برنامه دورهمی مهران مدیری از نظر جامعه شناسی
برنامه دورهمی مهران مدیری از نظر جامعه شناسی
دورهمی برنامه ای پر بیننده است که در برخی موارد “برابری جنسیتی” را دستمایه طنز قرار داده و نه تبعیض جنسیتی را و نمونه های زیادی در این برنامه و سایر برنامه های تلویزیونی وجود دارد که حاکی از سکسیسم و تحقیر زنان و مردان برابری خواه است. تمسخر رانندگی زنان، به سخره گرفتن درخواست حق طلاق برای زنان، پرسیدن چندین و چند باره سن زنان به سبک برنامه های لس آنجلسی و به سخره گرفتن تجرد زنان، ابراز تاسف و دلسوزی برای مردانی که همراه و همدل همسر خود هستند و … تنها نمونه هایی از این سکسیسم نهادینه شده در برنامه دورهمی است. نسل فردا سعی کرده در گفت و گو با یکی از فعالان مدنی به این مسئله بپردازد که مورد تمسخر قرار دادن برابری جنسیتی از طریق رسانه ها و مشخصا برنامه پرطرفداری نظیر “دورهمی” چه تاثیرات سویی را به لحاظ فردی و اجتماعی ایجاد خواهد کرد. بدین ترتیب با پری میربک، فعال مدنی و کارشناس ارشد مدیریت امور فرهنگی به گفت و گو نشسته ایم.
تاثیر تلویزیون بر شکل گیری سبک زندگی
او در ابتدا با اشاره به نقش رسانه ها و محصولات فرهنگی در شکل گیری سبک و فلسفه زندگی مردم، می گوید: خانواده‌های ما بیشتراوقات فاقد بضاعت لازم جهت تهیه اغلب کالاهای فرهنگی اند و هزینه استفاده از برخی فضاهای فرهنگی نیزبسیار زیاد است. این در حالی است که درکشور ما، هزینه استفاده از برنامه های تلویزیونی در قیاس با بسیاری از فضاهای فرهنگی پایین تر بوده و لذا ازمخاطبین بیشتری برخوردار است. به همین دلیل نمی توان از نقش برنامه های تلویزیونی بر الگوی زندگی، توقعات افراد به ویژه جوانان از والدین وجامعه، تعریف مفاهیمی چون وفاداری، اخلاص، صداقت درزندگی خانوادگی ونقش یا مسئولیت اجتماعی افراد به سادگی گذشت. پری میربک در ادامه توضیح می دهد که همیشه تأثیرمفاهیمی که در یک برنامه تلویزیونی ارائه شده و به نمایش در می آید به همان لحظه خلاصه نمی شود و ممکن است افراد درآینده میان آنچه که در واقعیت وجود دارد و آنچه که در این برنامه ها ارائه شده،پل بزنند. مطالعات نشان داده اند که تماشای برنامه حاوی خشونت کلامی و روانی درتلویزیون توسط کودکان، ممکن است سبب بی تفاوتی آنان در مقابل خشونت و قبول تدریجی خشونت به عنوان راه حلی برای مشکلات و تقلید رفتار یا گفتارخشن در زندگی واقعی آنان شود.برنامه دورهمی اگر چه در قالب طنز سعی دارد مخاطبین را برای لحظاتی از خستگی های روزانه جدا سازد، اما اگر این برنامه و سایر برنامه های طنز بدون کارشناسی های مقدماتی تولیدشوند، می توانند با توجه به طیف متنوع بینندگان، آسیب های فرهنگی و اجتماعی ایجاد کنند و به همان دلیل که فن آوری ها توانسته اند برنما و ظاهر بیرونی خانه ها و تغییر آنها اثربگذارند، به همان میزان نیز برمباحث و مسایل اخلاقی و اجتماعی مثل حریم خصوصی، امنیت اخلاقی و روابط بین اعضای خانواده تأثیرخواهندگذاشت .
خشونت روانی،شایع ترین خشونت علیه زنان
زنان در تمامی دنیا در معرض چهار نوع خشونت قرار دارند که میربک آن را این گونه شرح می دهد: خشونت های فیزیکی، اقتصادی، جنسی و روانی چهار نوع خشونت علیه زنان هستند که شایع ترین نوع خشونت علیه زنان، همان خشونت روانی است که در قالب استهزاء، دشنام و رفتارهای قلدرمآبانه‌ای که برای تحقیر زن صورت می پذیرد، خود را نشان می دهد.
طنزهای سکسیستی و بازتولید چرخه خشونت علیه زن
وی با تاکید بر اینکه این تأثیرگذاری درمورد کودکان و مردانی که با مردان زن ستیز آن برنامه تلویزیونی هم ذات پنداری می کنند نیز صدق می کند، یاد آور می شود: برخی از مردان هم تصور می کنند اگر به نگرش هایی با ویژگی زن ستیزانه روی نیاورند، در میان گروه و جامعه مردان از پذیرش کمتری برخوردار می‌شوند. کودکان نیز به دلیل عدم قدرت تمییز و تشخیص دنیای واقعی از تولیدات مجازی، با تماشای چنین برنامه های طنز زن ستیزانه ای تحت تاثیر آن قرار گرفته و در آینده چنین ادبیات و رفتاری را بازتولید خواهند کرد و این چرخه دربین نسل ها تداوم خواهدداشت .
