دانشمند چینی ژنتیک مفقود شد

یک هفته‌ای از اخبار جنجالی تولد نخستین نوزادان اصلاح ژنتیکی‌شده‌ جهان می‌گذرد. هه جیانکوی ممکن است با بهره بردن از روش کریسپر، موجب تولد نخستین نوزادان اصلاح ژنتیکی شده باشد؛ اما حالا در شرایط نامعلومی به‌سر می‌برد. بر اساس گزارش رسانه‌های چینی، محل نگهداری این متخصص ژنتیک نامعلوم است. حتی بر اساس برخی شایعات، گزارش شده که دکتر جیانکوی در دانشگاه علم و تکنولوژی شنژن، چین، موسسه‌ای که قبلاً در آنجا کار می‌کرد، تحت بازداشت خانگی به‌سر می‌برد.

با این حال، دانشگاه این شایعه را قویاً تکذیب کرده است. یک سخنگوی این دانشگاه به روزنامه انگلیسی زبان ساوت چاینا مورنینگ پست، گفت:هم‌اکنون اطلاعات هیچ‌کس دقیق نیست، فقط اخبار کانال‌های رسمی معتبر هستند.

جیانکوی، از روز چهارشنبه هفته گذشته که در دومین نشست بین‌المللی ویرایش ژنوم انسان در هنگ‌کنگ شرکت و از تحقیقاتش دفاع کرد، دوباره دیده نشده است. جیانکوی هفته گذشته در مصاحبه‌ای با آسوشیتدپرس و سپس سری ویدئوهایی که در یوتیوب به اشتراک گذاشت، اعلام کرد که ژنوم جنین انسان را با روش کریسپر دستکاری کرده و این جنین‌ها که دخترانی دوقلو بودند، در صحت و سلامت کامل به دنیا آمدند.

به عقیده برخی دانشمندان، تولد دوقلوهای اصلاح ژنتیکی، اتفاقی تاریخی خواهد بود که می‌تواند با تولد لوئیز براون، اولین نوزاد لقاح مصنوعی قابل مقایسه باشد.

جیانکوی و همکارانش برای انجام این برنامه، ابتدا تخمک و اسپرم را از والدین (مادری سالم و پدری مبتلا به ایدز) دریافت کرده و پس از لقاح مصنوعی، اصلاحات مهندسی ژنتیک را روی سلول‌های جنینی انجام دادند. سپس این دو جنین به رحم مادر انتقال داده شدند و مراحل رشد خود را به‌طور طبیعی در درون بدن مادر گذاشتند. دکتر جیانکوی بخش کوچکی از DNA را از ژنی به نام CCR5 بیرون خارج کرده بود. افرادی که این بخش از مواد ژنتیکی را از دست می‌دهند، به ویروس HIV مقاوم می‌شوند. جیانکوی عقیده دارد که نوزادان اصلاح‌شده‌ ژنتیکی نسبت به این ویروس مقاوم شدند.

اگر این ادعا درست باشد که برخی به صحت آن باور دارند، هرچند که این ادعا به این دلیل که هنوز در ژورنال های علمی منتشر نشده قابل تایید نیست، اما اتفاق بزرگی خواهد بود. نه فقط به این دلیل که اولین نوزادان طراحی‌شده محسوب می‌شوند، بلکه ظاهراً دکتر جیانکوی بدون هیچ نظارت یا مجوز خاصی دست به این آزمایشات زده است. به همین جهت، به عقیده بسیاری، او مرتکب یک اشتباه بزرگ اخلاقی شده است. جامعه علمی نیز انتقادات گسترده‌ای از او کرده‌اند.

عمده دلایل این انتقادات را می‌توان در پنج مورد خلاصه کرد: اول، دانشمندان هنوز از خطرات درازمدت این دست آزمایشات مطمئن نیستند. دوم، پروژه اصلاح ژنتیکی دوقلوهای چینی، به‌نظر غیرضروری می‌رسد. سوم، اصلاح ژنتیکی در رده‌ سلول‌های جنسی اعمال شده که به نوزادان منتقل می‌شود. چهارم، جیانکوی تحقیقات خود را بدون شفافیت انجام داده است. پنجم، اتفاقی که افتاد، کاملاً اعتماد مردم نسبت به استفاده‌های آینده از ویرایش ژنی کریسپر را خدشه‌دار کرد.

به گزارش خبرگزاری شین هوآ، مقامات چینی، این آزمایش را غیرضروری و غیرمسئولانه دانسته‌اند و گفته‌اند که این تحقیقات آشکارا نقض جدی قوانین داخلی، مقررات و موازین اخلاقی بوده‌اند. دانشگاه علم و تکنولوژی شنژن بیانیه‌ای را منتشر کرد و هه جیانکوی را از کارش برکنار کرد و اعلام کرد که دکتر جیانکوی با تحقیقات جنجالی خود، اخلاق و هنجارهای آکادمیک را نقض کرده است. اتحادیه علمی جمهوری خلق چین نیز این تحقیق را محکوم و اعلام کرد که به‌شدت مخالف تحقیقات علمی و زیست‌تکنولوژی است که ناقض موازین اخلاقی و علمی هستند.

به نقل از ساوت چاینا مورنینگ پست، جیانکوی از سوی دانشگاه تحت پیگرد قانونی قرار دارد و همچنین وزارت علوم و تکنولوژی چین نیز او را از انجام هرگونه تحقیقات بیشتر محروم کرده است. مقامات چینی همچنین اعلام کرده‌اند که تحقیقاتی در خصوص نقش همکار او، مایکل دیم، استاد مهندسی زیست‌شناسی دانشگاه رایس در ایالات متحده در تحقیقات جنجالی دستکاری ژنتیکی نوزادان چینی شروع کرده‌اند.

در حالی که هنوز اطلاع درستی از محل اختفا یا بازداشت جیانکوی در دست نیست، اما مقامات دانشگاه علم و تکنولوژی شنژن نیز اعلام کردند که اگر هرگونه اطلاعاتی از محل اختفای او داشته باشند، آن را برای خود محفوظ نگه می‌دارند.

سخنگوی دانشگاه علم و تکنولوژی شنژن گفت: ما اکنون نمی‌توانیم به هیچ سؤالی در خصوص این موضوع پاسخ دهیم؛ اما اگر اطلاعاتی داشته باشیم، آن را از طریق کانال‌های رسمی به‌روزرسانی خواهیم کرد.

مجله اینترنتی زندگی سالم

فرید کریمی