نهنگی که خودکشی نکرد / به بهانه اکران نهنگ عنبر 2 در سینما قدس اصفهان
نهنگی که خودکشی نکرد / به بهانه اکران نهنگ عنبر 2 در سینما قدس اصفهان
نهنگی که خودکشی نکرد / به بهانه اکران نهنگ عنبر 2 در سینما قدس اصفهان
فیلم نهنگ عنبر 2 در سینما قدس اصفهان به روی پرده رفت. این اثر سینمایی به کارگردانی سامان مقدم با توجه به آمار خیرهکننده فروش نمونه اولیه آن به نظر میرسد که در این نوبت نیز با اقبال مردم روبه رو شود. اما آنچه پایبندی مقدم را به نسخه ابتدایی این اثر تأیید میکند، استفاده از رویکردها و فیدبکهای تصویری در اپیزود دوم نهنگ عنبر است. اگر چه نوستالژی و دست گذاشتن روی این سوژه خود به خود مخاطب را مجذوب اهداف مؤلف میکند، اما در نهنگ عنبر 2 میتوان صادقانه و با صراحت تمام اعلام کرد که ادامهای از نسخه اولیه با وجود المانهای سرگرمی بیشتر را تماشا میکنیم.
نهنگی که خودکشی نکرد / به بهانه اکران نهنگ عنبر 2 در سینما قدس اصفهان
*کمدی، طنز یا هیچ کدام؟!
در ادبیات نمایشی میتوان به راحتی کمدی و طنز را منفک کرد، اما امان از این که در کارهای سینمایی هنوز سلیقهای عمل میشود و میان کمدی و طنز هیچ تفاوتی را احساس نمیکنیم. از این جهت نمیتوان نهنگ عنبر را کمدی دانست؛چرا که استفاده از شخصیتها و سوژههای به روزی که مابه ازای نوستالژیک آنها در گذشته تاریخی جامعهای یافت میشود، یک طنز فرا ادبی است و نباید این ساختارشکنی را نادیده گرفت. بارها و بارها در تعریف داستان به این موضوع اشاره کردهام که داستان تنها جایی است که میتوان احساس و منطق را همزمان لمس کرد، اما در بسیاری از تولیدات سینمای ایران به خصوص در این فیلم نمیتوان تعریف منطقی از بیانات احساسی مؤلف داشت و اینکه تا چه اندازه مؤلف میتواند از این همه فیدبک و نوستالژیکهای تاریخ انقضا خورده دفاع کند، یک پرسش هدف دار از سامان مقدم است.
نهنگی که خودکشی نکرد / به بهانه اکران نهنگ عنبر 2 در سینما قدس اصفهان
*رضا عطاران و مهناز افشار
در متد بازیگری، شریک و همبازی در همه پلانها بسیار مؤثر برای بازی هدفمند شخصیت است؛ از این رو همسان سازی بازی فوقمستعد رضا عطاران، با مهناز افشاری که همواره یک موج سینوسی را در کارنامه بازی خود طی کرده، کمی مشکل به نظر میرسد که باید سامان مقدم را در این زمینه موفق دانست. از سوی دیگر استفاده از کاراکترهای بالقوه طنز مانند عطاران در چنین ژانرهای سینمایی، انعطاف دراماتیک داستان را زیر سؤال میبرد؛ چرا که هر اندازه فیلمنامه خوب باشد، بازی ذاتی بازیگر از شخصیت پردازی موجود در داستان قویتر است، مگر اینکه فیلمنامهای مانند دهلیز در دست داشته باشیم که چهره متفاوتی از این بازیگر را به مخاطب ارائه دهد.مهناز افشار هم که سابقا با محمدرضا گلزار به خوبی همسانسازی شده بود، در این فیلم تعادل روانی شخصیت را حفظ میکند؛ به غیر از چند پلان ابتدایی که به نظر میرسد پیچش فیلمنامه از آنجا به وجود آمده و تا پایان معلق باقی میماند در مابقی لحظات پایداری خود را نشان داده است.
نهنگی که خودکشی نکرد / به بهانه اکران نهنگ عنبر 2 در سینما قدس اصفهان
*اصالت تکنیکی اثر
باید این گونه بگویم که هر اثر هنری قائم به ذات خود است و از جایی بر گرفته میشود که نه اندیشهای را زیر سؤال میبرد و نه اندیشهای را تفکیک میکند، تنها برای پرورش اندیشه میکوشد. در این فیلم و بیشتر آثار سینمایی ایران این پدیده وجود ندارد و مؤلف بیننده را محکوم به درک آنی مطلب و درجا زدگی کرده است. هر زمان سخن از سینما میشود، ناخواسته با انبوهی از تولیدات هالیوود مواجه میشویم که به مراتب از آنچه در کشور ما تولید و پخش میشود، بهتر و قابل باورتر است، اما تنها در شرایطی میتوان سینمای ایران را جدای از سینمای جهان دانست که علم آکادمیک به خصوص برای ان در دانشگاهها تدریس شود؛ متاسفانه آنچه را هم که باید رعایت شود، رعایت نمیکنیم و همه میخواهیم به گونهای صنعت و هنر را از سینما جدا کنیم. در حالی که هنر و صنعت دو وجه جدایی ناپذیر از یک اثر خلق شده هستند و هرگز نمیتوان برای مخاطب خاصی اثر تولید کرد. نهنگ عنبر قبل از اینکه یک اثر هنری شناخته شود، یک اثر صنعتی در چارچوب سینمای ایران است؛ چراکه مؤلف ثابت کرده که میخواهد بیننده را از خنده و سرگرمی ارضا کند تا هم یک پروپاگاندای عامیانه برای خود به وجود آورد و هم یک رکورددار فروش در گیشه سینماهای کشور باشد.باید هنر را جدی بگیریم و قبل از اینکه به این نتیجه برسیم که اثری را تولید میکنیم که توجیه اقتصادی خوبی برایمان دارد،کمی هم به فکر فرهنگ سازی در کشور باشیم.
نهنگی که خودکشی نکرد / به بهانه اکران نهنگ عنبر 2 در سینما قدس اصفهان
نویسنده : علی رفیعی وردنجانی