فرهنگ چاپلوسی در ایران/معضل چاپلوسی و خود شیرینی
فرهنگ چاپلوسی در ایران/معضل چاپلوسی و خود شیرینی
فرهنگ چاپلوسی در ایران/معضل چاپلوسی و خود شیرینی
یکی از خصوصیات ما آدم‌ها، این است که دوست داریم به یکدیگر احترام بگذاریم اینکه در مقابل محبت دیگران سپاسگزار باشیم یا انتظار محبت از طرف مقابل داشته باشیم حق همه ماست و خصلت خوبی است که نشان از فرهنگ تربیتی بالای هر شخصی دارد؛ اما گاهی در برخی بحران‌های زندگی، وقتی دچار مشکلات فراوانی هستیم و باید راه چاره‌ای برای خود پیدا کنیم، هیچ راهی بهتر از احترام گذاشتن به عده خاصی از افراد نداریم؛ اما همیشه در این شرایط احترام متقابل ما به دیگران در نظر کسانی که در اطرافمان زندگی می‌کنند، جور دیگری جلوه می‌کند و به این رفتار عنوان خاصی می‌دهند مثل چاپلوسی، ریاکاری، خودشیرینی، لوس‌بازی …. و خلاصه صدها عنوان و لقب بجا یا بیجا به شما و رفتارتان می‌دهند که انصاف نیست.
فرهنگ چاپلوسی در ایران/معضل چاپلوسی و خود شیرینی
همه ما در شرایطی خاص مجبور می‌شویم به یک یا چند شخص خاص باج بدهیم و به قول خودمان دم طرف را ببینیم. حقیقتا وجود این‌همه عنوان درباره یک رفتار خاص، حکایت از رواج فراوان آن در عمق فرهنگ دیرینه یک ملت دارد. اینکه گاهی مجبوریم همان‌طور که گفتم دم کسی را ببینیم، برای این است که روزگارمان بهتر بگذرد، وگرنه هدفمان از این کار، زیاد هم کثیف نیست. چاپلوسی، دلایل و مصداق‌های متعدد دارد برای مثال بیشتر این نوع احترام‌ها از سر ترس است یا برای جلب محبت کسی که اگر از دست بدهیم، احتمالازندگیمان هم دستخوش اتفاقات ناگواری خواهد شد.
فرهنگ چاپلوسی در ایران/معضل چاپلوسی و خود شیرینی
برای روشن شدن موضوع، به یک مثال بسنده می‌کنم: بیشتر اوقات علاقه داماد نسبت به مادرزن در بین اطرافیان با عنوان زن‌ذلیلی مطرح می‌شود؛ درحالی‌که دلایل حقیقی آن که ترس از غرولند همسر، محروم شدن از برخی امکانات و در برخی موارد حتی به وجود آمدن بحران در زندگی و از پاشیدن کانون‌های گرم خانوادگی است، در هاله‌ای از ابهام باقی می‌ماند. تاریخ ثابت کرده وجود این دو عنصر در کنار هم، فقط با شرایط سخت و خاصی امکان‌پذیر است، وگرنه در هیچ برهه‌ای از زمان و در هیچ کجای دنیا روابط پایداری بین این دو به ثبت نرسیده، پس اگر چنین موجودی را در عضویت خانواده خوددارید که به خصوص علاقه شدیدی را بروز می‌دهد، شک نکنید کاسه‌ای زیر نیم‌کاسه است. آن ضرب‌المثل معروف را درباره دسته خنجر یزید احتمالا خیلی‌ها به یاد دارند. هرچند شاید امروزه به دلایلی ازیادرفته باشد؛ اما اطمینان داشته باشید تغییر شرایط در اصل ماجرا هیچ تأثیری ندارد. این‌یک اصل ثابت‌شده ازنقطه‌نظر شخصی خودم است که به شما هم پیشنهاد می‌کنم همیشه به یاد داشته باشید. ولی زیاد هم تند نرویم این روابط بین عروس و مادر شوهر، حتی دو همسایه یا بین همه اعضای فامیل رواج فراوان دارد و اصلا هم پدیده تازه و خاصی نیست. تا وقتی این نوع روابط در پشت درهای خانه اتفاق می‌افتد، انگار کسی متوجه چیزی نیست یا اهمیت آن درک نمی‌شود؛ اما شرایط زمانی به نقطه اوج بحران می‌رسد که این نوع رفتارها در روابط کاری ما نفوذ می‌کند و تازه آن‌وقت است که به چشم همه می‌آید و به همه برمی‌خورد که چرا باید در فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی شاهد چنین رفتارهایی باشیم. وقتی هم که عادت به کاری کرده‌ایم و نتیجه مثبت دیده‌ایم، چرا در همه شرایط زندگی آن را اجرا نکنیم، ولی هیچکس به این جنبه از قضیه حتی فکر هم نمی‌کند. واقعا اگر این شیوه در رفتار و گفتار هر کس وجود نداشته باشد چه می‌شود؟ یا تصور کنید آدمی پیدا شود که راه و روش درست برخورد با دیگران را نمی‌داند به نظر شما در این شرایط می‌شود زندگی کرد؟ چنین آدمی همان بهتر که به فضا برود و در کنار شازده کوچولو زندگی کند. اگر نتوانید در برخورد با دیگران روش چاپلوسی را اجرا کنید به‌خصوص اگر کار واجبی در اداره‌ای دارید یا جایی مشغول به کار هستید، مجبورید به این شیوه متوسل شوید تا روزگارتان بگذرد؛ وگرنه هیچ کاری پیش نمی‌رود و سنگ روی سنگ بند نمی‌شود. فرض کنید در اداره‌ای کار می‌کنید، شما لیاقت بهترین‌ها رادارید، دیگران هم همین حس اعتمادبه‌نفس رادارند. چاپلوسی رقابتی سالم ایجاد می‌کند تا بهترین عملکرد مشخص شود و بالاخره کسی که درجه خودشیرینی‌اش بالاتر است، به مقصود می‌رسد. این شیوه شرایطی ایجاد می‌کند که شما می‌توانید بدون انجام فعالیت فیزیکی یا فکری و بدون فشار روحی تنها به شیوه‌ای بهتر برای بالا رفتن از قله‌های موفقیت فکر کنید. همین‌که زبانتان خوب و بجا در موقعیت مناسب بهترین عملکرد را داشته باشد، کافی است تا شمارا به مقصود برساند. پس به‌جای اینکه حسرت دیگران را بخورید یا از زمین و زمان شکایت کنید و خلق خودتان و خانواده را تنگ کنید، در فکر بهترین راه باشید. بالاخره هر ملتی برای پیشرفت احتیاج به عناصری دارد. ما نیز به این شیوه خوکرده‌ایم و از بالاترین تا پایین‌ترین جزء افراد این جامعه با این روش قله‌های افتخار را طی می‌کنیم.
تاجمیر ریاحی