پونه کوهی

جادوی پونه کوهی

پونه کوهی مانند نعناع، گیاهی گرم و معطر است؛ اما به نسبت نعناع از مواد مغذی بیشتری تشکیل شده است و منبع خوبی از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی است.
پونه کوهی و نعناع، از خانواده نعناعیان و از نظر مواد مغذی بسیار مشابه هستند. این گیاه با برگ‌هایی به رنگ سبز تیره و پوشیده از کرک است؛ درحالی‌که نعناع چنین پرزهایی ندارد. برگ‌های این گیاه، بیضی‌شکل و نوک‌تیز با گل‌های ارغوانی رنگ است.
پونه کوهی در مکزیک و اروپا به‌عنوان یک افزودنی فوق‌العاده در کنار آویشن در بسیاری از غذاها، به‌خصوص پیتزاها استفاده می‌شود.

اگر فشارخون دارید، پونه کوهی مناسب‌تر از نعناع است؛ زیرا:
۱٫ پونه کوهی دارای سدیم کمتری نسبت به نعناع است؛
۲٫ پتاسیم موجود در پونه کوهی حدوداً سه برابر نعناع است؛
۳٫ کلسیم پونه کوهی هشت برابر کلسیم موجود در نعناع است؛
۴٫ پونه کوهی چهار برابر نعناع منیزیم دارد.
تحقیقات نشان می‌دهد، برای پیشگیری و کنترل فشارخون، افراد دارای رژیم غذایی‌ با پتاسیم، منیزیم و کلسیم زیاد باشند که از سدیم کمتری تشکیل شده باشد. توازن این چهار ماده معدنی در کنترل فشارخون بسیار موثر است.
نعناع، گیاهی مناسب برای پوست و بافت‌های مخاطی
نعناع از ویتامین‌های A و C بیشتری نسبت به پونه کوهی برخوردار است؛ درنتیجه برای سلامت پوست، مو و بافت‌های مخاطی مانند دستگاه گوارش، دستگاه تنفسی و دستگاه تولیدمثل مناسب‌تر است.
دانشمندان دانشگاه بن در آلمان دریافتند که ترکیبات فعال با خاصیت ضدالتهابی که با نام بتاکاریوفیلین در پونه کوهی شناخته می‌شود، فرد را در برابر پوکی استخوان و گرفتگی عروق محافظت می‌کند.

پونه کوهی بی‌اشتهایی و ضعف معده را هم از بین می‌برد و سکسکه را تسکین می‌دهد و زداینده و بازکننده و نرم‌کننده مواد صفرایی و سودایی است. پونه از خانواده نعناع است و ترکیب اصلی موجود در این گیاه، اسانس روغنی فرار یا روغن منتول است. به‌علاوه در اعضای این گیاه مقداری تانن، مواد رزینی و قند نیز وجود دارد و حاوی مقدار زیادی ویتامین است. گیاه پونه در فصل گرما می‌روید؛ اما سایه‌روشن را بهتر می‌تواند تحمل کند. این گیاه، در خاک‌های مرطوب و غنی از مواد آلی مانند کودبرگ به‌خوبی رشد می‌کند. با گیاه پونه می‌توان یک دم‌کرده گیاهی فوق‌العاده تهیه کرد. برای تهیه یک فنجان دم کرده این گیاه، یک قاشق غذاخوری سرخالی از برگ یا گل پونه تازه یا یک قاشق چای‌خوری برگ پونه‌ خشک‌شده را در چای صاف‌کن درون یک لیوان ریخته و یک فنجان آب در حال جوش را روی آن بریزید. اجازه دهید مدت ده دقیقه دم بکشد و رنگ چای دربیاید. اگر دوست داشتید می‌توانید آن را کمی شیرین کنید.
 
برگ‌ها و گل‌های پونه و ساقه‌های آن می‌توانند جایگزین مناسبی برای بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌ها باشند. این گیاه  بادشکن، معرق، مدر و محرک است.

