روز جهانی ایدز، راهنمای جامع ایدز، علائم و پیشگیری

بیماری ایدز یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی، یکی از جدی‌ترین چالش‌های بهداشتی قرن حاضر است. این مریضی ایدز بر اثر ویروس ایدز یا HIV (Human Immunodeficiency Virus) ایجاد می‌شود که به سلول‌های CD4 (سلول‌های T ایمنی بدن) حمله می‌کند. عامل بیماری ایدز این ویروس است که سیستم دفاعی بدن را تضعیف کرده و فرد را در برابر عفونت‌ها و سرطان‌ها آسیب‌پذیر می‌سازد.

همراه زندگی سالم باشید.

روز جهانی ایدز چه روزی است؟

۱ دسامبر (۱۰ آذر ۱۴۰۴)، روزی که سازمان بهداشت جهانی از سال ۱۹۸۸ برای افزایش آگاهی درباره علائم بیماری ایدز، راه های انتقال ایدز و پیشگیری اختصاص داده است. اولین موارد ایدز در ۱۹۸۱ در آمریکا گزارش شد و ویروس HIV در ۱۹۸۳ شناسایی گردید.

شعار روز جهانی ایدز ۲۰۲۵ “ عبور از موانع با پاسخ‌های نوآورانه به اچ آی وی “ است.

علائم ایدز: از علائم اولیه تا پیشرفته

 نشانه‌ها بسته به مراحل بیماری متفاوت‌اند و علائم ایدز در مردان و زنان مشابه است، هرچند علائم اچ ای وی در زنان ممکن است با عفونت‌های قارچی همراه باشد. علائم ایدز بعد از چند روز مشخص می‌شود و  معمولاً ۲ تا ۴ هفته پس از عفونت ظاهر می‌شوند.

مرحله اول: عفونت حاد (۲ تا ۶ هفته اولیه)

علائم اولیه ایدز شبیه آنفلوآنزا یا سرماخوردگی است:

• تب بالا
• خستگی شدید
• گلودرد
• سردرد
• بثورات پوستی ( دانه‌های قرمز و خارش‌دار روی تنه و صورت)
•  تورم غدد لنفاوی
•  آفت دهان
•  حالت تهوع، استفراغ، اسهال
•  درد عضلانی و تعریق شبانه

مرحله دوم: عفونت مزمن یا نهفتگی

راه‌های انتقال ایدز: ایدز چگونه منتقل می‌شود؟

 شایع‌ترین مسیرها عبارتند از:

• رابطه جنسی محافظت نشده (واژینال، مقعدی، دهانی با زخم): احتمال انتقال ایدز در اولین رابطه ۰.۰۸ تا ۱ درصد بسته به نوع رابطه.
• استفاده از سرنگ مشترک
• انتقال از مادر به کودک در بارداری، زایمان یا شیردهی (۲۵% بدون درمان).
• فرآورده‌های خونی آلوده

تشخیص ایدز: آزمایش ایدز و تست‌های سریع

تشخیص به‌ موقع HIV یا ایدز حیاتی است، زیرا این بیماری اغلب بدون علامت پیش می‌رود و تنها با تست ایدز یا آزمایش اچ آی وی قابل شناسایی است. در ادامه، به‌ صورت پیوسته به پرسش‌های رایج درباره روش‌های تشخیص، انواع تست‌ها، زمان‌بندی، هزینه‌ها و مراکز مراجعه پاسخ می‌دهیم تا اطلاعات جامعی در اختیار داشته باشید. ​

از کجا بفهمیم ایدز داریم؟

تنها راه مطمئن تست ایدز یا آزمایش اچ آی وی است، چرا که علائم اختصاصی نیستند و فرد ممکن است سال‌ها بدون نشانه بماند.

بدون آزمایش از کجا بفهمیم ایدز داریم؟

امکان‌پذیر نیست؛ علائمی مثل تب یا خستگی می‌تواند دلایل دیگری داشته باشد. چکاپ‌های جامع معمولاً تست HIV را شامل می‌شود و برای افراد پرخطر توصیه می‌گردد. ​

کیت تشخیص ایدز چیست و چگونه کار می‌کند؟

کیت تشخیص ایدز، کیت اچ ای وی یا کیت تست ایدز ابزارهای خانگی برای تست ایدز در خانه یا آزمایش ایدز در خانه هستند. این کیت‌ها با نمونه‌گیری ساده از خون انگشت، بزاق یا سرم کار می‌کنند و آنتی‌بادی‌های HIV را در ۱۵ تا ۲۰ دقیقه تشخیص می‌دهند. دقت آن‌ها بیش از ۹۹ درصد است و برندهایی مانند Abon یا OraQuick تأیید FDA دارند، با ارسال محرمانه و استفاده آسان در منزل.

رپید تست ایدز و سریع‌ترین آزمایش ایدز کدام است؟

رپید تست ایدز یا سریعترین آزمایش ایدز تست‌های سریع هستند که نتایج را در ۲۰ دقیقه اعلام می‌کنند و برای استفاده در خانه یا مراکز بهداشت ایده‌آل‌اند.

