مصاحبه اختصاصی با نیکی کریمی

NIKI KARIMI

نیکی کریمی؛ بی شک یکی از مشهورترین چهره های ایرانی در داخل و خارج ازکشور است. نخستین ستاره زن سینمای ایران بعد از انقلاب. او با فیلم «عروس» یک شبه ره صد ساله را رفت و به سرعت تبدیل به بازیگر اصلی فیلم های بهترین کارگردانان سینما شد. “سارا”، “پری”، “بوی پیراهن یوسف” ، “دو زن”، “رد پای گرگ” و …. بعضی از بهترین فیلم های تاریخ سینمای ایران هستند که او نقش اول شان را به عهده داشته است. او ۲۵ سال یعنی ربع قرن است که ستاره سینما ست ونه تنها هرگز از این جایگاه افول نکرده بلکه هر روز بر میزان شهرت و محبوبیتش افزوده شده است. او در کنار بازیگری به فعالیت های دیگری نظیر ترجمه و عکاسی هم پرداخته است.
اما مهم ترین جایی که نیکی کریمی به عنوان سوپراستار سینما در آن پا گذاشت کارگردانی و فیلمسازی بود. این روزها “شیفت شب” چهارمین تجربه کارگردانی او روی پرده سینماها است. همینطور فیلم تحسین شده “چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت” با بازی او روی پرده سینما ها است. او همچنین در این شب ها سریال «کیمیا» را نیز روی آنتن تلویزیون دارد.بعد از ربع قرن همچنان او ستاره ای فعال و مطرح است. با او به گفت و گویی بی پرده و صریح نشستیم و به جای پرداختن به آثار و … تلاش کردم درباره نیکی کریمی واقعی و زندگی حقیقی و شخصیت این هنرمند سرشناس صحبت کنیم. با ما همراه باشید:

بیست و پنج سال یعنی ربع قرن. چطور این همه سال خودتان را در صدر حفظ کردید؟ آن هم در این فضای پرحاشیه و رقابت شدید و برچسب هایی که آدم ها به هم می زنند و قضاوت ها و … ؟

نیکی کریمی: کوتاه بگویم، بازیگری که در فیلم من نقش اول را نداشت و یکی از نقش های دیگر را کار می کرد با من تماس گرفت و گفت چرا در تیتراژ فیلم اسم من نفر چهارم یا پنجم است؟ گفتم خب به خاطر این که تو نقشت، نقش اول که نبوده چرا فکر کردی اسمت باید پیش از این می آمده؟! گفت به خاطر این که من نسبت به آن خانم دیگری که در فیلم ما بازی کرده و اولین کارش است نقش و سابقه بیشتری داشتم و فکر کردم باید حتما اسمم جلوتر می آمد.  آن لحظه من فقط گفتم حرفی که داری می گویی برای من خیلی جالب است به خاطر این که خود من هیچ وقت درگیر این قضایا نبودم.
اصلا یادم نمی آید در بیست سال گذشته به کارگردانی زنگ زده و گفته باشم که چرا مثلا اسم من در فیلم بعد از فلانی آمده است.  درگیری ها و دغدغه های من هیچ وقت مسائل حاشیه ای نبوده، من از لحاظ شخصیتی اینطوری هستم. مثلا دومین فیلمی که بازی کردم ، سارا بود، که دو تا بچه داشتم و به مرور زمان جاافتاده و شکسته می شدم. در صورتی که الان به بازیگری در آن سن که نه، حتی در سن ما بگویند بیا نقشی را بازی کن که بچه داشته باشی و … ، روی آن فکر می کند که مثلا من الان بیایم نقشی را بازی کنم که بچه داشته باشم؟
در صورتی که من اصلا از همان اول به این موضوع ها فکر نکردم. فکر نکردم چون این جور مسائل نه باعث موفقیت و نه باعث استمرار و شهرت می شود. در صورتی که بعضی ها قبل از این که بیایند خودشان را تثبیت کنند و اصلا بفهمند بازیگری چیست و چقدر عاشق این کار هستند و چقدر می خواهند انرژی بگذارند، بیشتر به این دست مسائل حاشیه ای می پردازند؛ مثلا چقدر زیبا در این فیلم دیده می شویم و … دقیقا من عکس این کار را انجام دادم یعنی بعد از فیلم عروس خواستم دفورمه دیده بشوم و با گریم دفورمه کار کنم و این که بچه داشته باشم و پیر بشوم و … اصلا برایم مهم نبود. تنها برایم شخصیتی که قرار بود بازی کنم اهمیت داشت.

