پنج خانواده مستأصل / بررسی هویت بصری سریال دیوار به دیوار تولید شبکه سه

پنج خانواده مستأصل / بررسی هویت بصری سریال دیوار به دیوار تولید شبکه سه

سریال دیوار به دیوار ساخته سامان مقدم که در 60 قسمت 40 دقیقه‌ای تولید شده و به روی آنتن شبکه 3 می‌رود مخدوش‌ترین تصویر کمدی در قاب تلوزیون است. در تعریف یک اثر کمدی هرگز نمی‌توان المان‌های طنازانه را وارد حوزه دیالوگ نویسی فیلمنامه کرد و از طرفی این عناصر به هم پیوسته را با کشمکش‌های بیش از حد داستان پردازی، از آن یک سریال تلوزیونی ساخت. سامان مقدم، بزرگ‌ترین دستاوردی که در ساخت این اثر کسب کرد هم راهی بازیگران بزرگی چون فرهاد آییش بود که حضور وی در چنین آثار سطح پایینی به دور از انتظار است. اگر برخورد منصفانه را این گونه تعریف کنیم که می‌توان همه آثار هنری را نقد کرد ولی نمی‌توان همیشه نقاط ضعف را مورد بحث قرار داد که اصلا کاربرد نقد در رسانه ملی زیر سؤال می‌رود و نمی‌شود با هیچ رویکردی تولیدات این رسانه را زیر سؤال برد. ماهیت نقد نفی عمل انجام شده است و در اینکه این عمل می‌تواند برای عده‌ای جذاب و مفید باشد، هیچ شکی نیست؛ اما باید با آگاهی و پژوهش در باب یک اثر هنری، نقاط ضعفان را به مؤلف گوشزد کرد تا دیگر اشتباهات خود را تکرار نکند.

پنج خانواده مستأصل / بررسی هویت بصری سریال دیوار به دیوار تولید شبکه سه

*هم آ گوشی

در بسیاری از تولیدات رسانه ملی به این موضوع مهم اهمیتی داده نمی‌شود که اقتصاد کشور آن گونه نیست که به تصویر کشیده می‌شود؛ بلکه آن گونه است که رضا عطاران در «متهم گریخت» و «خانه به دوش» به تصویر کشیده است. نویسنده یک فیلمنامه وقتی در حوزه سینمایی کار می‌کند، باید تولید معنا کند و هنگامی که در تلویزیون قلم می زند، باید انتقال دهنده معنا به مخاطب باشد. متاسفانه سریال دیوار به دیوار با انبوهی از اطلاعات از پیش ساخته شده تجربی مخاطب را مواجه می‌کند نه معنایی تولید کرده و نه وظیفه انتقال معنا را به دوش می‌کشد. به گفته ارنست همینگوی نویسنده حق ندارد قضاوت کند؛ بلکه باید درک کند. این جمله طلایی راه حل تمامی تولیدات رسانه ملی در قالب یک اثر تلویزیونی است. در همین راستا هنگامی که نویسنده واژه آرایی درستی در بیان مفهومات الصاق شده به داستان نداشته باشد مجبور می‌شود با کنایه‌های اقتصادی – اجتماعی و بعضا سیاسی مخاطب را به خنده‌های کاذب وادار کند و در این بین مخاطب هنگامی که با گوشی خود سرگرم شبکه‌های مجازی است به تیکه پرانی‌های شخصیت‌ها در فیلم لبخند می زند.

پنج خانواده مستأصل / بررسی هویت بصری سریال دیوار به دیوار تولید شبکه سه

*سریال چیست؟

اگر از شما بپرسند که با چه انگیزه‌ای به سینما می‌روید حداقل جوابی که به ذهنتان می‌رسد می‌تواند این باشد: می‌رویم که به ما خوش بگذرد؛ اما اگر از شما بپرسند که چرا 40 دقیقه سریال دیوار به دیوار را تماشا می‌کنید، باید جوابی داشته باشید که مخالف را مجبور به تحمل 40 دقیقه‌ای آن بکند. مسلما هم شما و هم من می دانیم که سریال تلویزیونی به ساحت خود می‌تواند جنبه‌های آموزشی فراوانی برای فرزندان و خانواده‌ها داشته باشد و از سوی دیگری بن مایه اندیشه ورزی در جامعه را تقویت کند؛ اما قبل از هرچیز باید بدانیم چه داستانی را سریال تلویزیونی می گویند: به مجموعه فصول دراماتیک که شامل نقاط احساسی – منطقی – فرهنگی – اقتصادی و … موجود در جامعه می‌پردازد، یک اثر تلویزیونی می گوییم؛ اما متاسفانه دیوار به دیوار تنها با کش دادن داستان‌هایی که بارها و بارها از تلویزیون روایت شده و تلفیق کردن آن با ژشت های روشن فکری قصد دارد جای خالی یک سریال خوب را در صدا و سیما پر کند. با تمام این تفاسیر سریال دیوار به دیوار نه ایرانی است و نه خانواده ایرانی را خوب می‌شناسد و آنطور که تا به اینجا برداشت می‌شود، فقط نسخه تقلبی و ضعیف‌تری از آثار برگزیده تلویزیونی غربی است. این‌ها همه بهانه خوبی است تا مخاطب هوشمند ایرانی کنترل را در دست گیرد و جهت آنتن را به سوی غرب نشانه گیری کند.

*پژمان چمشیدی

این روزها در ایران مد شده است که هر چهره نسبتا محبوبی برای مطرح کردن بیشتر خود در بین مردم وارد دیگر حوزه‌های زندگی می‌شود. نه اینکه ورود پژمان جمشیدی به تلویزیون با سریال «پژمان» یا ورود او به سینما با فیلم «خوب بد جلف» را بد بدانیم نه؛ اما حضور او به عنوان یک چهره ورزشی بر پرده سینما کمی مضحک به نظر می آید. نه پژمان جمشیدی شخصیت کاریزماتیکی دارد که به خودی خود بیننده را مجذوب تماشای اثر کند و نه بازی قابل ستایشی که از وضعیت اجتماعی وی چشم پوشی کنیم. امروزه این فوتبالیست تازه بازیگر شده آوانگارد جای خیلی از بازیگرهایی که می‌توانستند بهتر و با انگیزه‌تر شخصیت را به اجرا در آورند گرفته است و چنین وقایعی باعث فروپاشی ساختار آثار تلویزیونی و سینمایی در ایران می‌شود. در پایان باید گفت با اینکه این پنج خانواده به نمایش گذاشته شده در سریال دیوار به دیوار هیچ نشانه‌ای از یک جامعه ایرانی ندارد؛ اما می‌تواند پیشگوی چنین آینده بی ثباتی در جامعه باشد. پس مواظب سریال‌هایی که از این به بعد تولید می‌کنیم باشیم.

پنج خانواده مستأصل / بررسی هویت بصری سریال دیوار به دیوار تولید شبکه سه

نویسنده : علی رفیعی وردنجانی