خصوصیات ظاهری
پونه کوهی، گیاهی معطر از خانواده نعناعیان است که با نام‌های آویشن کوهی و فودنج جبلی نیز شناخته می‌شود و بین ۳۰ تا ۹۰ سانتی‌متر رشد می‌کند و برگ‌ها متقابل، از نظر اندازه متغیر و در پایین بسیار بزرگ‌تر هستند؛ اما هرچه به طرف رأس گیاه می‌روند کوچک‌تر می‌شوند و به شکل تخم‌مرغی یا بیضوی در می‌آیند. حاشیه برگ‌ها صاف یا کنگره‌ای است. گل‌ها به طول چهار تا هفت میلی‌متر به رنگ صورتی یا سرخ و به‌شکل خوشه افشان روی شاخه‌ها قرار دارند. زمان گل‌دادن، بین تیر تا شهریور است. تمام قسمت‌های گیاه بوی مطبوع معطری شبیه آویشن دارد.

طبیعت:   پونه کوهی از نظر طب سنتی ایران، طبیعتی گرم‌وخشک دارد.

از دم‌کرده این گیاه، برای درمان سرماخوردگی، زکام، سردردها، مشکلات گوارشی، کم‌کردن تب خفیف، تسکین گلودرد و بهبود نفخ شکم، حالت تهوع و بی‌خوابی استفاده می‌شود. پونه را به‌عنوان تحریک‌کننده تولید صفرا نیز می‌شناسند. تزریق عصاره پونه به موش‌های آزمایشگاهی نشان داد که این گیاه دارای خواص آرام‌بخشی خوبی است. عصاره پونه دارای خاصیت تسکین‌دهنده درد نیز است. در محیط آزمایشگاه دیده شد که عصاره پونه در مقابل ویروس تب خال، ویروس آنفولانزا، بیماری نیوکاسل و ویروس‌های مختلف دیگر فعال است.

