بررسی سایق های اجتماعی / فرهنگی و تاریخی در هابیت و ارباب حلقه ها

بررسی سایق های اجتماعی / فرهنگی و تاریخی در هابیت و ارباب حلقه ها

نویسنده بریتانیایی به نام جان رونالد روئل تالکین که خالق دنیای فانتزی هابیت و ارباب حلقه هاست تاثیر گذارترین فرد ادبی جهان به لحاظ تغییر در ساختار فانتزی یک متن دراماتیک می باشد . وی با الگو برداری ذهنی و بازسازی تخیلات محض از سرچشمه روانی تاریخ توانست ادبیات را به گونه ای برای جامعه خود روایت کند که علاوه بر تاثیرات هیجانی پیوست اخلاقی را به همراه داشته باشد . تفاوت عمده و چشمگیر میان سایق های بکار رفته در متن ادبی تالکین و دنیای آفریده شده توسط نویسنده ضدیت موجود میان شخصیت ها و ایده آل گرایی در پردازش موقعیت می باشد ،به گونه ای که در تمام جنگ های شکل گرفته میان خیر و شر داستان ، که عملا در متن دراماتیک چنین برداشت نمی شود ، به شدت واقعی جلوه داده شده و حتی در هیچ یک از فصول ساخته شده برای نمونه های سینمایی چنین قدرت دراماتیکی دیده نمی شود . از سارون ، لرد سیاه تا فرودو که باید از سرزمین میانه عبور کند و با نابودی حلقه توسط آتش ، به هلاکت بخشی آن پایان بخشد ، تنها یک عامل را می توان برای پردازش چنین درامی برشمرد و آن هم وجود تناقضاتی میان تفکرات نویسنده و دنیای بیرونی خود است

*سایق های اجتماعی در دنیای تالکین ها

ریشه یابی روانشناسی در ادبیات فانتزی که داراری پیش زمینه سورئال می باشند امری است دور از دسترس و تا حدودی غیر ممکن اما هنگامی که به سایق های یک اثر حماسی در قالب های مختلف درام توجه می کنیم متوجه این مسئله می شویم که خیال پردازی در داستان های این چنینی که مثال عینی آن در ادبیات فارسی شاهنامه فردوسی است ، که البته از نظر باور پذیری و سبک فانتزی تا حدودی تالکین قدرتمندانه تر و باور پذیر تر به موقعیت کنونی شخصیت ها پرداخته است ، به صورت جامعه گریز و آرمانگرایانه می باشد . آرمان گرایی در ادبیات تالکین به وفور دیده می شود از اولین برخوردها با حلقه در داستان ارباب حلقه ها ، که به یک نماد فرهنگی- دینی بزرگ اشاره می کند ، تا پرتاب حلقه به گدازه های آتش ، نویسنده همواره در حال رشد این تفکر در ذهن مخاطب خود است که خیانت به مقدسات یک جامعه هرچند آن ملت خرافه پرست باشند بازی با دم شیر محسوب می شود .

