم درباره‌ی خطر ابتلا به سرطان نگران‌اید، بهتر است انرژی خود را بیشتر برای حفظ وزن ایده‌آل و رعایت سبک زندگی فعال صرف کنید.
مجله اینترنتی زندگی سالم
مریم صفدری