به گفته ابوعلی‌سینا، تندی و تلخی که پونه دارد بسیار نرم‌کننده است.
به‌ویژه در نرمش‌دادن موثرتر از جویباری است. خون را به‌سوی پوست می‌کشد و عرق‌ریز و بسیار گرمی‌بخش است. مواد را از ژرفای تن جذب می‌کند و تکه‌کننده، خشکاننده و گرم‌کننده است.هر پونه‌ای، به‌ویژه پونه کوهی بی‌اشتهایی و ضعف معده را هم از بین می‌برد و سکسکه را تسکین می دهد. پونه که زداینده، بازکننده و نرم کننده مواد صفرایی و سودایی است، خودش و آب‌پزش در علاج یرقان مفید است. اگر بیمار یرقانی خود را با آب‌پز پونه کوهی شست‌وشو دهید، عرق کند و سود بیند و اگر پونه را با انجیر خورند، داروی استسقاست. برای رفع سنگینی معده، نفخ و ناراحتی‌های کبدی توصیه می‌شود. آرامش بخش و مناسب برای رفع خستگی است. دم‌کرده پونه برای اسهال، ناراحتی‌های عصبی و اختلالات گوارشی موثر است. برای هضم غذا برطرف‌کردن سکسکه مفید است. ضدعفونی‌کننده مجاری تنفسی است و مناسب برای درمان بیماری های ریوی ازجمله تنگی تنفس، آسم و سرفه است
مؤثر در درمان سرماخوردگی است.پونه کوهی منبع خوبی از ویتامین K، ویتامین E، منیزیم، منگنز، آهن، کلسیم و اسیدهای چرب امگا ۳ و امگا ۶ است. ویتامین K باعث ارتقای رشد استخوانی می‌شود و چگالی استخوان را حفظ می‌کند. درحقیقت ویتامین K یکی از ریزمغذی‌های موثر در تولید سلول‌های استخوانی است؛ همچنین این ویتامین در تولید پروتئین‌های انعقادی نقش به‌سزایی دارد.
خواص آنتی‌اکسیدانی
تیمول و رزمارینیک اسید، فیتوکمیکال‌های بسیار قوی موجود در برگ‌های سبز پونه کوهی هستند که می‌توانند از سلول‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد اکسیژن، محافظت کنند. مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهد این گیاه، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی قوی‌تری نسبت به آنتی‌اکسیدان‌های صنعتی که به فراورده‌های صنایع غذایی اضافه می‌شوند، دارد. ظرفیت آنتی‌اکسیدانی پونه کوهی ۴۲ بار بیشتر از سیب، ۳۰ مرتبه بیشتر از سیب‌زمینی و دوازده بار بیشتر از پرتقال است.
پونه کوهی، آنتی‌باکتریال است
مواد شیمیایی فعال موجود در پونه کوهی، رشد باکتری‌هایی چون سودموموناس آیروژنز و استافیلوکوکوس اورئوس را متوقف می‌کند. مطالعات متعدد نشان می‌دهد پونه کوهی به نسبت داروهای تجویزشده در برابر باکتری ژیاردیا، موثرتر عمل می‌کند. به نظر می‌رسداین گیاه، به‌علت تقویت سیستم ایمنی در مبارزه با عفونت‌ها، قوی ظاهر می‌شود.
گیاهی سرشار از فیبر
فیبرهای موجود در پونه کوهی، باعث اتصال نمک‌های صفراوی به مواد سمی سرطان‌زا در کولون می‌شود؛ در نتیجه به دفع آن‌ها از بدن سرعت می‌دهد و بدن مجبور می‌شود کلسترول بیشتری را برای تولید نمک‌های صفراوی تجزیه کند؛ به همین علت است که رژیم سرشار از فیبر، سطح کلسترول بدن را کاهش می‌دهد و خطر ابتلا به سرطان کولون را کم می‌کند.
ترکیبات ضدالتهابی
دانشمندان دانشگاه بن در آلمان، دریافتند که ترکیبات فعال با خاصیت ضدالتهابی که با نام بتاکاریوفیلین در پونه کوهی شناخته می‌شوند، فرد را در برابر پوکی استخوان و گرفتگی عروق محافظت می‌کنند.
اثرات درمانی دیگر پونه کوهی:
درمان بسیاری از بیماری‌های پوستی مانند آکنه و شوره سر،تسریع روند درمان انگل‌های روده‌ای، برطرف کننده خستگی، پیشگیری یا کندکردن روند پیشرفت سرطان سینه، بهبود مشکلات معده‌ای و روده‌ای مانند نفخ، سنگینی معده، سکسکه، تسریع هضم غذا، ضدعفونی مجاری تنفسی، بهبود سرماخوردگی و برونشیت، تسکین دردهای ماهیچه‌ای، درد دندان، سردرد، گوش‌درد و… .

نکته ۱:

هشدار
پونه کوهی می‌تواند منجر به ناراحتی‌های معده‌ای در برخی افراد شود؛ درنتیجه افرادی که به گیاهان خانواده نعناع حساسیت دارند بهتر است از این گیاه استفاده نکنند؛ زیرا ممکن است باعث عودکردن آلرژی‌شان شود؛ درضمن مصرف پونه باعث ازدیاد تعریق در بدن و
استفاده از آن در بعضی افراد موجب تشدید سردرد می‌شود.

نکته ۲:

طرز تهیه چای پونه:
یک قاشق غذاخوری پونه کوهی را در یک قوری چینی با آب ۸۰ درجه سانتی‌گراد به مدت پانزده دقیقه دم کنید. در صورت تمایل به شیرین‌کردن آن از عسل یا نبات استفاده کنید.
روش مصرف: بهتر است به مدت سه هفته در هر ماه (بیست و یک روز)، روزانه یک فنجان قبل از غذا بنوشید و یک هفته قطع کنید. ‌‌‌‌‌‌‌

مجله اینترنتی زندگی سالم