طرحی نو بر اندازیم / چند نکته از زبان طراح صحنه و مدرس دانشگاه
طرحی نو بر اندازیم / چند نکته از زبان طراح صحنه و مدرس دانشگاه
طرحی نو بر اندازیم / چند نکته از زبان طراح صحنه و مدرس دانشگاه
از دیدگاه زیباشناسی، طراح صحنه باید در زمینه برنامه و محتوای آن مطالعه و تحقیق کند و از فرم‌های منطقی و عناصر فرم به نحو احسن بهره بگیرد و این مستلزم دانش، هنر، دانستن دقیق تاریخ هنر و معماری تاریخی و معاصر، نقاشی، خط وصنایع دستی است.
طراحی دکور با نگاهی غیردراماتیک (نمایشی) و بدون توجه به فضای فیزیکی استودیو، حرکت دوربین وزاویه آن، لطمه‌های اساسی به طور غیرمستقیم به برنامه‌های تولید وارد می‌سازد که در درازمدت مخاطب را از خود گریزان می‌کند.
دکور به عنوان یک پس زمینه، در واقع دیالوگ تجسمی گویا و خاموشی است که در لحظات پخش برنامه، مخاطب را نشانه می‌رود و در دیدگان مخاطب می‌نشیند و این امر اجتناب ناپذیر است و تمامی اجزاء آن، ضمیرناخودگاه مخاطب رابه خود جلب می‌کند.
هرجزء درون ساختار دکور، سوالات بسیاری را درذهن تداعی می‌سازد وطراح صحنه با بهره گیری منطقی اجزاء براساس معناسازی تصویرصحنه، سوالات وابهامات را بدون هیچ تحمیل بصری به مخاطب منتقل می‌کند و خدای ناکرده اگر این ابهام‌ها بیشتر شود مخاطب موضع می‌گیرد و اینجاست که جاذبه تصویری وارزش بصری برنامه به عنوان زیباشناسی برای وی از بین می‌رود.
شاید مطرح کردن این مباحث به نظر بعضی‌ها جنبه تئوریک داشته باشد ولی روانشناسی ارتباطات، تاثیرزیباشناسی عناصر تصویر را امری اجتناب‌ناپذیر می‌داند.
طرحی نو بر اندازیم / چند نکته از زبان طراح صحنه و مدرس دانشگاه
*دکور از دیدگاه روانشناسی و جامعه‌شناسی
دکور، تجسم مادی و محتوایی برنامه است. در مکانی مشخص و در زمانی مشخص برپا می‌شود، طراح صحنه باید به این نکته توجه داشته باشد که مخاطبین برنامه چه کسانی هستند، دارای چه خلق‌وخوهایی هستند. شناخت روانشناسانه مخاطب، کمک زیادی به طراحی می‌کند و به تجسم مادی دکور اعتبار انسانی می‌بخشد.
عدم توجه به این مباحث، اتفاقات ناگواری را موجب می‌شود. دکورمنطقی، ساختاری منطقی دارد؛ چرا که اجزاء درفضای کلی قابل تعریف و معنایابی هستند. یکی ازدلایل نبود طراحی صحنه قابل قبول ازنظرتلویزیونی، بی‌توجهی به این امر است. متاسفانه دیده می‌شود دکور برنامه‌ای تولیدی، بامحتوایی عرفانی، فلسفی، مذهبی همراه با بحث‌های جدی سمت وسوی فرم‌های فانتزی که ربطی به مضمون برنامه ندارد، پیدا می‌کند. گرایش به سبک‌های کانستراکتیویسم، سوپرماتیسم، مینی مالیسم یا پروفورمنس آرت برای تجربه ونوآوری بدنیست ولی درجازدن تأسف آوراست.
اگرتنها نگاهی گذرا به تاریخ تحولات نقاشی وخط این مرزوبوم بیندازیم متوجه می‌شویم که چگونه ما هویت نقاشی چینی را ازکادرنقاشی هایمان محو کردیم ودرسبک هرات وتبریزواصفهان به هویت ایرانی_اسلامی دست یافتیم. تقلید بی مطالعه وکپی‌کاری چاره کار نیست؛ بلکه کسب دانش تخصصی طراحی صحنه ودکور، تعهد واعتقاد به کار به اضافه خلاقیت هنری، از اهم نکات است.