بررسی سایق های اجتماعی / فرهنگی و تاریخی در هابیت و ارباب حلقه ها

نکته دیگری که در رابطه با سایق های اجتماعی از نظر روانشناسی مدرن می توان در ادبیات تالکین با زبان فانتزی یافت در این مورد می باشد که نویسنده همواره مخاطب خود را به بیرون از فضای داستانی پرتاب می کند و با یک جهان رئال تطبیق می دهد به طور مثال می توان به این پدیده در ارباب حلقه ها اشاره کرد که فرودو و یا هر شخصیت دیگر پس از قرار دادن حلقه در انگشت خود محو می شود و نوع نگاه او به دنیا و همین طور شخصیت های داستان به گونه ای تغییر می کند که حتی خود نویسنده از آنچه خلق کرده پشیمان شده و دوباره با یک ترفند دراماتیک وی را به دنیای مجازی داستان باز می گرداند . شاید کار مشکلی باشد که بتوانیم اجتماعی را بر اساس گرایش های منطقی داستان یک نویسنده مورد بررسی قرار دهیم اما آنچه در این مطلب به آن اشاره می شود تفکراتی است که به صورت پشت سر هم و بی وقفه به ناخود آگاه نویسنده حجوم می آورد و نویسنده آگاهانه تفکرات را به سوی احزاب مختلف اجتماعی گرایش می دهد . نمونه ناشناخته از این تفکرات را تفکرات فیمینیستی در شخصیت پردازی مردانه داستان می توان عنوان کرد. روابط هیجانی بدون مرز میان کوتوله ها و دیگر گروههای شخصیتی داستان تالکین که ارتباط احساسی و عاطفی نسبتا عمیقی با هم برقرار می کنند و اتفاقا خطر اینگونه داستان پردازی تاثیرات منفی بسیار بر اخلاقیات جامعه است که متاسفانه در جوامعی که زمینه مطالعه آنها گرایش خارجی بیشتری دارد به وفور دیده می شود . فیمینیست یا هر گرایش فکری دیگری به نوبه خود جز سایق های اجتماعی فرهنگی یک ملت به حساب نمی آیند اما هنگامی که گرایش به چنین تفکراتی در بین جامعه ای تبدیل به دغدغه فرهنگی آن ملت شد در آن لحظه باید زنگ خطر را به صدا درآورد

بررسی سایق های اجتماعی / فرهنگی و تاریخی در هابیت و ارباب حلقه ها

*سایق های فرهنگی ناشناخته

الگوی شخصیت پردازی تالکین ناشناخته ترین الگوبرداری در شیوه شخصیت پردازی دراماتیک می باشد . هنگامی که نویسنده ای برای شخصیت پردازی دست به قلم می گیرد مدام در حال تداعی خاطرات خوب و بد شخصیت ذهنی خود است اما تالکین هیچ پیش زمینه شخصیتی در پردازش اشخاص داستان ندارد و اتفاقا شاهکار این نوع ادبیات ریشه در درونیات نویسنده دارد و به همین جهت است که نمی توان ارباب حلقه ها را مانند شاهنامه فردوسی یک اثر منظم دانست اگرچه شاعرانگی های فراوانی در داستان دیده می شود اما این گونه شاعرانگی قدرت تحمیل احساسات بر بیننده خود را ندارد و مجبور به گزافه گویی در قصه پردازی می شود . اما هنگامی که از نظر فرهنگی متنی مورد بررسی قرار داده می شود باید به این نکته اشاره کنیم که فرهنگ در میان جوامع و ملل مختلف دارای ابعاد ، ویژگی ها و تعاریف گوناگونی است . آنچه در متن ادبی تالکین به عنوان ریشه های فرهنگی به مخاطب خود تزریق می شود از تخیلاتی سر رشته می گیرد که معنای حقیقی رویا به شکل عامه پسند در آن گنجانده شده است . رویا پردازی به دو نوع فردیت و کلیت تقسیم می شود و قسمت کلیت رویا پردازی که پیش برنده پیرنگ اصلی داستان نیز می باشد توسط نویسنده بر اساس سایق های فرهنگی جامعه خود ، در این جا منظور از سایق های فرهنگی گرایش های جنسی – فکری و اخلاقی است ، انتخاب می شود این سایق ها که مجموعه ای عظیم از چنین داستان های حماسی را در بر می گیرند به دغدغه اصلی نویسنده برای نظریه پردازی شخصی تبدیل می شوند که اگر با دقت به تمام آثار حماسی از شاهنامه تا هابیت و ارباب حلقه ها توجه کنیم به این نتیجه مهم می رسیم که هیچ نویسنده ای قادر به گریز از مرکز جاذبه ی فرهنگی جامعه خود نیست و تنها با دادن شعار می تواند تا حد مخاطب پسندی بر ضد پایه های فرهنگی جامعه خود دست به قلم شود . عموما تعریف فرهنگ برای چنین فضای فانتزی یک تعریف پیش پا افتاده و غیر عقلانی است چرا که یکی از بزرگترین عوامل تاثیر گذار بر روی خواننده داستان موقعیت متافزیکی تصور شده توسط نویسنده برای شخصیت های ایده آل است و مسلما با چنین دیدگاهی از سوی مولف نمی توان از این درام نتیجه فرهنگی گرفت اما آنچه ما را وادار به کندو کاو در این اثر ادبی می کند وجود چالش های عمیق روانی در برخورد با نسبت های : خانوادگی – دوستی و دشمنی است که تفکرات دموکراتیک نویسنده را بر محوریت داستان قالب می کند و می توان این شیوه برخورد با موضوع را از سیاست های خارجی نویسنده در پردازش متن عنوان کرد