مناسب‌ترین زمان آزمایش ایدز چه زمانی است؟

مناسب ترین زمان آزمایش ایدز یا بهترین زمان برای آزمایش ۲ تا ۴ هفته پس از مواجهه با خطر (دوره پنجره) است، اما برای اطمینان کامل، آزمایش را در ۳ ماه تکرار کنید.

ازمایش ایدز بعد از چند روز مشخص می‌شود؟

نتایج تست‌های سریع در ۲۰ دقیقه و تست‌های آزمایشگاهی در ۱ تا ۳ روز آماده می‌شود.

جواب آزمایش ایدز چقدر طول میکشد؟

بسته به نوع تست، فوری یا چند روز طول می‌کشد. ​

هزینه آزمایش ایدز و هپاتیت در سال ۱۴۰۴ چقدر است؟

هزینه آزمایش ایدز و هپاتیت در سال ۱۴۰۴ حدود ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان است که بسته به نوع تست و مرکز متفاوت است. کیت‌های خانگی ارزان‌تر (۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان) بوده و در مراکز دولتی اغلب با پوشش بیمه ارائه می‌شود​

جواب آزمایش ایدز non reactive یعنی چه؟

به معنای منفی است؛ یعنی آنتی‌بادی یا آنتی‌ژن HIV در نمونه یافت نشده است. با این حال، در دوره پنجره ممکن است نتیجه کاذب منفی باشد، بنابراین تکرار آزمایش ضروری است. ​

درمان ایدز: آیا ایدز درمان دارد؟

درمان قطعی خیر، اما درمان ایدز با داروهای ضدویروسی (ART) ویروس را کنترل می‌کند. ویروس در DNA سلول‌ها مخفی می‌شود. درمان ایدز تا چند سال آینده با پیشرفت‌های ژنتیکی امیدوارکننده است.

پیشگیری از ایدز

• استفاده از کاندوم
•  اجتناب از سرنگ مشترک
•  ختنه
•  تست منظم،
• PrEP برای گروه‌های پرخطر
• و غربالگری مادران باردار

برای جلوگیری از ایدز چه بخوریم؟

غذاهای تقویت‌کننده ایمنی مانند میوه‌ها و سبزیجات. مشاوره ایدز از طریق مرکز مشاوره شبانه روزی ایدز، مشاوره آنلاین ایدز رایگان، مشاوره ۲۴ ساعته ایدز و پرسش و پاسخ ایدز در دسترس است​.

سوالات متدوال (FAQ)

علائم اولیه ایدز چیست و پس از چند روز مشخص می‌شود؟
علائم اولیه بیماری ایدز معمولاً ۲ تا ۴ هفته پس از تماس با ویروس HIV ظاهر می‌شوند و شبیه آنفلوآنزا هستند. این علائم شامل تب، خستگی شدید، گلودرد، تورم غدد لنفاوی، بثورات پوستی، تعریق شبانه، سردرد، زخم‌های دهانی یا تناسلی، حالت تهوع، استفراغ و اسهال می‌باشد.

بهترین زمان برای انجام آزمایش ایدز چه زمانی است؟
مناسب‌ترین زمان برای انجام آزمایش ایدز بعد از ۲ تا ۴ هفته پس از مواجهه با ویروس (دوره پنجره) است، اما در برخی مواقع انجام آزمایش مجدد بعد از ۳ ماه توصیه می‌شود تا از نتیجه قطعی مطمئن شد. آزمایش الایزا نسل چهارم یکی از سریع‌ترین و دقیق‌ترین تست‌ها است که قابلیت تشخیص آنتی‌ژن p24 را نیز دارد.

آیا ایدز از طریق بزاق دهان منتقل می‌شود؟
خیر، ویروس ایدز و HIV از طریق بزاق، اشک، عرق یا تماس‌های روزانه مانند بوسیدن، دست دادن یا استفاده مشترک از سرویس‌های بهداشتی منتقل نمی‌شود. ویروس برای انتقال باید از مایعات خاص بدن مانند خون، منی یا ترشحات واژینال وارد جریان خون شود.

درمان ایدز چیست و آیا درمان قطعی برای آن وجود دارد؟
در حال حاضر درمان قطعی برای ایدز وجود ندارد، اما درمان ضدویروسی (ART) می‌تواند سطح ویروس را کنترل کرده و سیستم ایمنی بدن را حفظ کند. شروع سریع درمان پس از تشخیص، عمر طولانی‌تر و زندگی سالم‌تری برای بیماران فراهم می‌کند. درمان در ۷۲ ساعت اولیه پس از مواجهه حاد (PEP) می‌تواند مانع از ابتلا به HIV شود.

چگونه می‌توان از ابتلا به بیماری ایدز پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از ابتلا به ایدز باید از رابطه جنسی محافظت شده (استفاده از کاندوم) بهره گرفت، از سرنگ مشترک استفاده نکرد، آزمایش‌های منظم برای HIV انجام داد و از انتقال خون آلوده جلوگیری کرد. همچنین، در دوران بارداری با مصرف داروهای ضدویروسی می‌توان انتقال ویروس از مادر به کودک را بسیار کاهش داد.