چهارشنبه سوری؛ چهارشنبه سوزی نیست / استباه نکنید
چهارشنبه سوری؛ چهارشنبه سوزی نیست / استباه نکنید
چهارشنبه سوری؛ چهارشنبه سوزی نیست / استباه نکنید
چهارشنبه سوری به چه معناست؟ سور در زبان وادبیات فارسی به معنای جشن، میهمانی ورنگ سرخ است و به تبع آن سور دادن به معنای مهمانی دادن و جشن گرفتن ذکر شده، شاید به همین اعتبار بتوان گفت: چهارشنبه سوری؛ یعنی سرخ و روشن کردن دل تاریک شب به واسطه شعله‌های آتش.
برپا کردن جشن و آیینی هزار ساله برای مردمی با فرهنگ وتمدن غنی؛ اما نحوه چگونه برپا شدن این رسم کهن، چالشی بزرگ وگاه ترسناک به نظر می‌رسد.
۱_ بررسی تاریخچه آیین چهارشنبه سوری
اینکه این جشن وسنت دقیقا از چه زمانی شکل گرفته، اسناد دقیقی در دست نیست؛ مگر اشاره‌ای در کتاب تاریخ بخارا تألیف ابوبکر محمد ابن جعفر نرشخی که اشاره می‌کند این مراسم در زمان منصوربن نوح سامانی در سده چهارم هجری قمری هم برگزار می‌شده است،
۲_ برش‌هایی از چگونگی برپایی چهارشنبه سوری در گذشته
عده‌ای بر این نظر و عقیده هستند که اولین بار چهارشنبه سوری زمانی اتفاق افتاد که عید نوروز در نیمه شب سه شنبه آغاز می‌شده وبه همین دلیل با روشن کردن آتش و روشنایی به استقبال نوروز می‌رفته‌اند،
چهارشنبه سوری؛ چهارشنبه سوزی نیست / استباه نکنید
برخی دیگر بر این عقیده‌اند که علت در خوش آمدگویی به نوبهاری است که قریب الوقوع می‌بوده به همین منظور بعد از خانه تکانی، بوته‌های خار وخاشاک توسط اعضای خانواده جمع آوری می‌شده و روی بام ها آتشی به فراخور فروزان وشعله ور در آخرین روز پنجه (پنج روز آخر سال) روشن می‌کرده‌اند.
در کنار این هیمه آتش مقداری گل فصلی و مورد و شمشاد قرار می‌دادند، در بامداد فردای جشن درگاه منزل را آب وجارو کرده و قدری آویشن معطر می‌پاشیدند.
در خصوص اینکه آیا از روی آتش می‌پریده‌اند یا به دلیل مقدس دانستن شعله‌های فروزان در زمان‌های گذشته شعرهایی برآن می‌خوانده‌اند یا خیر اختلاف نظر وجود دارد.
۳_رسم‌های موازی با مراسم چهارشنبه سوری
الف: فال گوش نشینی
برخی که برای فهمیدن خوب و بد بودن آینده‌شان عجله داشتند، بر سر کوی وبازار محل خود می‌نشستند و با گوش دادن به سخن رهگذران وعابران وتفعل به آن برای خود آینده‌ای خوب یا بد را در سال بعد تفسیر وتعبیر می‌کردند.
چهارشنبه سوری؛ چهارشنبه سوزی نیست / استباه نکنید
ب: قاشق زنی
بخش خوشمزه چهارشنبه سوری زمانی اتفاق می‌افتاد که کودکان والبته گاهی بزرگسالان با چادر سر کردن ومخفی کردن خود؛ با قاشق وکاسه فلزی به در خانه همسایگان رفته وطلب شیرینی یا آجیل ومشکل گشا می‌کردند،
ج: آجیل چهارشنبه سوری
بانوان به طور اخص، برای خیر وبرکت در سال جدید نذر آجیل هفت مغز می‌کردندکه معمولا با نقل قصه‌ای معروف به قصه خارکن در بین خویشان ودوستان حاضر پخش می‌شده است.
د: کوزه شکنی
این بخش نه چندان اقتصادی، توسط بانوان تهرانی بیشتر انجام می‌شده؛ به نحوی که کوزه‌های آب نرسیده را از ارگ تهران یا بام خانه به پایین می‌انداختند تا بلا وآفت احتمالی از اهل خانه به دور شود.
نکته قابل تأمل:در هیچ کجای این آیین ورسم های کوچک وبزرگ کنار آن جایی برای ترقه ومواد منفجره وجود نداشته است، دردی تفکر برانگیر که علاوه بر از بین بردن سرمایه ملی گاه چه آسان سرمایه ارزشمند انسانی را از بین میبرد یا از کار افتاده می‌کند،
حرف آخر:
آیا می‌دانیم خطر آتش زیر خاکستر کمتر از شعله‌های فروزان نیست؟؟ آیا می‌دانیم خطر، همه ساله در کمین فرزندان خردسال ونوجوانمان است؟
شاید آرزویی دور دست نباشد، اگر امیدوار باشیم فضایی باز و مناسب توسط شهرداری واستانداری شهرمان همراه با رعایت اصول ایمنی و آتش محافظت شده در نظر گرفته شود و با فراخوان و دعوتنامه و طرح های تشویقی بخواهیم تا کودکان ونوجوانان این رسم را در آرامش وهیجان سالم برگزار کنند،
چهارشنبه سوری؛ چهارشنبه سوزی نیست / استباه نکنید
چه بسا این فرصت مقتضی فضای خوبی برای شاهنامه خوانی، آشنایی با نوروز باستانی وفرهنگ‌سازی در زمینه‌های مختلف را نیز به ارمغان آورد،
هر جشن وآیینی برای زیباتر شدن نیازمند دو اصل اساسی است
جمع بودن اعضای خانواده در کنار یکدیگر وسالم وبی حاشیه برگزار شدن آن..
نویسنده :فاطمه زینلیان