بررسی سایق های اجتماعی / فرهنگی و تاریخی در هابیت و ارباب حلقه ها

*سایق های تاریخی که همچنان رو به تحریف است

در ابتدا باید تعریفی از تاریخ داشته باشیم . تاریخ هرگز آن چیزی که گذشتگان برای ما به ارث گذاشته اند نبوده و نخواهد بود اساسا تاریخ در ضمیر ناخود آگاه انسانی شکل می گیرد حال ضمیر ناخودآگاه انسان چگونه تاریخ را به خود آگاه ما تلقین می کند امری است روانشناسانه که جای بحث فراوانی دارد اما آنچه در این جا برای ما مهم است نماد های بکار رفته در ابعاد تاریخی داستان های حماسی است . همه ما می دانیم که هر آیینی و هر گرایش فکری دارای نماد بخصوصی است که این نماد به مقدسات آن آیین تبدیل می شود اما هنگامی که از نماد های غیر متعارف به عنوان عناصر اصلی داستان در متن درام استفاده می شود باید کمی عمیق تر شد و به این نماد ها جنسیت فرامتنی داد . تاریخ را هم می توان دروغ گفت و اتفاقا این پدیده همواره در حال ظاهر شدن در میان حقایقی است که همه از آن با خبریم اما نویسنده ای که قابلیت ارائه یک تاریخ مصنوعی را به مخاطب داشته باشد از این میدان نبرد پیروز مندانه خارج می شود . به گفته دکتر یونگ روانشناس تحلیلی خواب ، در حقیقت ، خواستن توانستن نبوده و هرگز نخواهد بود که این امر در تحلیل خواب های مراجعین به این دکتر برجسته سوئیسی فراوان دیده می شود . همه ما برای به دست آوردن آنچه به آن علاقه داریم می جنگیم اما هرگز به این فکر نمی کنیم که آن علاقه به وجود آمده از کجا سرچشمه می گیرد . به گفته یونگ سرچشمه تمام خواست ها و نخواست های انسانی از ضمیر ناخود آگاه وی الگو می گیرد و در تمامی متون ادبی از نظم تا نثر همگی اشاره مستقیم به ضمیر ناخود آگاه فرد داشته اند .

بررسی سایق های اجتماعی / فرهنگی و تاریخی در هابیت و ارباب حلقه ها

در این که تالکین دارای ناخودآگاه ناباورانه است هیچ شکی نیست اما آنچه این تاریخ دروغ را به واقعیتی باور پذیر تبدیل می کند نوع نگاه راویانه ای است که نویسنده برای شخصیت های نمادین خود در نظر گرفته است و این شخصیت ها هر کدام به تنهایی از یک نیروی فرا مادی الهام می گیرند که آن ها را به تجسم مادی از یک معنویت تبدیل می کند . در حقیقت ، تاریخی که تالکین در سه گانه ارباب حلقه ها و هابیت به آن استناد می کند یک تاریخ مضحک است اما این تاریخ به گونه ای توسط ذهن نویسنده بازسازی می شود که به قسمت مهمی از تاریخ حماسی ادبیات بریتانیا تبدیل شده است که اگر بیش از اندازه به آن اهمیت داده شود تبدیل به واقعیت محض می شود .

بررسی سایق های اجتماعی / فرهنگی و تاریخی در هابیت و ارباب حلقه ها

نویسنده : تحریریه سایت