حکمت شانزدهم نهج البلاغه: اولویت تقدیر خدا بر تدبیر انسان + فایل صوتی

حکمت ۱۶ نهج البلاغه : اولویت تقدیر خدا بر تدبیر انسان ، شناخت جایگاه جبر و اختیار (اعتقادى ، معنوى)

متن عربی

وَ قَالَ تَذِلُّ الْأُمُورُ لِلْمَقَادِیرِ حَتَّى یَکُونَ الْحَتْفُ فِى التَّدْبِیرِ .

واژگان کلیدی

تَذِلُّ: رام و خاضع می‌شود

لِلْمَقَادِیر: در برابر قضا و قدر

حَتَّى یَکُونَ: تا جایی که، به گونه‌ای که

الْحَتْف: نابودی، مرگ

ترجمه

کارها آن‌چنان تابع و در اختیار قضا و قدر الهی هستند که گاه انسان در اوج تدبیر و دوراندیشی، درست به همان نقطه‌ای می‌رسد که سرنوشتش نابودی یا مرگ باشد.

چکیده مفاهیم حکمت ۱۶ نهج البلاغه

انسان هر اندازه اهل عقل و برنامه‌ریزی باشد، باز هم نمی‌تواند بر تقدیرات الهی غلبه کند. گاهی همان تدابیری که او با تلاش و امید فراوان برای موفقیت می‌چیند، نتیجه‌ای معکوس دارد و به شکست یا مرگ منجر می‌شود. این سخن امام(ع) نشان می‌دهد که آنچه در نهایت تحقق می‌یابد، همان است که خداوند مقدر کرده است، نه لزوماً آنچه انسان اراده کرده است.

نکته‌های حکمت شانزدهم نهج البلاغه

۱.وابستگی همه چیز به مشیت الهی

آنچه در عالم رخ می‌دهد، با اذن خداست. انسان تنها زمانی به نتیجه می‌رسد که اراده و تدبیرش با مشیت الهی هماهنگ باشد. نمونه روشن آن، نقشه‌های قریش برای نابودی پیامبر(ص) بود. آنان شبانه تصمیم به قتل حضرت گرفتند، اما تقدیر الهی چیز دیگری رقم زد. هجرت پیامبر به مدینه نه‌تنها مانع نابودی دعوت اسلامی نشد، بلکه سرآغاز گسترش جهانی اسلام شد.

۲.پرهیز از استقلال‌پنداری در عمل

قرآن می‌فرماید: «هرگز مگو فردا این کار را انجام می‌دهم، مگر اینکه اگر خدا بخواهد.» این آیه به ما می‌آموزد که هرچند انسان در انتخاب‌هایش آزاد است، اما هرگز نباید خود را مستقل از خواست خدا بداند.

پیام‌ها

۱.آرامش در برابر تقدیرات الهی

اگر یقین داریم که همه امور به دست خداست، پس اضطراب و نگرانیِ بیش از حد در تصمیم‌گیری‌ها معنا ندارد. وظیفه ما تدبیر و برنامه‌ریزی است و باقی را باید به خدا بسپاریم.

۲.مسؤولیت‌پذیری در کنار باور به قضا و قدر

نباید هر پیشامد تلخ را صرفاً به تقدیر الهی نسبت دهیم و مسؤولیت رفتارهای خود را نادیده بگیریم. بسیاری از آسیب‌ها نتیجه انتخاب‌های اشتباه و بی‌احتیاطی‌های ماست. بنابراین، اعتقاد به قضا و قدر نباید دستاویزی برای فرار از مسؤولیت شود.

۳.یاد خدا در ناکامی‌ها

زمانی که تمام تدابیر ظاهری را به کار برده‌ایم اما نتیجه بر خلاف خواست ما رقم می‌خورد، باید متوجه شویم که ما همه‌کاره این عالم نیستیم. این لحظه بهترین زمان برای بازگشت به خدا و تسلیم در برابر مشیت اوست.

فایل صوتی قسمت اول از حکمت ۱۶ نهج البلاغه :

فایل صوتی قسمت دوم  :

فایل صوتی قسمت سوم :

مجله زندگی سالم / فایل صوتی شرح و ترجمه حکمت‌های نهج البلاغه