وقتی با «عروس» آمدید همه جا صحبت زیبایی شما بود اما بعد انگار همیشه خواستید ثابت کنید توانایی شما به خاطر ظاهرتان نیست. کلا چقدر در قید صحبت دیگران هستید و این قضاوت ها چه تاثیری روی شما می گذارد؟

نیکی کریمی: من از اول به آدم ها و صحبت های شان درباره تعیین مسیر کاری ام هیچ وقت توجهی نمی کردم.  آن چیزی که من از بازیگران مهم جهانی می دیدم این بود که هیچ وقت نمی خواهند صرفا زیبا دیده شوند. مثلا برای “مریل استریپ” تنها مهم است که شخصیت بازی کند تا این که زیبا دیده شود.
 بازیگرانی که فقط دنبال این هستند که زیبا دیده شوند تاریخ مصرف دارند یعنی در سال های محدود اوج جوانی می توانند فرصت حضور داشته باشند مگر این که این شانس را داشته باشند تجدید نظر بکنند و به سمت ایفای نقش های بر مبنای شخصیت پیش بروند. من سارا، پری، دو زن و …  را پذیرفتم و تن به نقش های پسر و دختری و عشقی مرسوم ندادم. این یک چیزی بود که خودم به آن رسیدم و بر اساس آن تصمیم گرفتم که شخصیت بازی کنم و بازیگر فیلم های آن چنانی نباشم.

برای رسیدن به چنین طرز فکری و گرفتن این تصمیم از چه مرزی گذشتید؟

نیکی کریمی: ماجرا این است که من هیچ وقت به مسائل سطحی نگاه نکردم. یکی از ماجراهایی که همیشه داشتم این است که برایم خیلی چیزهای دیگر در زندگی مثل ادبیات و … مهم بوده است. وقتی هم که در همان سال های شروع کارم فیلم ها و بازیگرانی که آن زمان با من هم دوره و مطرح بودند را نگاه می کردم ، دوست نداشتم در آن کارها بازی کنم. به این فکر می کردم اصلا فیلم خوبی در آن ژانر ساخته می شد که برای من جذاب باشد و خیلی وقت ها به این نتیجه می رسم که نبود.

پس تاکیدتان روی حفظ سطحی از بازیگری بوده و این که تصویرتان مخدوش نشود؟

نیکی کریمی: بله، مثلا یکی از فیلم هایی که آن زمان بازی کردم، “روانی” ساخته داریوش فرهنگ بود، فقط به این دلیل که شخصیتی پیچیده و روانی داشت. حالا این که چقدر آن فیلم خوب درآمد بحث دیگری است اما خب نقشی بود که باز هم متفاوت بود.

شما از مرز چهل سالگی گذشتید.  سن چه در زندگی و چه در حرفه بازیگری بسیار مهم است. شاید همان مسئله ای که شما گفتید بازیگری که به دنبال ایفای شخصیت باشد و صرفا به زیبایی اش اهمیت ندهد عمر بازیگری اش افزایش پیدا می کند درست باشد چنان که نمونه های بسیاری هم در سینمای دنیا سراغ داریم که این مراقبت ها را انجام دادند و الان فرصت های بیشتری دارند.
نیکی کریمی: بله ، دقیقا.

شما نسبت به این گذر عمر که شاید مهم ترین عامل زندگی است و همه چیز را با خود تغییر می دهد، چه حسی دارید؟

نیکی کریمی: کلا … سن روی خیلی چیزها تاثیر می گذارد همین طور که سن آدم بالا می رود دید آدم نسبت به زندگی تغییر می کند. مثلا در فیلمسازی و این که می خواهید چه کار کنید و روی هدف ها و خیلی چیزهای دیگر تاثیر می گذارد.

می خواهم بدانم درجغرافیای بازیگری سن و سال روی شما تاثیری خواهد گذاشت. البته بیشتر منظور از لحاظ کیفی است چون از لحاظ کمی که قطعا موثر است.با بالا رفتن سن چه اتفاقی برای کسی می افتد که به هر حال یک بخشی از حرفه اش به شرایط فیزیکی و چهره اش مربوط است؟

نیکی کریمی: این چیزی است که از الان نمی دانم ولی خوشحالم بچه هایی که هم سن و سال من هستند امسال نقش های خوبی بازی کردند و اینطوری به نظر می رسد.
ماجرا این است که اتفاقا انگار الان سمت و سوی فیلمسازی دارد به جایی می رود که این قضیه سن و سال اصلا مهم نیست. مهم نقش هایی است که نوشته می شود و آن شخصیت هایی که الان دارد کار می شود و البته قطعا با بالا رفتن سن دیگر یکسری نقش ها به بازیگر پیشنهاد نمی شود ولی می تواند همچنان در نقش ها و شخصیت های منتوعی بازی کند و پیشنهادهای خوب داشته باشد.

