خاله زنک بازی چیست؟

دکتر احمد پدرام – روان شناس و استاد دانشگاه درباره خاله زنک بازی و چت خاله زنک میگوید:

بیایید در هیچ قضاوتی ، بی انصافی نکنیم خیلی از مردها هم خاله زنک هستند و خیلی زنها هم خاله زنک نیستند. مردهایی را دیده اید که با هر چیز کار دارند. به بند رخت هم بند می کنند به غذا نه، به آشپزخانه هم ایراد می گیرند و هزار حرف از خاله مهناز و شهناز و پروین و پردیس و زهرا و…دارند.

هزار حرف را از کوچه و خیابان و محل کار می آورند و ده ها نکته  نباید گفته را برای مادر و خواهر و بقال سر کوچه می برند. این ها به نظر شما خاله زنک نیستند؟! این ها که حرف های شبکه های اجتماعی و اشتباهی را با گذاشتن اسم بزرگان در زیر آن بدون هیچ تعمق و تفکری با سرعت برای این و آن کپی- پیست می کنند خاله زنک نیستند؟! گیرم حرف درست باشد آبرو داری و توداری چه می شود؟! گیرم درست باشد نتیجه اش چیست؟! کجای دلت خنک می شود؟ دل نازک چه کسی را می رنجانی و یا می شکنی؟ خانم هایی هم هستند که می گویند عزیزم حرف خودمان را بزنیم. عزیزم از کجا معلوم که این حرف ها درست باشد! آقا چه معلوم که انتقال این حرف یا عکس موجب به هم ریختن خانه و کاشانه ای نشود؟ چرا حرف را نگه نمی داری؟! راز مردم را فاش کردن که هنر نیست. یکی از صفات خدا ستار العیوب بودن است. خواهر غیبت گناه دارد. خاله زنکی یک اصلاح است که هم شامل مردان می شود و هم شامل زنان.
خانم به دختر و خواهر و مادرش می گوید: فکر کنیم، بی حساب حرف نزنیم، مطالعه کنیم، تحقیق کنیم، سرگرمی های بهتری بجوییم. دست پر برویم، دست پر بیاییم. دست پر بودن شامل آوردن خبرهای نابخردانه نیست. آوردن خبر داغ نیست.

خبرهای پخته، یک کتاب، یک مقاله، یک نقد، یک توصیه از بزرگان علم و دین می تواند کارساز باشد و سطح اندیشه و رفتار ما را بالاتر ببرد. دور هم نشستن های زنانه و مردانه و مختلط خود را پر از حرف های شیرین و سالم کنیم همان طور که باید غذای سالم بخوریم تا جسممان سالم باشد. حرف های سالم و درست و حساب شده هم روح و روان ما را سالم نگه می دارد. راه پیدا کنیم. از همین نوشته یک سوژه برای بحث و نقد بسازیم. به دیگران توصیه کنیم بخوانند. خانمی می گوید جا برای روزنامه و مجله و کتاب نداریم. شوهرش عقب نشینی می کند و شرمسار آپارتمان اجاره ای یا ملک شخصی 60 متری خودش است ولی دوست نازنین همین خانم یا خواهر و زن برادر هر خانم عزیز دیگری می گوید پای کمد لباس ها، روی هم بچینی جای زیادی نمی گیرد. کنار گلدان، کنار میز توالت، بالای کابینت ها جا هست. زن نگاه می کند و می پذیرد، می خواند و دیگر خودش یا همسرش را به خاطر آپارتمان 60 متری سرزنش و تحقیر نمی کند. برای دوستش کتاب می برد از دوستش کتاب را با شوق می گیرد. در مهمانی غزلی یا مطلبی علمی، ادبی، تربیتی یا سیاسی و اجتماعی می خواند. خاله زنک بازی تعطیل می شود. جوک های مبتذل تعریف نمی کند. لطیفه هایی شادی آور تعریف می کند. جا باز می شود. دل باز می شود. آخر باید بپذیریم وسیع ترین خانه جهان خانه دل است. اندیشه که وسیع شد دلت وسیع می شود و آن وقت جا برای حرف های زیبا و دل پذیر و خردمندانه و شادی بخش و منطقی زیاد می شود و دیگر دل به حرف های کوته نظرانه و مبتذل نمی دهیم. از حلقه خاله زنکها بیرون آمده ایم و دست دو نفر دیگر را هم ناباورانه ولی امیدوارانه گرفته ایم و از آن دایره بیرون آورده ایم.
خاله زنک ها یک کلاغ چهل کلاغ می کنند. مطلبی را نخوانده کپی- پیست می کنند. به خوانده ها هم فکر نمی کنند. نکات منفی این و آن را بزرگ می کنند. حرف از آبرو می زنند و بی آبرو می کنند. چنان به یک افتادن سیب از دست صاحب خانه تا مهمان انگ می بندند و “دیدی چه طور شد” می گویند که انگار فاجعه ای اتفاق افتاده است! فرق نگاه این آدم ها را با نیوتن ببینید.این ها هم رفتار بچه ها را زیر ذره بین می گذارند. به تلفن زدن یا نزدن مهمان یا صاحب خانه و میزبان ایراد می گیرند. دنبال سوژه های آبکی هستند. یک ساعت در مورد سریال های به اصطلاح آبکی حرف می زنند. به لباس میهمان و میزبان و هنرپیشه فلان فیلم و به آرایش این و آن توجه زیاد دارند. همه را رصد می کنند و رفت و آمد همسایه را هم کنترل می کنند ولی از خود بی خبرند و نمی دانند که موشکافی در عیب دیگران دارند و در یافتن عیب خود غفلت کرده اند.