گروه های مرجع، نیازمند پالایش فکری و رفتاری هستند
به گفته این فعال مدنی،خشونت کلامی و روانی علیه زن تنها در برنامه های طنز صدا و سیما وجود ندارد و بعضا در برنامه های کارتونی ، برنامه هایی که ظاهرا جنبه آموزشی داشته و بنا دارد سبک درست زندگی را به مخاطبین نشان دهد، حتی دربرخی سریال ها و فیلم‌های سینمایی نیز دیده می شود. او با تاکید بر اینکه برنامه های طنز با توجه به فراوانی بینندگانشان، اثر گذاری به مراتب بیشتری نسبت به سایر برنامه ها دارند، تصریح می کند: بسیاری از ورزشکاران و هنرمندان، درزندگی امروزی به الگوهای قابل اعتماد نسل جوان بدل شده اند و اگر این گروه های مرجع، پالایش فکری و رفتاری نشده باشند، علیرغم اینکه در بخش های تخصصی ازشایستگی های ارزنده ای برخوردارند، اما فاقد سطح مطلوب بینشی برای تولید و ارائه یک برنامه با مخاطب عام هستند. دربخش هایی از
برنامه های طنزدورهمی، متأسفانه دیده می شود که این عدم پالایش بینشی، سبب تحقیرزنان جامعه وابهام آفرینی درطرح مطالبات برحق زنان در زندگی امروزی می شود؛ درحالی که مادران الگوهای مؤثری برای اندیشه وعمل فرزندان خودهستند و به نوعی برای آنان ازمرجعیت برخوردارند ولازم است با تقویت خودباوری آنان و توانمندسازی شان، آنها را به الگوهای شایسته‌ای برای فرزندانشان وجامعه تبدیل کرد.
جسم و آرایش زن، دستمایه طنز قرار می گیرد و نه گفتمان او !
وی در ادامه به نسل فردا می گوید: مهران مدیری در بخشی ازیک برنامه دورهمی به بررسی افراط زنان دراستفاده از آرایش پرداخته و با خنده اشاره کرد که درخیابان شاهد راه رفتن کثیری از قطام ها هستیم و اگرباران ببارد، کثیری ازابوموسی اشعری‌ها،… فارغ از اهداف اولیه طرح چنین مسایلی در رسانه پربیننده تلویزیون ازسوی برنامه ریزان وبرنامه سازان، زنان در این توصیف به دو شخصیت تاریخی قابل نقد تشبیه شدند.
اگر قرار باشد تمامی زنان ما وقتی زیبارو هستند، قطام و وقتی باران آمد و آرایش آنها را پاک کرد، ابوموسی اشعری شوند، در واقع در این نوع نگرش جامعه زنان در یک نگاه دو آلیستی تنها در دو بخش طبقه بندی شده اند و سایر زنان توانمند و فعال جامعه ازمحاسبات گم شده اند. وی در تکمیل صحبت هایش افزود: اینگونه توهین ها یک افترای بزرگ به جامعه زنانی است که همپای مردان درتمامی صحنه‌های انقلاب و دفاع مقدس حضورداشتند و درخلق همه حماسه‌های سال‌های اخیر، مصداق بارزآگاهی و اراده بودند.
لزوم استفاده از مشاوران و کارشناسان پیش از تولید برنامه
این کارشناس فرهنگی ضمن پذیرش دشواری های تولید برنامه های زنده تلویزیونی،گفت: تولیدکنندگان برنامه‌های سینمایی، رادیویی وتلویزیونی برای اجتناب ازهرخطا در ارزیابی ورعایت حقوق سازمان ها، نهادها ویا کارکنان قوای نظامی وانتظامی، برای تدوین منطقی برنامه از چندین کارشناس و صاحبنظر خبره درآن حوزه برای مشاوره دعوت می کنند .این امرپسندیده، باید دربرنامه هایی که با مسایل تعلیم وتربیت، خانواده و نقش افراد دراین نهاد بنیادی اجتماع مربوط می شود نیز تعمیم داده شود.باتوجه به تأثیرعمیق محیط اجتماعی برشخصیت افراد و نقش اساسی جامعه جهانی ورسانه ها برتعلیم وتربیت، شایسته است تولیدکنندگان برنامه های پرمخاطب تلویزیونی، به نقش خود درانتقال فرهنگ، ارزش ها، هنجارها، شیوه سخن و…آگاهی عملی داشته وضمن برنامه ریزی و تولید برنامه های موجهی که شهروندان را از مراجعه به شبکه های ماهواره ای بی نیازمی کند،سعی کنند با بهره گیری ازنظر صاحبنظران حوزه تعلیم وتربیت، ازبهترین روش ها برای تولید و ارائه پیام های فرهنگی بهره گیرند .