می خواهم بگویم این حرفه سینما اینقدر بی رحم است همانطور که در آن طرف دنیا هست.
نیکی کریمی: اتفاقا این بی رحمی را دارد، مثلا نیکول کیدمن یکی از بازیگرانی  بود که خیلی سعی می کرد درست کار کند ولی همین اواخریک کمدی با بن استیلر بازی کرده است که خیلی عجیب است. حالا من چون الان تمرکزم فقط بازیگری نیست این قضیه خیلی برایم مهم نیست یعنی من الان از چند سال گذشته چون کمی درگیر ساخت فیلم هم هستم تمرکزم روی انتخاب بازیگری ام کمتر شده و تمام تمرکزم روی نقش هایی که به من پیشنهاد می شود نیست.
خیلی گزیده کارتر خواهم شد همانطور که در سال پیش فقط فیلم کمال تبریزی و یک سکانس در کار آقای کیمیایی را داشتم و در فیلم خودم بازی کردم و چند سکانس هم در فیلم عطیانی بودم. سال دیگر قطعا بیشتر روی انتخاب هایم دقت خواهم کرد اما الان بیشتر درگیر فیلمسازی هستم. بنابراین خیلی درگیر این نیستم که وای حالا چه اتفاقی می افتد فقط امیدوارم نقش های خوبی نوشته شود که ما هم بتوانیم بازی کنیم.

زندگی سالم: اما درکل سینما این رفتار بی رحمانه را نسبت به افرادی که در آن هستند دارد. یعنی این یک چرخه است که آدم ها جایگزین همدیگر می شوند و یک عده حذف می شوند بدون این که در نظر گرفته شود دستاورد آن آدم برای سینما چقدر بالا بوده است. می خواهم بگویم یک مرز سنی وجود دارد که از آن مرز یکسری چیزهایی تغییر می کند. آن مرز ، میانسالی است.
نیکی کریمی: بله این واقعیتی است که برای همه و  در همه رشته ها وجود دارد. ولی الزاما به این معنی نیست که وقتی بازیگر سنش بالا می رود نقش خوبی به او پیشنهاد نشود. زن و مرد هم ندارد. بازی آقای سعید پورصمیمی در فیلم «یک حبه قند» بی نظیر بود آن هم در این سن و سال. واقعا یکی از زیباترین بازی هایی بود که در این مدت دیدم البته متاسفانه برای دریافت سیمرغ نامزد نشد.
یعنی می خواهم بگویم اتفاقا گاهی اوقات یک نقش هایی است که مال یک سن هایی است و کار می شود و خیلی هم بی نظیر هستند. این که آدم بخواهد فکر کند من از این به بعد با اینکه سنم دارد بالا می رود باید همچنان یک سوپر استار بمانم ، محال است و مثلا من بخوام همه تمرکزم را روی این مسئله بگذارم یا پارانوئید و توهم دارم یا به هر حال دچار یک مسئله غیر طبیعی هستم. من هیچ وقت هم  نخواستم اینطور باشد. زندگی و کار یک مسیری دارد.
آدم ها می آیند و یا می روند یا می مانند. من هیچ وقت نخواستم درگیر این قضایا باشم. مطمئنا آدم های زیادی هم جای من خواهند آمد، این طبیعت این کار است. من هم روی این قضیه سرمایه گذاری نکردم، سنم هم دارد بالا می رود و می دانم آدم هایی دیگری جای من خواهند آمد. کاملا نسبت به همه این مسائل آگاه هستم.

زندگی سالم: بیاییم درباره این وجه اش صحبت کنیم که درست است گذر عمر یک مسئله طبیعی است ولی مراقبت هایی وجود دارد که آدم ها در بحث سلامت با رعایت آنها می توانند سالم تر بمانند و توانایی حرفه ای خودشان را مدت بیشتری بروز بدهند و از توانایی شان در طولانی مدت استفاده کنند. خود شما کاملا جوان هستید و خیلی کمتر از سن تان به نظر می  رسید اگر کسی سن شما را نداند نمی تواند سن واقعی تان را تشخیص بدهد. این هم یک وجه از زندگی شما و شاید از عوامل موفقیت تان است.
نیکی کریمی: بله اتفاقا برای من جالب است که در نسل من بین چند بازیگری که هم سن و سال هستیم همه خیلی مراقب سلامتی خودمان هستیم. ورزش می کنیم و … یعنی ویشکا آسایش ، لیلا حاتمی و یا بقیه بچه ها هیچ کدام در سن خودشان دیده نمی شوند و جوان تر هستند. انگار نهایتا ۳۱، ۳۲ سال شان است. به خاطر این که همه خیلی از سلامت خودشان مراقبت می کنند. اصلا بازیگرهای این نسل، چه زن و چه مرد، خیلی مراقب خودشان هستند.