طرحی نو بر اندازیم / چند نکته از زبان طراح صحنه و مدرس دانشگاه
اگر تعریف فرهنگ را همچون تعریف جامعه شناسان، تمام سرمایه‌های مادی ومعنوی یک قوم، گروه، جامعه یا یک کشور تلقی کنیم؛ آیا می‌توان خلق اثرهنری را جدا از اینها دانست؟ امروزه با توجه به رشد وسرعت گسترده ارتباطات رسانه‌ای دردهکده‌ای که مک لوهان آن راکشف کرد ودهکده جهانی نامش نهاد، اگرتلاشی در جهت حفظ وگسترش منطقی فرهنگ خود انجام ندهیم، درواقع فرهنگ وهمه سرمایه‌های گذشته خود را درمعرض نابودی وفنا خواهیم گذاشت.
اهمیت حفظ این موضوع به خصوص دردنیای امروزکه نظام ارتباطات رسانه‌ای نه مثل گذشته کند وبی رونق، بلکه به مدد رسانه‌های صوتی وتصویری وکانال های ماهواره‌ای، ارتباطات بین نوع بشرازهرفرهنگ وقومی در تمام نقاط جهان به راحتی آب خوردن ممکن شده است، مهم‌تر می‌کند. این ارتباطات سریع وگسترده باعث شده تا احساس کنیم که درگذاربین این سرعت ودرعین حال تهاجم، بیشترازگذشته به فکردستاوردهای فرهنگی پیشینان خود وبه خصوص درعرصه فرهنگ دینی باشیم.
هر جامعه‌ای دارای ارزش‌های تاریخی و فرهنگی و مذهبی خاص خود است و اگرچه در جهانی بزرگ و پر از فرهنگ‌های متنوع در رابطه است ولی هویت خود را با همین مؤلفه‌های گران‌قدر باید حفظ و حراست کند. نگاه روانشناسانه و جامعه‌شناسانه جدا از این مؤلفه‌های زیربنایی نیست، اخلاقیات و منش افراد جامعه دارای نشانه‌های خوب بصری هستند که یک طراح صحنه حرفه‌ای و خلاق می‌تواند در پردازش تجسمی صحنه از آنها بهره ببرد و محتوای بصری دکور را بدون هیچ رنگ و لعاب غیرمنطقی به مخاطب منتقل کند. اشاره به دکورهای ساخته شده در تلویزیون، خالی از فایده نخواهد بود که اکثرا دارای رنگ و نورهایی هستند که هیچ نقش محتوایی در برنامه ندارند و تنها فضا را بی جهت به سمت و سوی ذهنیت‌های غیر از محتوای برنامه می‌برند. بازی با نورهای رنگین و احجام بی هدف که فقط فضای استودیو را اشغال کرده‌اند و در تصویر، عنصری مؤثر در فضا دیده نمی‌شوند. چرا باید اینگونه باشد؟
طرحی نو بر اندازیم / چند نکته از زبان طراح صحنه و مدرس دانشگاه
طراحی صحنه ودکور مقوله‌ای مجزا وانتزاعی نیست، بلکه باید آن را درجریان ارتباطات رسانه‌ای و نقش تاثیرگذارش برروانشناسی انسان‌ها مشاهده کرد. مباحث مطرح شده تماما ناظر بر آخرین دستاوردهای علما واندیشمندان هنر وارتباطات است. ارتباطات برپایه تصور وادراک قرار دارد. انسان‌ها برای سازمان دادن به تصوروادراک خود مدل‌های کلیشه‌ای به کارمی‌برند. انسان‌ها توسط آنهایی که دارای تصور و ادراک مشابه باخودشان هستند، بیشترتحت تاثیرقرار می‌گیرند. انسان‌ها توسط افرادی که آنها را دوست دارند به سادگی تحت تأثیر قرار می‌گیرند. انسان‌ها ازطریق نحوه ارسال پیام وساختارآن تحت نفوذ ارتباطی قرار می‌گیرند. انسان‌ها پس از برقراری ارتباطات تصمیم‌های احساسی را ازطریق ضمیرناخودآگاه می‌گیرند، ولی ارزیابی آنها براساس منطق وازطریق ضمیرخودآگاه انجام می‌گیرد. انسان‌ها اطلاعاتی راکه ساده وتثبیت شده باشد بهترذخیره ونگهداری می‌کنند.
طرحی نو بر اندازیم / چند نکته از زبان طراح صحنه و مدرس دانشگاه
نویسنده : عبدالعباس برغشی
