حکمت پانزدهم نهج البلاغه: هرکسی درخور سرزنش نیست + فایل صوتی
حکمت 15 نهج البلاغه : هرکسی درخور سرزنش نیست ، روش برخورد با فريب خوردگان (اخلاقى ، اجتماعی)
امام علی(ع) فرمودند:
«مَا کُلُّ مَفْتُونٍ یُعَاتَبُ»
واژگان کلیدی
مفتون: گرفتار فتنه، بلا یا فریب‌خورده
یعاتب: سرزنش یا ملامت می‌شود
ترجمه
هر کسی که در دام فتنه یا بلایی افتاده باشد، سزاوار سرزنش نیست.
چکیده معنا
افتادن در ورطه‌ی بلا یا لغزش، امری ناخوشایند است؛ اما نباید هر فردی که دچار چنین شرایطی می‌شود را بی‌درنگ مقصر دانست. چه بسا انسان بدون اختیار یا با عوامل بیرونی به چنین وضعی کشیده شده باشد.
نکته‌های حکمت 15 نهج البلاغه
- زمینه تاریخی صدور سخن:
ابن‌ابی‌الحدید نقل می‌کند: هنگامی که امام علی(ع) آماده‌ی رویارویی با سپاه جمل می‌شدند، برخی افراد مانند سعد بن ابی‌وقاص و عبدالله بن عمر از همراهی با امام سر باز زدند و بهانه آوردند. امام(ع) در واکنش به این رفتار فرمود: «هر گرفتارِ فتنه‌ای، شایسته‌ی ملامت نیست.»
طبق روایت دکتر شهیدی، وقتی امام علت عدم حضورشان در میدان را پرسید، پاسخ دادند: «ما از خون‌ریزی مسلمانان بیم داریم.» امام(ع) پس از اطمینان از وفاداری آنان به بیعت، فرمودند: «به خانه‌هایتان بازگردید» و سپس این سخن را بر زبان آوردند. - برداشت‌های مختلف از حکمت:
– برداشت نخست: مقصود امام(ع) آن است که بهانه‌جویی این افراد چندان قابل سرزنش نیست و باید عذرشان پذیرفته شود.
– برداشت دوم: شاید حضرت منظور داشته‌اند که چنین اشخاصی قابلیت هدایت ندارند و ملامت بی‌فایده است.
– برداشت سوم: احتمال دارد امام(ع) می‌خواسته‌اند بفرمایند: اگر ما درگیر فتنه‌ای شدیم، سرزنش بر ما روا نیست، بلکه باید کسانی را سرزنش کرد که آتش فتنه را برافروخته‌اند.
پیام‌های حکمت پانزدهم نهج البلاغه
1. گرفتاری لزوماً به معنای تقصیر نیست. هر کسی که در معرض فتنه یا آسیب قرار گرفت، شایسته‌ی ملامت نیست؛ تنها آنهایی باید مورد انتقاد قرار گیرند که با علم و اختیار خویش به سمت خطا رفته‌اند.
2. بررسی شرایط ضروری است. پیش از هرگونه سرزنش، باید زمینه‌ها و عوامل بیرونی و درونی یک خطا بررسی شود.
3. مسئولیت اصلی بر دوش بانیان فتنه است. سرزنش و عتاب باید متوجه کسانی باشد که بذر فتنه و نفاق می‌کارند، نه کسانی که ناخواسته در آن گرفتار آمده‌اند.
فایل صوتی قسمت اول از حکمت 15 نهج البلاغه :
فایل صوتی قسمت دوم :
فایل صوتی قسمت سوم :
مجله زندگی سالم / فایل صوتی شرح و ترجمه حکمت‌های نهج البلاغه