زندگی سالم: درباره این مسئله مراقبت اینقدر کلی صحبت نکنیم. بیایید کمی وارد فلسفه این بحث مراقبت بشوید. مراقبت چقدر وظیفه ماست؟ همه مردم دوست دارند زیبا و سالم باشند اما حاضر نیستند آنقدر که لازم است برای این زیبایی هزینه بکنند و وقت و انرژی بگذارند. چقدر از زیبایی یک بازیگر مدیون این مراقبت و زمان و انرژی است که صرف آن می کند؟
نیکی کریمی: خب من از ۸ ، ۹ سالگی تنیس بازی می کردم. آن زمان بازیگر نبودم ولی ورزش یکی از علایقم بود که همیشه به آن پرداختم. بعد آدم به جایی می رسد که موقع بازی متوجه می شود که نه تنها به عنوان یک بازیگر بلکه به عنوان یک آدم باید به خودش برسد و اگر ورزش نکنیم غیر ممکن است که بتوانیم خودمان را حفظ کنیم. امروزه با گسترش وسیع رسانه ها و افزایش آگاهی مردم همه می دانند که هم باید ورزش کنند و هم باید به تندرستی خودشان برسند و مثلا چقدر تغذیه و این که چه بخوریم و چه نخوریم اهمیت دارد. همه اینها باعث می شود سطح استانداردی از سلامت را بتوانیم حفظ کنیم. همه ممکن است اینطوری نباشند ولی خب اگر هم نباشند قطعا این اطلاعات و آگاهی را دارند.
الان یک جوری شده که تقریبا این اطلاعات در دسترس همه است و با وجود اینترنت حتی کسانی که اهل مطالعه مجلات سلامت و سبک زندگی هم نیستند احتمالا این اخبار سلامت و بهداشت به گوش شان می رسد و در اینترنت می خوانند.

زندگی سالم: یک مسئله ای در جامعه و فرهنگ ما وجود دارد که این چیزها را مسائل پیش پا افتاده ای می دانند. ما همیشه سعی می کنیم آدم های مهم تری از مسائل روتین زندگی جلوه کنیم. آیا واقعا این مسائل پیش پا افتاده است  یا همه باید از آن آگاهی داشته باشند؟

نیکی کریمی: نه به نظر من اصلا پیش پا افتاده نیست. یادم هست در یک جلسه ای با آقای علی دایی بحث این مسئله بود که چقدر این مراقبت لازم است. حالا این مراقبت فقط غذا خوردن و ورزش کردن هم نیست و باید از راه و روش زندگی مراقبت کرد. آدم هایی مثل من که بیست سال است در این کار هستم قطعا از خیلی چیزها در زندگی مان گذشتیم برای این که یکسری چیزهای دیگری را به دست بیاوریم.
یعنی این مراقبت فقط مراقبت فیزیکی نیست و مراقبت روحی و روانی هم هست. من نمی خواهم خیلی شعار بدهم به هر حال هر آدمی در مقاطعی از زندگی قطعا این چیزها را لازم دارد. اصلا ما چرا مثلا نماز می خوانیم و یا دعا می کنیم و … اینها بهداشت روانی است. هر کدام سعی می کنیم بتوانیم از یک طریقی زندگی را راحت تر بگیریم تا بتوانیم آن آرامش جسمی و روحی که لازم داریم را به دست بیاوریم تا بتوانیم کارمان را بهتر انجام بدهیم. خیلی وقت ها ما لازم داریم سموم روح مان را دور بریزیم برای این که بتوانیم بهتر زندگی کنیم. به هر حال من فکر می کنم اگر این کارها را نکنیم در این دنیای شلوغ و پر هیاهو و زندگی های شهری مدرن در این شهرهای آلوده و کثیف و این همه ماجراهای مختلفی که داریم، قطعا یک جایی کم می آوریم.

