آدمهای مأیوس ضد تئاتر / گفت وگوی زندگی سالم با دکتر رحمت امینی
آدمهای مأیوس ضد تئاتر / گفت وگوی زندگی سالم با دکتر رحمت امینی
آدمهای مأیوس ضد تئاتر / گفت وگوی زندگی سالم با دکتر رحمت امینی
دکتر رحمت امینی از استادان خوشنام تئاتر ایران است. دبیری پانزدهمین دوره جشنواره تئاتر تجربی، عضو سابق کمیسیون هنر و معماری شورای عالی انقلاب فرهنگی، دبیری یک دوره جشنواره تئاتر فجر، عضو اصلی شورای مرکزی ارزشیابی و نظارت بر نمایش کشور، عضو شورای هنری خانه نمایش اداره تئاتر و… بخشی از فعالیتهای اجرایی ایشان است.
همچنین دکتر امینی، به جز نویسندگی و کارگردانی تئاتر؛ مؤلف کتابهای درسی هنر و نیز کتاب تئاتر پداگوژیک و…هستند. هم اکنون نیز به عنوان استاد یار دانشگاه تهران مشغول فعالیت هستند. در زمینه تئاتر دانشجویی با استاد امینی گفت و گویی انجام دادهایم که میخوانید؛
*** جسارت، یکی از مهمترین شاخصههای تئاتر دانشجویی است. میشود مفهوم جسارت را توضیح بدهید؟ خط قرمزها چیست؟
جسارت، یکی از عناصر مهم برای اتفاقهای دانشجویی است؛ یعنی دانشجو باید بتواند عرصههای ناشناخته را بدون ترس و محافظه کاریهای رایج طی بکند؛ اما ما در کنار کلمه جسارت، گستاخی هم داریم. جسور بودن با گستاخانه رفتار کردن، چه حالا توی رفتار عمومی در جامعه یا در حوزه کاری فرق دارد.
آدمهای مأیوس ضد تئاتر / گفت وگوی زندگی سالم با دکتر رحمت امینی
مثلا در حوزه کاری، گستاخی زمانی معنا پیدا میکند که دانشجو بدون مطالعه کافی و پیگیری گذشته، هر کاری دلش میخواهد انجام بدهد. این به نظر من جسارت نیست. فرد جسور، فردی است که با اعتماد به نفسی که حاصل مشاهده و مطالعه است، کار خود را پیش میبرد.
***بسیاری از دانشجویان در ایام تحصیل، نمایشهای فوق العادهای روی صحنه میبرند و مورد تحسین هم واقع میشوند. بعضی از این دسته دانشجویان بعد از اتمام درسشان محافظه کار میشوند. بعضیهایشان عزلت نشین میشوند. بعضیهایشان تبدیل میشوند به آدمهای معمولی که برای گذران زندگی شبیه به دیگران میشوند. چرا؟ حفظ کردن گوهر خلاقیت، مستلزم چه تمهیداتی است؟
آدمهای مأیوس ضد تئاتر / گفت وگوی زندگی سالم با دکتر رحمت امینی
دانشجویی که در دوران دانشجویی خودش با مطالعه باشد، پیگیر باشد و نظم در امور داشته باشد و پله پله مسیر را طی کند، از کلاسها، پلاتوهای تمرین شروع کند و تمرین پشت تمرین داشته باشد خب قاعدتاً این آدم ساخته میشود.
به نظرم این مسئله که دانشجو جسور باشد یا محافظه کار یا آدم معمولی بشود، همه اینها در همان دوران دانشجویی رخ میدهد و البته استادها و محیط آموزشی در این قضیه مهم است. ما در یک وضعیت معادلهای در دانشگاه قرار داریم که یک سر آن دانشجو است و سر دیگرش سیستم آموزشی و استادان. اگر اینها کار خودشان را درست انجام بدهند، قاعدتا دانشجو جسارتش را حفظ میکند و ادامه میدهد و البته ادامه کار تابعی از شرایط تئاتر و مسئولان و مدیرانش است.
***آیا وقت تغییر و بازنگری اساسی سرفصلهای درسی رشتههای هنری نرسیده؟
سرفصلهای دروس یک بار در هفت سال پیش در دانشگاه تهران مورد بازنگری قرار گرفت و بنده که چندین سال در دانشگاه آزاد بودم و الان در دانشگاه تهران مشغول فعالیت هستم، این تغییرات را دیدم و مطابق با آن تغییرات مشغول کار هستیم.
