تحلیف ریاست جمهوری در ایران

تنفیذ ریاست جمهوری

مراسم تحلیف ریاست جمهوری، از مراسم‌های رایج در کشورهای جهان است. روند برگزاری این مراسم در کشورها متفاوت است. در ایران نیز این مراسم طی تشریفات خاص خود صورت می‌پذیرد. در کشور جمهوری اسلامی ایران، رئیس جمهور منتخب مردم پس از مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری توسط رهبر، در مجلس شورای اسلامی در حضور اعضای شورای نگهبان، نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی، دادستان کل کشور، رئیس قوه قضاییه و دیگر مهمانان داخلی و خارجی همراه با ادای سوگند وفاداری، تعهد اجرای آنچه در متن سوگندنامه قرائت کرده است را متعهد می‌شود.

ماده 113 قانون اساسی چیست؟

ماده 113 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وظایف رئیس جمهور کشور را بر می‌شمارد و ایشان را مجری اجرای قانون اساسی می‌داند. رئیس جمهور وظیفه دارد نسبت به اجرای قانون اساسی در تمامی دستگاه‌های حکومتی نظارت کند. در ضمن روابط خارجه کشور را در چارچوب قانون اساسی تعریف و برنامه ریزی کند. حفظ امنیت در کشور و مرزها با دیگر کشورها از وظایف خطیر ریاست جمهوری کشور ایران است؛ اما پس از مراسم تحلیف رئیس جمهور منتخب رسما به عنوان رئیس جمهور کشور می‌تواند فعالیت خود را آغاز کند. در کشورهایی چون ایران که ریاست کابینه نیز بر عهده رئیس جمهور است، رئیس جمهور طبق آیین نامه باید نسبت به تعیین اعضای کابینه اقدام و نهایتا ظرف مدت 15 روز از مراسم تحلیف نسبت به معرفی وزرای پیشنهادی به نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی برای رأی اعتماد اقدام کند. اولین اقدام رئیس جمهور را می‌توان مهم‌ترین اقدام وی دانست، انتخاب افرادی واجد شرایط که در رأس وزارتخانه‌های کشور قرار خواهند گرفت.

ویژگی دولتمردان چیست؟

از ویژگی‌های یک دولتمرد، استفاده بهینه از نخبگان است. نخبگانی که با توانایی‌های خود بتوانند یاری رسان بوده و در رشد و توسعه کشور نقشی موثر و سودمند داشته باشند. نخبگانی که در کنار رئیس جمهور و در رأس وزارتخانه‌ها باید موقعیتی پیش آورند تا درصد بالایی از وعده‌های انتخاباتی وی را اجرایی کنند.

سخن از انتخاب است، انتخابی که به دنبال آن نیاز به تایید دارد. می‌شود گفت انتخاب کابینه، لازم و ملزوم به تایید است. از یک نگاه، تایید باعث می‌شود تا در تعیین، دقت بیشتری صورت پذیرد؛ اما از نگاهی دیگر محدودیت‌ها را به همراه دارد. اینجاست که نمایندگان باید منافع کشور را در نظر گرفته و برحسب وظیفه امانت داری از رأی ملتی که آنها منتخبشان هستند، محافظت کنند. طرفداران رئیس جمهور منتخب که اکثریت ملت را تشکیل می‌دهند، بر اساس برنامه‌های ارائه شده از طرف کاندیدای مورد حمایت خود، پای صندوق رأی رفته و رأی را به سود نامزد خود به صندوق ریختند، حال پس از شمارش آرا و انتخاب، نوبت رئیس جمهور منتخب است که با اجرایی کردن برنامه‌های پیشنهادی خود، جوابگوی اکثریت باشد.

تفاوت ایران با بقیه کشورها

یکی از تفاوت‌های کشور جمهوری اسلامی ایران با کشورهای دیگر، نظام سیاسی کشور است که بر پایه ایدئولوژی واحد بنا شده است. در کشورهایی که تعدد احزاب وجود دارد، رئیس جمهور متعلق به یک خط فکری خاص است، مردم با حضور در محل اخذ رأی به ایدئولوژی که به خط فکری خود نزدیکتر است، رأی می‌دهند و آن خط فکری مشخص، سیاست‌ها و برنامه‌های منطبق با حزب خود را اجرایی می‌کند. در کشور ما با توجه به آنچه در نظام سیاسی کشور وجود دارد. برنامه‌های ارائه شده توسط نامزدهای انتخاباتی منافع و خط فکری حزبی مطرح نیست؛ بلکه مصلحت نظام، مد نظر است. مصلحتی که اکثریت به آن رأی مثبت داده و در مقابل آن منتخب، ملت وظیفه دارند تعهدات خود را در مقابل آنها اجرایی کنند. تعهداتی که در اثر اعتماد مردم ایجاد شده است. انتخاب معاونین و وزیرانی که توانایی انجام برنامه‌های ارائه شده توسط کاندیدا را پس از انتخاب دارند، جزو وظایف و الزامات رئیس جمهور است و رئیس جمهور وظیفه دارد نسبت به تعیین ترکیب افرادی که می‌توانند در انجام تعهدات وی را یاری کنند، اقدامی شایسته کند.

حراست از رای مردم

رئیس جمهور نباید وامدار کسی باشد و استقلال وی برای انجام تعهدات در چارچوب قانون اساسی وظیفه‌ای است که بر عهده گرفته است، پشتوانه و مشروعیت را از رأی مردم کسب کرده است (تنفیذ حکم ریاست جمهوری توسط رهبر از طرف مردم) و در نگهداری و حراست از رأی ملت باید نهایت دقت را داشته باشد. شاید این انتصابات با مشکلاتی همراه باشد ولی آنچه حائز اهمیت است، تعهدات رئیس جمهور است و زمانی که رئیس جمهور به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست جمهور، پای به میدان رقابت می‌گذارد، با علم به عوامل تاثیرگذار و آمادگی کامل برای به انجام رساندن برنامه‌های مطروحه خود، وارد این عرصه می‌شود.

مسئولیت پذیری ریاست جمهور

حال زمان عقب نشینی یا کوتاهی نیست؛ بلکه زمان مسئولیت پذیری است. زمانی که سخن از ریاست جمهوری در قانون اساسی به میان می‌آید، باید مروری بر شرایط عمومی نامزدها در قانون اساسی داشته باشیم شرایطی چون رجل سیاسی، مدیر و مدبر بودن در کنار شرایطی چون ایرانی الاصل ‌، تابع ایران، دارای حسن سابقه و امانت و تقوا، مومن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور به عنوان ویژگی‌های فردی شخص برای کسب جایگاه ریاست جمهوری محرز است. دارا بودن ویژگی‌هایی که در شرایط نامزدهای ریاست جمهوری کشور قید شده است، هرگونه بهانه مبنی بر عدم توانایی به لحاظ محدودیت و ممنوعیت در انتصابات و اجرای تعهدات و برنامه‌های رئیس جمهور را پس از انتخاب بی معنا می‌سازد. در کنار تمامی این مطالب باید گفت دولتمرد بودن رئیس جمهور به معنای داشتن درک درست از عوامل و شرایط تاثیرگذار بر عملکرد وی است

نویسنده : پاتریک ساهاکیان