زندگی سالم:  البته به نظر می آید این توجه به تندرستی نشان دهنده بالا رفتن سطح زندگی عمومی در ایران است. چون بالاخره معیشت و سطح درآمد مردم نسبت به گذشته بالا رفته است و داریم یک مقداری به وجوه دیگر زندگی هم توجه می کنیم. حالا این استقبالی که می شود ممکن است یک جاهایی افراطی هم باشد .

یک سئوال کمی متفاوت شما متولد چه ماهی هستید؟

نیکی کریمی: آبان.چطور؟!

زندگی سالم:  این خصوصیت زنان متولد آبان که خیلی اهل برنامه ریزی و مراقبت و … هستند چقدر در شما وجود دارد؟

نیکی کریمی: من خودم باید بگویم؟!

زندگی سالم: بله
نیکی کریمی: اتفاقا ویشکا هم متولد آبان است. نمی دانم من که نمی توانم خودم بگویم. اما خودم فکر می کنم یک آبانی واقعی هستم.

زندگی سالم: خصوصیت بارز آبانی ها چیست؟

نیکی کریمی: نشان آبان عقرب است و در حقیقت … نمی دانم خیلی سخت است آدم راجع به خودش صحبت کند.

زندگی سالم: برای اطلاع ما بگویید بدانیم آبانی ها چه جور آدم هایی هستند. زنی که خیلی مدیر است و همه کاری را پیش می برد آبانی است، نه؟

نیکی کریمی: بله، درست است.

زندگی سالم: منظور تک روی است. ویژگی اصلی اش چیست؟ مثل این که می گویند خردادی ها دو شخصیتی هستند. حالا در مورد ابان چیست. نیش می زند؟

نیکی کریمی: نه، جسارت است.

زندگی سالم: و شما دارید؟

نیکی کریمی: امیدوارم. می دانید در حقیقت یک چیز نیست و اینطوری نمی شود گفت. اینها را آن کسانی که ماه ها را مطالعه و تحلیل می کنند ، می توانند بگویند من نمی توانم بگویم.

زندگی سالم: شما سفرهای متعددی به نقاط مختلف دنیا داشتید و همینطور زندگی در خارج از ایران را هم تجربه کردید. درست است؟

نیکی کریمی: بله.

زندگی سالم: از این سفرها و گشت و گذارها بیشترین چیزی که برای شما مانده چیست؟ به نظر می رسد شما به فرهنگ آرامش و لبخند خیلی علاقه دارید و شاید برای همین هم هست که به هایکو هم علاقه مندید. حتی در عکس ها و فیلم های شما هم به نوعی سکوت و آرامش و متانت دیده می شود. درست است؟

نیکی کریمی: بله.

زندگی سالم: اما ظاهرا این چیزها را امروزه در زندگی مان خیلی کم داریم یا اصلا نداریم. یا حداقل در زندگی تهران اینطور است.
نیکی کریمی: آن چیزی که آدم آن طرف بیشتر می بیند این است که پیچیدگی آدم ها کمتر است. آنها سعی می کنند که بیشتر خودشان باشند دلیلی ندارد که بخواهند تظاهر کنند و خودشان را آن جوری نشان بدهند که نیستند یا این که بخواهند جور دیگری وانمود بکنند تا به چیزهایی برسند. متاسفانه جامعه ما الان اینطوری شده یعنی یکی از چیزهایی که خیلی دیده می شود این است که آدم ها به چیزی که نیستند  تظاهر می کنند. به نظر من اینطوری است و آن آرامش مسئله بسیار مهمی است.

زندگی سالم: به نظر می آید شما آدم صریحی هستید و با جسارت صادقانه نظرتان را می گویید. این باز به آن وجه  آبانی شما بر می گردد یا تصمیم گرفتید اینطور باشید.
نیکی کریمی: بله من همیشه اینطوری بودم و دلیلی نمی بینم بخواهم جور دیگری که نیستم وانمود کنم و به صراحت نظرم را می دهم و حرفم را می گویم. خیلی وقت ها آدم ها فکر می کنند راجع به من چه نظری خواهند داد اگر فلان چیز را بگویم اما من اینطور فکر نمی کنم. من اینطوری هستم یا دیگران می پسندند و یا نمی پسندند.  البته این به معنی نیست که فرهنگ و اخلاقیات جامعه و موارد این چنینی را در صحبتم رعایت نمی کنم. باید به عقاید و باورهای عمومی و حتی باورها و عقاید شخصی دیگران احترام گذاشت. خیلی ها هم فکر می کنند صراحت یعنی این که هر نظری راجع به دیگران دارند بگویند اما نه این با صراحت فرق دارد و آن نیست.