درد زانو را درمان کنیم
زانو یکی از اندام‌های کلیدی در حرکت افراد است که برخی از اتفاقات و سبک نادرست زندگی می‌تواند سلامت این عضو مهم بدن را به خطر بیندازد. لذا داشتن اطلاعاتی که به تأمین سلامت زانو کمک می‌کند مانند نوع ورزش، نوع تغذیه و همچنین نکاتی که باید افراد در طول روز مدنظر داشته باشند بسیار مهم است.
دکتر مهران رادی، فوق تخصص جراحی زانو در این زمینه به سؤالات ما پاسخ داده است که در ادامه می‌خوانید.
* علت درد زانو در سنین مختلف چیست؟
طیف وسیعی از دردهای زانو از کودکی تا بزرگ‌سالی وجود دارند که بر اساس هر سنی می‌توان تشخیص افتراقی برای بیماران گذاشت. مثلاً در کودکان و بچه‌های کمتر از ۱۲ سال دردهای زانو اغلب به علت رشد است. در این گروه، صفحات رشد به دلیل فعالیت استخوان‌سازی و غضروف سازی که وجود دارد بعد از انجام برخی فعالیت‌ها دچار درد می‌شوند که حتی شب‌ها ممکن است بیمار را از خواب بیدار کند. البته این دردها با مصرف مسکن بهتر می‌شوند؛ اما دردهایی در ناحیه زانو ممکن است ایجاد شوند که به هیچ مسکنی جواب نمی‌دهند که ممکن است همراه با تورم باشد، در این افراد باید بررسی بیشتری صورت گیرد. علت دردهایی که بین سنین ۱۷ تا ۲۵ سالگی رخ می‌دهد معمولاً التهاب کشکک یا به‌اصطلاح کندرو مالسی است که در نشستن‌های طولانی مثلاً هنگام مسافرت در ماشین اتفاق می‌افتد و گاهی به‌صورت قفل شدن زانو تظاهر پیدا می‌کند. در سنین بالای ۳۵ سال دردهای زانو معمولاً به علت آرتروز یا ساییدگی مفصل همراه با تغییر شکل، پرانتزی و یا ضربدری شدن زانو، ایجاد می‌شوند و کم‌کم ناتوانی فرد در راه رفتن را در سنین بالاتر به دنبال دارد و در این حالت نیاز به انجام عمل جراحی تعویض مفصل می‌باشد.
*هنگام نشست‌وبرخاست صدایی در زانو ایجاد می‌شود. این صدا می‌تواند علامت پوکی استخوان باشد؟
در برخی افراد به علت آناتومی خاص زانو هنگام نشستن و برخاستن ممکن است صدایی در کشکک ایجاد شود که نگران‌کننده نیست. این حالت بیشتر در خانم‌ها اتفاق می‌افتد؛ اما اگر همراه با درد، تورم، محدودیت حرکت و تغییر شکل زانو باشد زنگ خطری است که باید بررسی شود. ولی به‌طور کلی صدای زانو به‌تنهایی بیشتر در افراد لاغر و اغلب در خانم‌ها رخ می‌دهد که مشکلی محسوب نمی‌شود و این نوع صدا و حتی درد کشکک علامت پوکی استخوان نیست.
*نشستن طولانی‌مدت هنگام کار با لپ‌تاپ یا کامپیوتر چه مشکلاتی برای زانو به وجود می‌آورد؟
نشستن طولانی‌مدت هنگام کار با لپ‌تاپ یا کامپیوتر به علت زاویه‌ای که برای زانو درست می‌کند سبب ایجاد درد مفصل می‌شود و احتمال اینکه فرد را در آینده مستعد درد آرتروز کند وجود دارد. به همین دلیل توصیه می‌شود اولاً زاویه صندلی و کامپیوتر طوری باشد که افراد مجبور نباشند زانو را زیاد خم کنند. همچنین بهتر است از زیرپایی استفاده شود. بیش از یک ساعت و نیم پشت کامپیوتر ننشینند و پس‌ازاین مدت استراحت کنند و چند حرکت ورزشی انجام دهند تا از میزان درد و تورم کاسته شود.
*چه ورزش‌هایی برای تقویت زانو مفید است؟
ازجمله ورزش‌هایی که برای تقویت زانو خوب هستند عبارت‌اند از: پیاده‌روی ملایم، دوچرخه‌سواری در سطوح صاف که البته زین صندلی هم خیلی کوتاه نباشد تا زیاد زانو خم نشود، شنا، پیاده‌روی در آب، گلف و همچنین دویدن سبک.
*افرادی که دچار درد زانو هستند یا جراحی‌شده‌اند چه ورزش‌هایی می‌توانند انجام دهند؟
به افرادی که عمل جراحی کرده‌اند توصیه می شود ورزش‌های تقویت عضلات چهار سر که شامل انقباض و انبساط مکرر عضله است، پیاده‌روی در آب، دوچرخه‌سواری ثابت یا متحرک در سطوح صاف که البته زین، خیلی کوتاه نباشد می‌توانند انجام دهند.
*آیا مبتلایان به درد زانو می‌توانند از دستگاه‌های ورزشی خانگی یا وسایل ورزشی که در پارک‌ها نصب هستند استفاده کنند؟
برای مبتلایان به درد زانو بهتر است دستگاه ورزشی که استفاده می‌کنند دستگاه مشخصی باشد مثلاً در منزل از تردمیل بدون سطح شیب‌دار با سرعت‌پایین، همچنین دوچرخه ثابت به شرطی که زین آن خیلی پایین نباشد و دورش سبک باشد می‌توانند استفاده کنند. سایر وسایل ورزشی که همراه با وزنه هستند درد زانو را تشدید می‌کنند و بهتر است استفاده نشوند. کار با دستگاه الپتیکال برای افرادی که دچار درد هستند چه جراحی انجام داده باشند و چه جراحی نشده باشند مناسب نیست. همچنین به این افراد توصیه می‌شود از وسایل ورزشی داخل پارک‌ها مطلقاً استفاده نکنند چراکه این وسایل محکم هستند و به حرکت درآوردنشان سبب ایجاد فشار به مفصل و سپس تشدید درد زانو می‌شود.
*آیا تغذیه در تقویت و پیشگیری از ابتلا به درد زانو نقش دارد؟
نوع تغذیه در پیشگیری از درد زانو بسیار مهم است. مواد غذایی حاوی کلسیم مانند شیر و لبنیات، میوه‌ها و سبزی‌های تازه بسیار کمک‌کننده است. مواد غذایی که کربوهیدرات و چربی زیاد دارند به علت ایجاد اضافه وزن و فشار به زانو مناسب نیستند. بهتر است افراد، کمتر گوشت قرمز مصرف کنند و بیشتر استفاده از گوشت سفید به‌ویژه ماهی را در برنامه غذایی خود قرار دهند. به این نکته هم باید توجه داشت که مبتلایان به دردهای التهابی به‌هیچ‌وجه از گوشت قرمز استفاده نکنند.
مجله اینترنتی زندگی سالم
لادن سلطانی