به نظرم روند تغییرات کند است و باید هر پنج سال یک بار سرفصلها تغییر کند؛ البته قانونی هست که هر استاد میتواند تا سی درصد سرفصلها را تغییر بدهد ولی در دانشگاه آزاد همان سرفصلهای قدیمی تدریس میشود و تصمیم تازهای گرفته نشده است.
***نظرتان در مورد میزان پذیرش دانشجویان رشتههای هنری در دانشگاههای هنری تهران چیست؟ می دانید که بسیاری از دانشکدههای هنری شهرستانها رو به تعطیلی است؟ راهکار چیست؟
به نظرم این میزان پذیرش دانشجو چه در تهران و چه در شهرستانها نه تنها مناسب نیست؛ بلکه مضر است. اطلاع دارم که در دانشگاه آزاد تهران واحد مرکزی در این سالهای اخیر به طرز سرسام آوری پذیرش انجام شده و حتی به نظر تخصصی شورای گروه هم گوش ندادند.
برای رشته تئاتر در دانشگاه دولتی هر سال نهایتا تا 20 نفر پذیرش میشوند و در نهایت برای هر رشته هنری با چند گرایش، 70 نفر پذیرش میشوند ولی دانشگاه آزاد تهران در هر سال بین 700 تا 1000 دانشجوی نمایش میگیرد. این یعنی هر کس از پیاده رو رد میشود و چشمش می افتد به تابلوی دانشکده هنر، میتواند بیاید و ثبت نام کند!
خب این فاجعه است. فاجعه بعدی این است که این دانش آموختهها در چند سال بعد هیچ امکانی برای استفاده از سالن و پلاتو ندارند و بدیهی است که تبعات منفی دارد. در واقع وقتی همه چیز در تهران متمرکز میشود، واحدهای کوچکتر مثل اراک و تنکابن و بوشهر در نهایت تعطیل میشوند.
آدمهای مأیوس ضد تئاتر / گفت وگوی زندگی سالم با دکتر رحمت امینی
***قبلا برای رشتههای دانشگاهی هنری علاوه بر کنکور مصاحبه هم برگزار میشد. حالا که نه تنها مصاحبهای در کار نیست؛ بلکه بعضی دانشگاهها کنکور هم ندارند. نظرتان چیست؟
خوشبختانه برای دانشگاههای دولتی تهران و سوره مصاحبه در مقطع کارشناسی خیلی جدی برگزار میشود که خیلی هم خوب است. من شاهد بودم وقتی مصاحبه در دانشگاه آزاد حذف شد کسانی برای ثبت نام میآمدند که مثلا لکنت زبان داشتند یا دچار معلولیت جسمی بودند. خب این شخص میآید و میبیند که نمیتواند درس را ادامه بدهد. به گونهای که در شرایط خاص تحقیر آمیزی قرار میگیرد. در بخش دیگر، گاهی میبینیم یک دانشجو حتی یک نمایش دبیرستانی هم کار نکرده است و در همان ترم اول خودش هم میفهمد که این کاره نیست. اینها نه تنها دوست تئاتر نمیشوند؛ بلکه تبدیل به آدمهای مأیوس ضد تئاتر میشوند.
***شما استاد با سابقهای در دانشگاههای ایران هستید. گرایش موضوعی دانشجویان – منظورم موضوع انتخابی نمایشنامههاست – بیشتر در چه محوری است؟ اجتماعی یا مثلا دغدغههای شخصی یا …؟ تحلیل خودتان چیست؟
این مسئله تابعی از آموزش است؛ یعنی دانشجو تحت تأثیر آموزههای استاد، دست به انتخاب نمایشنامه می زند. البته بدیهی است که ما چند دهه تحت تأثیر درام غربی هستیم. این درامها ساختار قدرتمندی دارند و دانشجو به سراغ هملت و مکبث و خانه عروسک و …میرود. معدود استادانی هم هستند که دانشجویان را به سمت درام ایرانی سوق میدهند که باید اذعان کرد محدود است. امیدوارم با گسترش نمایشنامه نویسی به سوی درام ایرانی گام برداریم.
آدمهای مأیوس ضد تئاتر / گفت وگوی زندگی سالم با دکتر رحمت امینی
نویسنده : رضا مهدوی هزاره