توسعه نیافتگی / معضل بی تفاوتی سیاسی در جامعه را بررسی می کنیم

توسعه نیافتگی / معضل بی تفاوتی سیاسی در جامعه را بررسی می کنیم

مرکز افکارسنجی دانشجویان (ایسپا) در روزهای اخیر نتیجهٔ دو نظرسنجی خود را منتشر کرد. یکی از این دو نظرسنجی که در بازهٔ زمانی 10 الی 13 اردیبهشت ماه انجام شده‌اند مربوط به چگونگی تمایل زنان به جریانات سیاسی کشور (اصلاح طلب و اصولگرا) است و دیگری نیز همین تمایل را در جوانان بررسی می‌کند. با نگاه به نتایج این نظرسنجی‌ها علاوه بر اینکه جبهه گیری سیاسی اکثریت مردم را متوجه می‌شویم، این نکتهٔ بسیار مهم نیز در می‌یابیم که در هرکدام از این دو گروه (جوانان و زنان) 30% از افرادی که مورد نظرسنجی مستقیم قرار گرفته‌اند به هیچکدام از دو جریان سیاسی عمدهٔ موجود در کشور معتقد نیستند. عجیب‌تر آنکه در بین زنان 30% و از جوانان نیز 24% برای بیان تمایل سیاسی خود گزینهٔ “نمی‌دانم” را انتخاب کرده‌اند!

نارسایی در عمق فکر جامعه

نگاه سطحی به این اعداد تنها میزان تمایل افراد به دو گروه سیاسی را مورد توجه قرار می‌دهد. اما مسائلی مانند این گویای نارسایی‌هایی هستند که در عمق فکر افراد یک جامعه جا دارند. نخستینِ این نارسایی‌ها به توسعه و نیروی انسانی باز می‌گردد. طبق نظرسنجی انجام شده مجموعاً 60% از زنان و 54% جوانان، تمایلِ سیاسی به دو جناح سیاسی کشور ندارند. این مسئله البته دو وجه دارد. اولین مورد به افرادی باز می‌گردد که صریحاً اذعان داشته‌اند به هیچکدام از جناحین تمایل ندارند. دو جناح سیاسی بزرگ کشور که وظیفهٔ جذب نیروی انسانی کارآمد و تزریقِ انگیزهٔ فعالیت به آنها را عهده دار هستند، در انجام وظیفهٔ خود ناکام مانده‌اند و نتوانسته‌اند عده‌ای کثیر از جوانان و زنان را به عنوان نیروهای انسانیِ هموارکنندهٔ توسعه به خود جذب کنند.

توسعه نیافتگی / معضل بی تفاوتی سیاسی در جامعه را بررسی می کنیم

نظر آن دسته افراد که تمایل سیاسی خود را نمی‌دانسته‌اند نیز به ما یادآوری می‌کند که در جامعه ما اندیشه و خردورزی سیاسی اساساً به معنای امروزین آن شکل نگرفته است. یکی از ویژگی‌های شهروند مدرن، داشتن نظر سیاسی است. حال آنکه در جامعهٔ ما افراد از جذب داده‌های مربوط به سیاست حذر می‌کنند. ساختار سیاسی-آموزشی نیز در کشور ما نه تنها افراد را به پرورش آرای سیاسی دعوت نکرده است بلکه دقیقاً در نقطهٔ مقابل، ترویج دهنده و تشویق کنندهٔ ناآگاهی سیاسی است.

در مجموع باید گفت جامعه‌ای که این تعداد از زنان و جوانانِ آن دارای اندیشهٔ سیاسی نیستند؛ یکی از عناصر اصلی توسعه یافتگی را از دست داده است. و آن عنصر عبارت است از همنوایی و یکپارچگی دولت و ملت. یک قدرت سیاسی بدون بهره گیری از افراد آگاه نمی‌تواند جامعه را به حرکت وا دارد. زیرا افرادش در ناآگاهی و نتیجتاً در بی تفاوتی اجتماعی به سر می‌برند.

توسعه نیافتگی / معضل بی تفاوتی سیاسی در جامعه را بررسی می کنیم

خطر گرفتار شدن در پوپولیسم

آمارهای ایسپا رویِ تاریک‌تری نیز دارند که اثرگذارتر نیز به نظر می‌رسد: خطر گرفتار شدن به پوپولیسم. نداشتن آگاهی سیاسی به معنی افزایش استعداد جامعه برای جذب شدن به پوپولیسم است. بنابرین در انتخابات (های) پیش رو ظرفیت قابل توجهی برای سیاسیون عوام فریب فراهم است تا با توسل به ناآگاهی جمعِ قابل توجهی از تودهٔ مردم قدرت را به دست گیرند. البته در عمل نیز به قدرت رسیدن عوام فریبان پس از مدتی دوری از قدرت چندان دور از نظر نیست. همانگونه که در آمریکا رخ داد و فرانسه نیز در لحظهٔ آخر از آن گریخت.

در نهایت باید گفت که تفسیر آمار ایسپا در مورد تمایل سیاسی زنان و جوانان، دو آسیب عمده را به ما هشدار می‌دهد؛ عقب ماندگی و قدرت بالقوهٔ پوپولیسم. ریشه این دو عدم اعتقاد خیل کثیری از افراد جامعه به کنش یا تفکر سیاسی است. که این بی اعتقادی تا حد زیادی برخواسته از عدم تشویق کنش سیاسی از سوی ساختار کلان است. مادام آنکه چنین تعدادی از افراد به سؤال “به کدام جبههٔ سیاسی تمایل دارید؟” پاسخ “نمی‌دانم” می‌دهند، راهی طولانی تا توسعه یافتگی و دفع پوپولیسم در پیش است.

توسعه نیافتگی / معضل بی تفاوتی سیاسی در جامعه را بررسی می کنیم

نویسنده : حسین کاشف