ویژگی های خاله زنک ها چیست؟

خاله زنک ها، هیجانی، سطحی، عجول، کم مطالعه، با توجه انتخابی و استنتاج دلخواه هستند. خطاهای فکری دارند و به هر حال بیش از دیگران در معرض اضطراب و افسردگی و زودرنجی هم قرار دارند. زود قهر می کنند و مجبورند که بیشتر به ریا و ظاهر سازی متوسل شوند. از وضعیت های مبهم کلافه اند و با تلفن کشی و سوال های مستقیم و غیر مستقیم و وایبر و لاین و تلگرام و دیگر شبکه ها به دنبال پر کردن سطل ذهن خود از حرف های “بازیافت” هستند.
باور کنیم که خانم ها سه چهارم صندلی های دانشگاه ها را گرفته اند. باور کنیم که بسیاری از زن ها دیگر خاله زنک نیستند. بپذیریم که البته دانشگاه کافی نیست دانش زندگی چیزی بیشتر و فراتر از دانشگاه را برای مردان و زنان می طلبد. بپذیریم که باید این دانش را در کتاب ها و مقاله ها و نشست های علمی و دور هم نشستن های سالم مباحثه انگیز و یا کارگاه های خودشناسی به دست آوریم.
لازم است که این تاسف خود را پنهان نکنیم که از خواندن و اندیشیدن به شیوه ای منطقی و درست نسبت به جوامع پیشرفته دور مانده ایم. هیاهو می کنیم. شایعه می سازیم. شایعه ها را باور می کنیم و پخش می کنیم. سطحی فکر می کنیم. به عمق نمی رویم. خانه اخبار می شویم. دانش ما اطلاعات ارزان روزمره می شود و فکر می کنیم این که از همه جا با خبریم پس اهل علمیم. حال آنکه عقبیم، دوریم، پرتیم، ناآگاهیم. خوراک می سازیم برای جهل و عقب ماندگی فرهنگی. به خرده ریزها دل بسته ایم. گرفتار روزمرگی شده ایم. روزمرگی داریم. مرده ایم. فکر می کنیم که زنده ایم. حرکت نداریم. راه می رویم. حرف می زنیم. خبر می دهیم. خبر جمع می کنیم. خبر پخش می کنیم و تعالی درونمان مرده است. بالندگی نداریم. از درون حرکتی نمی کنیم و آن وقت باید باور کنیم که چه مرد و چه زن خاله زنک شده ایم. گوشی ها هم که این روزها در دستمان تبدیل به بند جهل شده است. یک حرکت لمسی و یک شبکه اجتماعی و (اشتباهی) و دیگر هیچ! خبرهای خرده ریز بی ارزش که بیشتر در بعضی ها فضولی و چشم چرانی این و آن است که ما را هم خواسته و ناخواسته به وسط می کشد و بعد هم می خواهیم کنجکاوی خود را پنهان کنیم به همسر و فرزندمان می گوییم که چه دیده و شنیده ایم و بعد هم از آنها می خواهیم که وارد این بازی نشوند و آن ها هم که می خواهند منبع خبر ما را پیدا کنند وارد این بازی می شوند و دیگر هیچ! بعضی از آنها هم گرفتار کنجکاوی و کمی بیشتر فضولی و کمی بیشتر چشم چرانی می شوند. نگاه می کنند و شنا می کنند. غرق می شوند ولی خودشان را از تک و تا نمی اندازند و می گویند فقط بحث کنجکاوی بود و خواستیم ببینیم که چه خبر است! معتاد آخرین کسی است که می فهمد معتاد است و معتاد به شبکه های مبتذل اجتماعی هم از این تعریف بیرون نیست. غرق است ولی نمی داند. حتی اگر شبکه سالم باشد باز هم افراط در استفاده و با خبر شدن از دنیا و بی خبر ماندن از خود و خانواده، همان مصیبت و غفلت و اعتیاد را در خود دارد.